Ակնարկ. Երեւանը Կը Գտնուի Կամրջող Կարգավիճակ Ստանձնելու Սեմին

ԵԼՔ խմբակցութեան նախաձեռնութիւնը խորհրդարանին մէջ քննարկելու Հայաստանի Հանրապետութեան` Եւրասիական տնտեսական միութենէն (ԵՏՄ) դուրս գալու առաջարկի ճակատագիրը կանխորոշուած էր: Պարզ էր, որ խորհրդարանական մեծամասնութիւնը համաձայն պիտի չըլլար այս քայլին, հիմնականին մէջ ռազմավարական կտրուկ շրջադարձ կատարելու պատճառներու եւ հետեւանքներու ուսումնասիրութեան, ինչպէս եւ հակառակը հիմնաւորող փաստարկներու դէմ հակափաստարկներու բացակայութեան պատճառով:

Առաջարկի քննարկման եւ եզրակացութեան կանխորոշուածութեան մասին իրազեկ էր նաեւ ԵԼՔ-ը բնականաբար: Խնդիրը սակայն ոչ թէ հարցի եզրակացութիւնն էր, որքան հարցի քննարկումը:

Պարզ է, որ Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ կան, գոյութիւն ունին հակառուսական տրամադրութիւններ ժողովրդային եւ անշուշտ քաղաքական որոշ շրջանակներու մօտ: Կան նաեւ որոշ իրադարձութիւններ, որոնք կը նպաստեն «ապագաղութայնացման» համար խմորուող գործընթացներու զարգացման: Գոյք պարտքի դիմացէն սկսեալ մինչեւ ռազմական եւ ընդհանրապէս ռազմավարական ոլորտներու մէջ կախեալութեան երեւոյթը, անցնելով ԵՏՄ-էն ու ՀԱՊԿ-էն, հաշուելով նաեւ ՀԱՊԿ-ի անդամ պետութիւններու երբեմն ոչ գործընկերային պահուածքները Երեւանի նկատմամբ` կ՛օգտագործուին իբրեւ տարբեր փաստեր հակառուսական մթնոլորտի ձեւաւորման եւ նման միջպետական համաձայնագիրներէ արագ դուրս գալու քաղաքական նախաձեռնութիւններ առնելու համար:

Գործընթացային խմորումները բնականաբար աննկատ չեն անցնիր Արեւմուտքի կողմէ, որ մերթ լուռ, մերթ անուղղակի, երբեմն ալ ուղղակի քաջալերողի դերով կը յայտնուի ամէն պատեհ առիթ քաղաքականօրէն օգտագործելու պահուածքով:

Սակայն, հիմա, երբ թէ՛ Երեւանը եւ թէ՛ Պրիւքսելը, անուղղակիօրէն նաեւ Մոսկուան կը թուին որդեգրած ըլլալ «Ե՛ւ, ե՛ւ»-ի կամ «Թէ՛, Թէ՛»-ի տեսութիւնն ու անոր գործնականացումը, «Կամ, կամ»-ով առաջնորդուելու խնդիր կ՛առաջադրուի խորհրդարանին մէջ:

Երեւանի որդեգրած «Թէ՛, թէ՛»-ն կը վերաբերի նաեւ միւս կողմերուն: Նոյեմբերին ստորագրուելիք համաձայնագիրի մեկնարկով թէ՛ Եւրոպական Միութիւնը (ԵՄ) եւ թէ՛ ԵՏՄ-ն ընդունած կ՛ըլլան Երեւանի եզակի դերակատարութիւնը երկու միջազգային կազմակերպութիւններու միջեւ կապող օղակ հանդիսանալու փաստով: Փաստօրէն այս պահու դրութեամբ (աւելի ճիշդը` նոյեմբերի պահու դրութեամբ) Հայաստանի Հանրապետութիւնը կը դառնայ միակ երկիրը, որ ԵՏՄ-ի անդամ ըլլալով խոր եւ համապարփակ համաձայնագիրով համագործակցութիւն կը նուիրականացնէ ԵՄ-ի հետ:

Եւ եթէ պարզ էր, որ կամրջող օղակի Երեւանի այս կարգավիճակը կը բխի նաեւ Պրիւքսելի շահերէն, հետզհետէ կը յստականայ նաեւ, որ առնուազն չի հակասեր նաեւ Մոսկուայի շահերուն: Կարելի է առարկել անշուշտ, որ առեւտրական եւ ընդհանրապէս տնտեսական բաղադրիչի փոքրացումը այս համաձայնագիրին ճամբայ կը հարթէ նաեւ, որ Մոսկուան չ՛արգելակէ Երեւանի եւ Պրիւքսելի ընտրած այս ճանապարհներու ընթացքը: Այսուհանդերձ պարզ է, որ նման համաձայնագիրներ ըստ էութեան քաղաքական բնոյթ ունին, ինչ որ առաջնահերթ նշանակութիւն ունի այս պարագային եւս:

Երեւանի այս նոր կարգավիճակով անհանգիստ են բնականաբար թէ՛ Անգարան եւ թէ՛ Պաքուն: Երկուքն ալ եւրոպական կառոյցներու հետ իրենց համագործակցութեան ձեւաչափերը կորսնցնելու իրավիճակին մէջ կը գտնուին այսօր: Անհաւանական չեն այն բոլոր վերլուծումները, որոնք Պաքուին վերապահած են դերակատարութիւն Արցախի հարցի նշումի անհրաժեշտութիւնը պահանջելով փորձել խանգարել նոյեմբերին նախաստորագրութենէն ստորագրութիւն կայանալիք իրադարձութիւնը:

Թ՛է էրտողանական բռնապետակարգը եւ թէ՛ տնտեսաքաղաքական գայթակղութիւններով հարուստ թղթածրար ունեցող ալիեւեան վարչակարգը այսօր ԵՄ-ի նկատմամբ բարենպաստ յարաբերութիւններու իրավիճակ չեն պարզեր:

Նոյեմբերը հեռու չէ. իսկ մինչեւ նոյեմբեր, քաղաքական իրադրութիւններու ներկայ կացութիւնը կտրուկ շրջադարձներ արձանագրելու նախադրեալներ չի պարզեր: Երեւանը իրողապէս կամրջողի կարգավիճակ ունենալու սեմին է: