Ամեն ինչ արվում է` արդարացնելու դասագրքի հեղինակին, դասագիրքն ու արծարծված ուղղությունները. արձագանք` Հ1֊ի հաղորդմանը

«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի տնօրեն, պատմաբան, հնագետ Միքայել Բադալյանն արձագանքել է «Հայոց պատմություն» առարկայի 7֊րդ դասարանի նոր և աղմկահարույց դասագրքին նվիրված  հաղորդմանը, որը հեռարձակվել է Հանրային հեռուստաընկերության եթերում։  
 
Ստորև ներկայացնում ենք պատմաբանի դիտարկումները.

«Քիչ առաջ Հանրային հեռուստաընկերությամբ դիտեցի Հայոց պատմության 7-րդ դասագրքի վերաբերյալ «Նոր առասպելներ՝ նոր դասագրքերի մասին» խորագրով հաղորդում-վերլուծությունը և որպես գիտնական, որպես Հայաստանի հանրապետության քաղաքացի իմ պարտքն եմ համարում անել մի քանի դիտարկումներ՝ անկախ նրանից ում դուրը դա կգա, թե ոչ.

ա. Արդեն երրորդ անգամ դասագրքի հեղինակը հրավիրվում է Հանրային հեռուստաընկերություն, մինչդեռ անաչառ լրագրությունը ենթադրում է, որ այդ թեմայով պետք է լսել նաև այլ մասնագետների կարծիքներ : Հակառակ դեպքում, այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ ամեն-ինչ արվում է, որպեսզի արդարացվի դասագրքի հեղինակին, դասագիքրն ու այնտեղ արծարծված ուղղությունները: Ըստ ինձ՝ հաղորդման վերնագիրն ունի շեղող և մանիպուլյացնող բնույթ:

բ. Դասագրքի վերաբերյալ բոլոր քննադատությունները կարծես թե ներկաացվում են որպես քաղաքական արշավ: Մինդեռ, արդեն իսկ մի քանի գիտնականներ առանց որևէ քաղաքակն ենթատեքստի դասագրքի վերաբերյալ արել են բավական կարևոր և արժեքավոր դիտողություններ:

գ. Այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ մեզ ուզում են բաժանել խավարամիտների և լուսավորյալների: Իբր այս դասագիրքը մի նոր լույս է, որը մերժվում է «խավարամիտ» գաղափարախոսների կողմից: Դեռ հարց է, թե ով է առաջադեմ և ով՝ հետադեմ:

դ. Շատ կարևոր է, որ դասագրքի քննարկումը մեր իրականություն բերեց մինչ այդ գոյություն չունեցող նոր մշակույթ: Կարծում եմ այս ամենը նպաստելու է հետագայում ավելի որակյալ դասագրքեր ունենալուն:

ե. Միակողմանի քննադատությունները, մեկնությունները չեն կարող արդյունավետ լինել: Պետք է ասել ճշմարտությունը: Այս դասագիրքը գրվել է խիստ փնթի ձևով: Դասագրքի առնվազն նախապատմական և հնագույն շրջաններին վերաբերող հատվածներում գրեթե չկա մեկ էջ, որտեղ չլինեն սխալներ, վրիպակներ, անհարկի մեկնություններ: Իմ գործընկերները նաև բազմաթիվ թերություններ են արձանագրել դասագրքի մյուս գլուխներում։Դասագրքի պատվիրատուն և հեղինակը կարող են ունենալ համարձակություն և տարբեր գիտական հաստատություններից հրավիրել ոլորտների տարբեր մասնագետների և լսել նրանց կարծիքը:

զ. Դասագրքի հեղինակը նշում է, թե իբր զավեշտ է, որ մեկնաբանում են թե դասագրքի քարտեզի այս կամ այն վայրի մատնանշումը թեական է: Այո, Սմբատ, զավեշտն այն է, որ Դուք նման արտահայտություն եք անում, որ Դուք անընդհատ փորձում եք արդարանալ: Սմբատ, քանի որ Ձեր հեղինակած դասագրքում բազմաթիվ են այս կամ այն վարկածի վրա հիմնված մեկնաբանությունները, ես հարկ եմ համարում առաջ քաշել մի վարկած. կգա ժամանակը և Դուք Ձեր արժանի տեղը կգտնեք պատմագիտության մեջ՝ որպես խավարամիտ ու պալատական պատմաբան: Զավեշտներից մեկն այն է, որ այդ դասագրքի խմբագիրը կարծես թե Ձեր կինն է: Այդ դասագիրքը գրվել է նաև մեր հարկերի շնորհիվ: Ինձ համար ակնահյտ է, որ այս դասագրքի որոշ հարցադրումներ ունեն հստակ միտում, որը փորձ է արվում շեղել և քողարկել:

