Ֆեյսբուքաֆիդայագիտական գործառույթներ և գիտական էթիկա․ Միքայել Բադալյան

«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի տնօրեն, պատմաբան, հնագետ Միքայել Բադալյանը գրում է․

«Այսօր Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի վերաբերյալ մամլո ասուլիսի էին մասնակցում Մասնակցային դպրոցի տնօրեն Վահրամ Սողոմնյանը և դասագրքի հեղինակ, մեր գործընկեր Սմբատ Հովհաննիսյանը:

Ցավոք, ա մեր հարգարժան գործընկերը չխուսափեց անել ինձ համար խիստ անհասկանալի, այ անգամ արդեն «ֆեյսբուքաֆիդայագիտական գործառույթներ» արտահյատությունը. Նախքան լրագրողի հարցը (53-55-րդ րոպեներ), Սմբատ Հովհաննիսյանը կարծես թե խոսում էր գիտական էթիկայի մասին: Այնուհետև լրագրողի այն հարցին, թե դասագրքի վերաբերյալ քննարկումների համար ինչու չեն հանդիպում Մայր Աթոռ սուրբ Էջմիածնի ներկայացուցիչների հետ, պատմաբանների հետ, իր պատասխանում դասագրքի հեղինակ Սմբատ Հովհաննիսյանը անում է այսպիսի մի արտահայտություն.- «և որքան լավ կլիներ, որ այդպիսի քննարկումները հենց գիտական, հենց էն գլխից այսպես ասած գիտական տիրույթում, այլ ոչ թե ֆեյսբուքաֆիդայագիտական ուրեմն գործառույթներով»…

Ակնհայտորեն, այս արտահայտության մեջ ֆիդային կիրառվում է բացասական իմաստով: Ըստ ինձ, դասագրքի հեղինակի այս արտահյտությունը նսեմացնում է հայ ֆիդայու կերպարը: Եվ եթե Սմբատ Հովհաննիսյանը դասագիրքը քննադատողների հանդեպ որոշակի էմոցիաներ է կուտակել, ապա լավ կլինի դրանք արտահյտելուց հանգիստ թողնի հայ ֆիդայուն: Ինչու՞ եմ սա գրում: Որովհետև գիտնականների հետ հանդիպման ժամանակ պարոն Վահրամ Սողոմոնյանը նշեց, որ Սմբատ Հովհաննիսյանը գրում է Հայոց պատմության 8-րդ դասարանի դասագիրքը: Ընդ որում, այդ դասագրքում տեղ են գտնելու ֆիդայական շարժումը, ազգային ազատագրական շարժումը ևշատ այլ կարևոր թեմաներ: Եթե Սմբատ Հովհաննիսյանը այս արտահայտության կերպ է անդրադառնալու նաև ֆիդայական շարժմանը, ապա չի բացառվում, որ մենք պետք է «փառք տանք» 7-րդ դասարանի դասագրքին:

Հարգելի Սմբատ, ես չեմ ուզում շատ մանրանալ ու խոսել գիտական էթիկայից, բայց, այո, եթե Դուք «էն գլխից», գիտական տիրույթում, դասագիրքը գրելու ժամանակ և դրանից հետո գոնե մի փոքր խորհրդակցեիք տարբեր մասնագետների հետ, եթե դիմեիք տարբեր գիտական հաստատությունների, ունենայիք մասնակցային մոտեցում, այո, իսկապես, այսօր նման պատկեր չէր լինի: Մանավանդ, երբ Դուք Հայոց պատմության մասնագետ չեք: Դուք արդարանում եք՝ պատճառ բերելով ժամանակի սղությունը: Միթե 1 ժամ ժամանակ չկար, միթե օրը 10-15 րոպե ժամանակ չկար այս տեխնոլոգիաներով զարգացած ժամանակահատվածում խորհրդակցել գործընկերների հետ: Առավել ևս, երբ Դուք Հայոց պատմության մասնագետ չեք: Չկար, թե՞ չէիք ուզում…

Եթե ժանակակը չէր հերիքում, չվերցնեիք նման պատասխանատվություն, չգրեիք այդքան սխալներով ու վրիպակներով լի դասագիրք: Ասում եք, որ արդեն ընդունել եք, որ դասագրքում առկա են 40-ից ավել սխալներ ու վրիպակներ: Հիմա դուք այդ սխալների համար պատասխանատո՞ւ եք աշակերտների և ուսուցիչների առաջ: Ի՞նչ, դասագրքի համար ներդիր եք դնելու: Պարզվեց, որ սխալներն ու վրիպակներն այնքան շատ են, որ դժվար թե ներդիրը նպաստի աշակերտների կարողունակությունների բարձրացմանը: Աշակերտը պետք է կարդա դասագիրքը, հետո ներդիրում փնտրի, թե թվյալ թեմայի վերաբերյալ որտեղ կան սխալներ ու վրիպակներ:

Լավ կլիներ նման եզրույթներ հորինելուց ու օգտագործելուց առաջ մի քիչ էլ խորհեիք Ձեր գիտական էթիկայի մասին:

Այդ դասագրքի վերաբերյալ եղավ շատ առողջ քննարկում, որը կազմակերպվել էր «Բնօրրան» կազմակերպության կողմից: Եղավ շատ առողջ քննարկում, որին ներկա էր նաև պարոն Սողոմոնյանը: Մենք իրար լսում էինք և չէինք խոսում ֆեսբուքաֆիդայագիտական գործառույթներից: Իդեպ, բացի պարոն Սողոմոնյանից, ոչ ոք, այդ թվում և ոչ մի ուսուցիչ դրական կերպով չարտահայտվեց դասագրքի մասին: Առաջին մեկնաբանության մեջ տեղադրում եմ «Բնօրրան»-ի դիրքորոշումը, որտեղ նաև կից հղմամբ կարող եք մանրամասն լսել բոլոր բանախոսներին, ինչպես նաև՝ ուսուցիչներին»:

Կարդացեք նաև՝

• Ուրմիան Հայկական լեռնաշխարհի արևելյան սահմա՞ն. ի՞նչ է ուսուցանվելու 7-րդ դասարանում

• Դասագիրք՝ առանց Երևանի և Պատմահոր կենսագրությունների

• Հայոց գրերի ստեղծումը «մեկ նախադասությամբ» և առանց Սահակ Պարթևի. հայտնի դասագրքի «հակառակ կողմը»

• 15 աշխարհներն առանց Վասպուրականի. «բարդակ»՝ 7-րդ դասարանի դասագրքում

• Դիտարկումներ 7-րդ դասարանի «Հայոց պատմության» դասագրքի վերաբերյալ

• Մասնագիտական ահազանգ. հարեմների փոխարեն 7֊րդ դասարանի դասագիրքը կարելի էր լցնել շատ ավելի օգտակար տեղեկություններով

• Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի սխալ տեղեկությունները. մասնագիտական դիտարկում

• Պետք է բոյկոտել ու կտրուկ մերժել Սմբատ Հովհաննիսյանի հեղինակած դասագիրքը. պատմաբան. «Հրապարակ»
• Դասագրքում արմատահան է արվում Արծվաշենին տեր լինելու գիտակցությունը. ուսուցիչ

• Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագիրքը ազգային աղետ է, վտանգ ու սպառնալիք․ Անժելա Հարությունյան

• «Կան ուժեր, ըստ որոնց՝ հայրենասիրության, պատմամշակութային ժառանգության մասին խոսելը համաշխարհային գիտության սկզբունքներից շեղում է». Աշոտ Մելքոնյան

• Սկանդալային դասագրքի խմբագիրը հեղինակի կինն է. մարդը գրել է, կինը՝ խմբագրել

• «Հայրենիք», «ազգ» հասկացությունները պիտակվում են որպես պաթոս կամ «հուռայություն», Նժդեհն էլ՝ ֆաշիստ. Լիլիթ Գալստյան

• Սա խուժանություն ու աճպարարութուն է. ովքե՞ր են իրենք, որ մեր արժեհամակարգը դրել են հարվածի տակ. Հայկազուն Ալվրցյան

• Հայոց պատմության դասագրքի խնդիրը չունի մասնագիտական լուծում, այն բացառապես քաղաքական է. դիտարկում

• Աղմկահարույց դասագրքի հերթական անճշտությունը. ոչ թե Ք.ա. 26-25-րդ, այլ 16-15-րդ դարեր

• Ոչ հավաստի քարտեզներ, տուրք թուրքական ազգայնամոլական մոտեցումներին. դիտարկում 7-րդ դասարանի դասագրքի մասին

• Մենք ի սկզբանե Մասնակցային դպրոցին առաջարկել ենք մեր աջակցությունը, որը մերժվել է կամ դիտարկումներ դասագրքից անդին

• Աղմկահարույց դասագիրք. ի՞նչ դիրքորոշում ունեն հայտնի հաստատությունները

• «Զարմանալիորեն», «սկզբնաղբյուրների սակավության» պատճառով, բաց են թողնվել հայոց թագավորության հյուսիսային, հյուսիսարևելյան սահմանները․ Հովհաննես Խորիկյան

• Ծանոթանալով դասագրքին՝ կասկած չի մնում, որ այն ծրագրավորվել և գրվել է հատուկ նպատակով. ՏԵՐ ՀՈՎՆԱՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՀԱԿՈԲՅԱՆ

• Ամեն ինչ արվում է` արդարացնելու դասագրքի հեղինակին, դասագիրքն ու արծարծված ուղղությունները. արձագանք` Հ1֊ի հաղորդմանը

• Հայոց պատմության դասագիրքը գրված է փնթի, ոչ գիտական, տուրք է տրված թուրք-ադրբեջանական հակագիտական թեզերին. ՀՊՄՀ պրոֆեսոր

• Միտում եմ տեսնում. դասագրքի Ուրարտուի քարտեզի նման քարտեզ անում են թուրք ազգայնամոլական, պետական գծի մեջ գտնվող, այսպես կոչված, «պատմաբանները». Միքայել Բադալյան

• Դասագիրքն ու հեղինակին արդարացնող ոչ մի մասնագետ չարձագանքեց․ ահա առաջին ու ամենակարևոր խնդիրը, որի վրա պետք է սևեռի հանրությունն իր հայացքը․ Ռուսլան Ցականյան

• Դասագիրքը վեպ չէ, որ մի մարդ գրի

• Ծանրակշիռ քննադատություն` գիտական աշխարհից, սարկազմ` քաղաքական քարոզիչներից. դիտարկում` դասագրքի մասին

• Պապ թագավոր և Փաշինյան կամ չկա հերոսը, չի լինի նաև հակառակը` դավաճանը. արձագանք` ասուլիսին

• Օրերս Րաֆֆին վտարվեց դասագրքերից. երկիր հանձնելիս այն խոչընդոտ է. ահազանգ` գրականագետից

• Փորձ եք արել` այս կոնկրետ դեպքում ձախողել եք. գիտնականի դիտարկումը դասագրքի մասին

• Ովքե՞ր են այդ «թաքնված» խորհրդատուները․ դիտարկում՝ աղմկահարույց դասագրքի մասին

• Ադրբեջանում ցնծում են. Հայաստանում թշնամի պետության սրտով հայոց պատմության դասագիրք է գրվել

• «Անվանի հնագետն» ու 19 «անհայտ» պատմագետները ԿԳՄՍ-ում

• Նկատառումներ Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի վերաբերյալ

• Նոր ահազանգ. դասագրքերն ամուսինները գրում են, կանայք՝ խմբագրում