«Հայոց պատմություն» առարկայի 7-րդ դասարանի դասագրքի շուրջ մանկավարժների, մեթոդաբանների խորհրդակցության արդյունքում ձևավորված դիրքորոշում

«Բնօրրան» ՀԿ-ն՝ առաջնորդվելով իր կանոնադրական նպատակներով,

առանցքում պահելով  հայրենագիտական և կրթագիտական խնդիրների բացահայտումը և հանրայնացումը, ինչպես նաև սերունդներին՝ Հայկական Լեռնաշխարհի քաղաքակրթական նշանակության արժեքեների փոխանցումը՝

արձագանքելով Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի շուրջ հանրության լայն շրջանակներում առաջացած մտահոգություններին,

առանձնակի կարևորելով բազմաթիվ մասնագետների, գիտնականների, ինչպես նաև հասարակական կազմակերպությունների, կրթական հիմնադրամների և անհատների  կողմից հնչեցրած և գրավոր ներկայացված կարծիքները (Մասնագիտական եզրակացություն, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի նկատառումները)

սույն թվականի դեկտեմբերի 19-ին նախաձեռնել էր   խորհրդակցություն։

Միջոցառման նպատակն էր  ստանալ կարծիք մանկավարժների կողմից դասագրքի գործնական  կիրառման և սովորողների շրջանում տեսական նյութի յուրացման առանձնահատկությունների վերաբերյալ, մեթոբաններից՝  դասագրքերի ստեղծման ընթացակարգի, դասագրքի տեսական  նյութի շարադրման, դիդակտիկ նյութերի հոգեբանական ներգործության  և կրթական պրակտիկայում կիրառելի այլ գործիքների վերաբերյալ և խնդրո առարկայի վերաբերյալ ներկայացնել հանրությանը «Բնօրրան» ՀԿ-ի դիրքորոշումը:

Նախաձեռնության ուղերձում արտահայտված է նաև «Բնօրրան» ՀԿ-ի նպատակադրումը

«Նպաստել լավագույն դասագրքերի ստեղծմանը համախմբելով բոլորի կարողությունները»։

«Բնօրրան» ՀԿ-ն դիմելով ինստիտուցիոնալ կառույցներին խնդրել էր միջոցառմանը գործուղել մանկավարժների, ովքեր ասելիք ունեն պատմության դասագրքի վերաբերյալ և պատրաստ են կիսվել իրենց փորձով ու առաջարկներով, ինչպես նաև  դասագրքի ստեղծման, դասավանդման և վերապատրաստման մեթոդաբանների (Խորհրդակցության հրավերը)

Հրավերին արձագանքել են բազմաթիվ ուսուցիչներ, մեթոդաբաններ, գիտնականներ, պատմագետներ, ինչպես նաև ՀՀ Փաստաբանական պալատ` 4 փաստաբաններ` բոլորը հաստատված մասնակցությամբ:

Միևնույն ժամանակ «Բնօրրան» ՀԿ-ն հայտարարել էր «բաց դռների» քաղաքականություն՝ այլ շահագրգիռ կառույցների և անհատների հյուրընկալելու պատրաստակամությամբ։ Կազմակերպությունը  հետևողական է իր համար առանցքային՝ անաչառության, անկողմնակալության և թափանցիկության սկզբունքներին։

Հավատարիմ մնալով վերոհիշյալ սկզբունքներին, «Բնօրրան» ՀԿ-ն խորհրդակցությանը չի հրավիրել դասագրքի հեղինակ` Ս. Հովհաննիսյանին,  քանզի միջոցառման  նպատակը դասագրքի կիրառման փորձին ծանոթանալն էր։ Հավելենք, որ հեղինակը հրավիրված է եղել կազմակերպության կողմից նոյեմբերի 30-ին նախաձեռնված գիտնականների հանդիպմանը։

Հարկ է նշել, որ խորհրդակցությանը մասնակցել ցանկացող շատ մասնագետների  ներկայությունը  հնարավոր չի եղել ապահովվել վարչական տարբեր համակարգերի կողմից կիրառված հնարավոր ճնշումների պատճառով։

Խորհրդակցությունը տեղի է ունեցել հետևյալ ընթացակարգով՝

• Բանախոսների կողմից թեզերի ներկայացում     
• Արձագանքներ, կարծիքների փոխանակում        
• Հարցեր բանախոսներին, ամփոփում                              

Բանախոսել են՝

• Վահրամ Սողոմոնյանը («Մասնակցային դպրոց» կրթական հիմնադրամի տնօրեն),
• Արթուր Խալաթյանը («Գիտսերունդ» ծրագրի գլխավոր հետազոտող),
• Միքայել Բադալյանը (ուրարտագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի տնօրեն,
• Հայկ Դեմոյանը (պատմական գիտությունների դոկտոր),
• Սամվել Պողոսյանը (պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր),
• Զոհրաբ Գևորգյանը (պատմական գիտությունների թեկնածու),
• Մանյա Նաջարյանը «Մեկ Ձայն» անկախ դպրոցների հայկական ասոցիացիայի ներկայացուցիչ
• մի շարք ուսուցիչներ՝ ներկայացնելով դասագրքի մեթոդաբանության առանձնահատկությունները, տեսական և դիդակտիկ նյութի խնդիրները, ինչպես նաև աշակերտների  շրջանում դասագրքի գործնական կիրառման հետ կապված փորձը։

Խորհրդակցության ընթացքում մեթոդաբան մասնագետների կողմից ներկայացվել է ժամանակակից համաշխարհային առաջատար փորձը, մոտեցումները, կուտակված և կիրառվող գիտելիքը դասագրքերի ստեղծման, նյութի ընտրության ու օգտագործման, դասավանդման, մասնագետների վերապատրաստման, ինչպես նաև առաջատար երկրներում ձեռնարկների կիրառման վերաբերյալ, որոնք կազմվում են տասնյակ նեղ մասնագետներից բաղկացած խմբերի կողմից ։

Սակայն ՀՀ-ում առկա մեթոդաբան ու մասնագիտական ոլորտին տիրապետող ուժերը ներգրավված չեն եղել դասագրքի ստեղծման աշխատանքների մեջ: Խորհրդակցությանը նշվեց նաև որ, «Դասագիրք» հասկացությունը ներկայումս փոխակերպվում է և նյութի ընտրության, կառուցման  հարցում պահանջվում է ժամանակակից մոտեցումներ և  տեխնոլոգիական արդի լուծումներ:

Ուսուցիչների կողմից ներկայացվեցին դասագրքի  կիրառման հետ կապված դասապրոցեսին ի հայտ եկած տարաբնույթ խնդիրները, որոնք պայմանավորված էին առկա սխալների, թեմաների ոչ օրինաչափ դասավորվածության, ուղղորդված  հարցադրումների, ինչպես նաև աշակերտների կողմից դասագրքի սխալների բացահայտման, տեսական նյութի  ընկալման և յուրացման բարդությունների հետ։  

Իսկ գիտական բնույթի գրեթե  բոլոր նշված դրույթները կապված էին  արդեն իսկ նոյեմբերի 30-ին  մասնագիտական հանդիպման ընթացքում գիտնականների կողմից հնչեցված խնդիրների հետ։

Մասնակցային դպրոցի տնօրեն՝ Վահրամ Սողոմոնյանը իր ելույթում նշեց,  որ մեթոդաբանական առումով դասագիրքը անթերի  է, սակայն այդ տեսեկետը որևէ մասնակից  չկիսեց։

Դասագրքի ստեղծման կարգի, գործընթացների հետ կապված իրավական անհամապատասխանությունների մասով մտահոգություններ հնչեցին փաստաբան Արա Զոհրաբյանի կողմից, որի առնչությամբ հետայսու համալիր ուսումնասիրություններ կիրականացնեն Փաստաբանական Պալատի անդամները։

Խորհրդակցության բանախոսների  ելույթներին կարող եք ծանոթանալ սույն հղմամբ։  

ԴԻՐՔՈՐՈՇՈՒՄ

• Դասագիրքն ունի գիտական, մեթոդաբանական, կրթադաստիրակչական, մանկավարժական, պատկերագրական նյութի համալիր խնդիրներ, որոնք ուսուցիչների շրջանում ստեղծել  են դասավանդման լրացուցիչ դժվարություններ և խաթարում են ուսուցման բնականոն ընթացքը, իսկ սովորողների շրջանում հանգեցնում  տեսական նյութի ընկալման, յուրացման և վերարտադրման խնդիրների։
• Շահագրգիռ բանախոսների, վարչական մարմինների կողմից ներկայացված ժամանակի սակավության, միջոցների անբավարարության, նոր մոտեցումների «պիլոտային» կիրառման պատճառաբանությունները հնարավոր չէ ընդունել որպես հիմնավորում կամ արդարացում։
• Դասագիրք ստեղծողների կողմից չի կիրառվել դասագրքի ստեղծման և ներդրման առաջատար մեթոդաբանությունը, իսկ կիրառվածը արհեստական նմանեցում (իմիտացիա) է հիշեցնում։
• Դասագիրք ստեղծողները ցանկացել են առաջ անցնել «ընկալում, յուրացում, վերարտադրում»-ից դեպի «մեթոդի կիրառում, հմտությունների ձևավորում, քննադատական մտածողություն», բայց «նոր գործիքակազմ»-ը չի կայացվել, արտահայտված չէ և «նորարարություն» ի հայտ չի եկել։
• Դասագրքում բացակայում է նպատակադրումը` աճող սերնդի մոտ ձևավորել առանցքային նշանակություն ունեցող որոշակիություն հայ ազգի ծագումնաբանության, ինքնության, գոյաբանության և պետականության հիմնահարցերում, այլ առկա է վարկածային մոտեցում առանցքային նշանակության հարցերում:
• Դասագիրքը ստեղծողները, վարչական մարմինների ներկայացուցիչները կանոնակարգի իրավական նյութին, շահերի բախում հասկացությանը, լուծումներին, նախագծերի կառավարման մեթոդներին, բովանդակային նյութի գոյացման և մեթոդաբանական հմտություններին պատշաճ տիրապետելու դեպքում կարող էին խուսափել ստեղծված բազմաբնույթ խորքային խնդիրներից։
• Առկա է վարչական  լուրջ դիմադրություն դասագրքի  տեսական և մեթոդաբանական խնդիրների բարձրաձայնմանը և թափանցիկ վերլուծությանը: Մասնագետների ազատության դեմ ոտնձգությունները հանգեցնում են քաղաքացիական ակտիվության անկնման և կտրուկ նվազեցնում նրանց մասնակցությունը հանրօգուտ գործին:
• Դիմադրող կառույցների կողմից հարցի քաղաքականացումը, էապես խանգարում է դասագրքի հետ կապված խնդիրների բացահայտմանը և խոչընդոտում է արդյունավետ լուծումներին:
• Դասագիրք ստեղծելը լրջագույն աշխատանք է, որը պահանջում է պատասխանատու մոտեցում, հսկայական ռեսուրսներ, համալիր մոտեցումներ և պատասխանատվության անխուսափելիություն՝ բոլոր ներգրավված կողմերի համար։
• Մեկ հեղինակի կազմած դասագիրքը անհրաժեշտ խորությամբ չի կարող պարունակել պատմական տարբեր ժամանակաշրջաններին վերաբերող նեղ մասնագիտական թեմաներ: Անհրաժեշտ է վերանայել այն կանոնակարգը, որը թույլ է տալիս մեկանձնյա հեղինակել դասագիրք՝ շահերի հնարավոր բախման հնարավորությունը նվազեցնելու նպատակով։

Ուստի՝ դասագրքի շրջանառությունից դուրս հանումը համարում ենք անհրաժեշտություն, իսկ  շրջանառության շարունակումը,  ի թիվս այլ խնդիրների,  համարում ենք գիտական և մասնագիտական հանրության կարծիքների, սովորողների իրավունքների անտեսում, ինչը կհանգեցնի նաև պետական ինստիտուտների նկատմամբ վստահության զգալի նվազեցման։

Կարդացեք նաև՝

• Ուրմիան Հայկական լեռնաշխարհի արևելյան սահմա՞ն. ի՞նչ է ուսուցանվելու 7-րդ դասարանում

• Դասագիրք՝ առանց Երևանի և Պատմահոր կենսագրությունների

• Հայոց գրերի ստեղծումը «մեկ նախադասությամբ» և առանց Սահակ Պարթևի. հայտնի դասագրքի «հակառակ կողմը»

• 15 աշխարհներն առանց Վասպուրականի. «բարդակ»՝ 7-րդ դասարանի դասագրքում

• Դիտարկումներ 7-րդ դասարանի «Հայոց պատմության» դասագրքի վերաբերյալ

• Մասնագիտական ահազանգ. հարեմների փոխարեն 7֊րդ դասարանի դասագիրքը կարելի էր լցնել շատ ավելի օգտակար տեղեկություններով

• Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի սխալ տեղեկությունները. մասնագիտական դիտարկում

• Պետք է բոյկոտել ու կտրուկ մերժել Սմբատ Հովհաննիսյանի հեղինակած դասագիրքը. պատմաբան. «Հրապարակ»
• Դասագրքում արմատահան է արվում Արծվաշենին տեր լինելու գիտակցությունը. ուսուցիչ

• Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագիրքը ազգային աղետ է, վտանգ ու սպառնալիք․ Անժելա Հարությունյան

• «Կան ուժեր, ըստ որոնց՝ հայրենասիրության, պատմամշակութային ժառանգության մասին խոսելը համաշխարհային գիտության սկզբունքներից շեղում է». Աշոտ Մելքոնյան

• Սկանդալային դասագրքի խմբագիրը հեղինակի կինն է. մարդը գրել է, կինը՝ խմբագրել

• «Հայրենիք», «ազգ» հասկացությունները պիտակվում են որպես պաթոս կամ «հուռայություն», Նժդեհն էլ՝ ֆաշիստ. Լիլիթ Գալստյան

• Սա խուժանություն ու աճպարարութուն է. ովքե՞ր են իրենք, որ մեր արժեհամակարգը դրել են հարվածի տակ. Հայկազուն Ալվրցյան

• Հայոց պատմության դասագրքի խնդիրը չունի մասնագիտական լուծում, այն բացառապես քաղաքական է. դիտարկում

• Աղմկահարույց դասագրքի հերթական անճշտությունը. ոչ թե Ք.ա. 26-25-րդ, այլ 16-15-րդ դարեր

• Ոչ հավաստի քարտեզներ, տուրք թուրքական ազգայնամոլական մոտեցումներին. դիտարկում 7-րդ դասարանի դասագրքի մասին

• Մենք ի սկզբանե Մասնակցային դպրոցին առաջարկել ենք մեր աջակցությունը, որը մերժվել է կամ դիտարկումներ դասագրքից անդին

• Աղմկահարույց դասագիրք. ի՞նչ դիրքորոշում ունեն հայտնի հաստատությունները

• «Զարմանալիորեն», «սկզբնաղբյուրների սակավության» պատճառով, բաց են թողնվել հայոց թագավորության հյուսիսային, հյուսիսարևելյան սահմանները․ Հովհաննես Խորիկյան

• Ծանոթանալով դասագրքին՝ կասկած չի մնում, որ այն ծրագրավորվել և գրվել է հատուկ նպատակով. ՏԵՐ ՀՈՎՆԱՆ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՀԱԿՈԲՅԱՆ

• Ամեն ինչ արվում է` արդարացնելու դասագրքի հեղինակին, դասագիրքն ու արծարծված ուղղությունները. արձագանք` Հ1֊ի հաղորդմանը

• Հայոց պատմության դասագիրքը գրված է փնթի, ոչ գիտական, տուրք է տրված թուրք-ադրբեջանական հակագիտական թեզերին. ՀՊՄՀ պրոֆեսոր

• Միտում եմ տեսնում. դասագրքի Ուրարտուի քարտեզի նման քարտեզ անում են թուրք ազգայնամոլական, պետական գծի մեջ գտնվող, այսպես կոչված, «պատմաբանները». Միքայել Բադալյան

• Դասագիրքն ու հեղինակին արդարացնող ոչ մի մասնագետ չարձագանքեց․ ահա առաջին ու ամենակարևոր խնդիրը, որի վրա պետք է սևեռի հանրությունն իր հայացքը․ Ռուսլան Ցականյան

• Դասագիրքը վեպ չէ, որ մի մարդ գրի

• Ծանրակշիռ քննադատություն` գիտական աշխարհից, սարկազմ` քաղաքական քարոզիչներից. դիտարկում` դասագրքի մասին

• Պապ թագավոր և Փաշինյան կամ չկա հերոսը, չի լինի նաև հակառակը` դավաճանը. արձագանք` ասուլիսին

• Օրերս Րաֆֆին վտարվեց դասագրքերից. երկիր հանձնելիս այն խոչընդոտ է. ահազանգ` գրականագետից

• Փորձ եք արել` այս կոնկրետ դեպքում ձախողել եք. գիտնականի դիտարկումը դասագրքի մասին

• Ովքե՞ր են այդ «թաքնված» խորհրդատուները․ դիտարկում՝ աղմկահարույց դասագրքի մասին

• Ադրբեջանում ցնծում են. Հայաստանում թշնամի պետության սրտով հայոց պատմության դասագիրք է գրվել

• «Անվանի հնագետն» ու 19 «անհայտ» պատմագետները ԿԳՄՍ-ում

• Նկատառումներ Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի վերաբերյալ

• Նոր ահազանգ. դասագրքերն ամուսինները գրում են, կանայք՝ խմբագրում

• Ֆեյսբուքաֆիդայագիտական գործառույթներ և գիտական էթիկա․ Միքայել Բադալյան