է. Պետք չէ միայն ուշադրությունը սևեռել դասագրքի հեղինակի վրա: Այս դասագրքի հրատարակիչը Մասնակցային դպրոցն է: Պետք է հասկանալ՝ ովքեր են ղեկավաորում այդ Մասնակցային դպրոցը, ինչ ծրագրեր են իրականացնում:

ը. Գիտնականը պետք է լինի անաչառ և օբյեկտիվ՝ անկախ ժամանակներից: Ինձ համար զավեշտ է նաև, երբ տարբեր գործընկերներ ինձ հանդիպելիս ասում են, էտ ինչ լավ էիր գրել դասագրքի վերաբերյալ, բայց իրենք լռում են: Այո, երևի իմ կեցվածքը դուր չի գա շատերին: Դուր չի գա, որ ես ու իմ նմանները հանդգնել ենք քննադատել այս դասագիրքը: Իդեպ, և դասագրքի հեղինակը և նաև այս հաղորդման մեջ, խոսվում է Օրուելի «1984»-ի մասին: Օրուելն ունի ևս մեկ հանճարեղ ստեղծագործություն, որը կոչվում է «Անասնաֆերմա»:

Չարենցի «Երկիր Նաիրին», Օրուելի «Անասնաֆերման» ու Մկրտիչ Արմենի «Երևանը» վերջին ժամանակներին ուզում եմ նորից ու նորից կարդալ…»:

Կարդացեք նաև՝

• Ուրմիան Հայկական լեռնաշխարհի արևելյան սահմա՞ն. ի՞նչ է ուսուցանվելու 7-րդ դասարանում

• Դասագիրք՝ առանց Երևանի և Պատմահոր կենսագրությունների

• Հայոց գրերի ստեղծումը «մեկ նախադասությամբ» և առանց Սահակ Պարթևի. հայտնի դասագրքի «հակառակ կողմը»

• 15 աշխարհներն առանց Վասպուրականի. «բարդակ»՝ 7-րդ դասարանի դասագրքում

• Դիտարկումներ 7-րդ դասարանի «Հայոց պատմության» դասագրքի վերաբերյալ

• Մասնագիտական ահազանգ. հարեմների փոխարեն 7֊րդ դասարանի դասագիրքը կարելի էր լցնել շատ ավելի օգտակար տեղեկություններով

• Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի սխալ տեղեկությունները. մասնագիտական դիտարկում

• Պետք է բոյկոտել ու կտրուկ մերժել Սմբատ Հովհաննիսյանի հեղինակած դասագիրքը. պատմաբան. «Հրապարակ»
• Դասագրքում արմատահան է արվում Արծվաշենին տեր լինելու գիտակցությունը. ուսուցիչ

• Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագիրքը ազգային աղետ է, վտանգ ու սպառնալիք․ Անժելա Հարությունյան

• «Կան ուժեր, ըստ որոնց՝ հայրենասիրության, պատմամշակութային ժառանգության մասին խոսելը համաշխարհային գիտության սկզբունքներից շեղում է». Աշոտ Մելքոնյան

• Սկանդալային դասագրքի խմբագիրը հեղինակի կինն է. մարդը գրել է, կինը՝ խմբագրել

• «Հայրենիք», «ազգ» հասկացությունները պիտակվում են որպես պաթոս կամ «հուռայություն», Նժդեհն էլ՝ ֆաշիստ. Լիլիթ Գալստյան

• Սա խուժանություն ու աճպարարութուն է. ովքե՞ր են իրենք, որ մեր արժեհամակարգը դրել են հարվածի տակ. Հայկազուն Ալվրցյան

• Հայոց պատմության դասագրքի խնդիրը չունի մասնագիտական լուծում, այն բացառապես քաղաքական է. դիտարկում

• Աղմկահարույց դասագրքի հերթական անճշտությունը. ոչ թե Ք.ա. 26-25-րդ, այլ 16-15-րդ դարեր

• Ոչ հավաստի քարտեզներ, տուրք թուրքական ազգայնամոլական մոտեցումներին. դիտարկում 7-րդ դասարանի դասագրքի մասին

• Մենք ի սկզբանե Մասնակցային դպրոցին առաջարկել ենք մեր աջակցությունը, որը մերժվել է կամ դիտարկումներ դասագրքից անդին

• Աղմկահարույց դասագիրք. ի՞նչ դիրքորոշում ունեն հայտնի հաստատությունները

• «Զարմանալիորեն», «սկզբնաղբյուրների սակավության» պատճառով, բաց են թողնվել հայոց թագավորության հյուսիսային, հյուսիսարևելյան սահմանները․ Հովհաննես Խորիկյան

• Գիտնականների դիտարկումներն աղմկահարույց դասագրքի մասին

• Ծանոթանալով դասագրքին՝ կասկած չի մնում, որ այն ծրագրավորվել և գրվել է հատուկ նպատակով. ՏԵՐ ՀՈՎՆԱՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՀԱԿՈԲՅԱՆ