Երբ ԱՆԴԻՆԸ այլեւս երազանք չէ

Գրող հրապարակախոս Մերուժան Տեր-Գուլանյանի հետ մեր հանդիպումը իր նոր հոգեզավակի' ԱՆԴԻՆ-ի առիթով է: Արդեն տպագրվել է  հանդեսի նախահամարը եւ շուտով այն կներկայացվի ընթերցողներին:

ԱՆԴԻՆԻ հիմնադիր եւ խմբագրական խորհրդի նախագահ Մերուժան Տեր-Գուլանյանը իր խոսքում գրում է.

«Հանդգնությունն իմ և իմ ընկերների այս տարիքում թերևս կարող է անըմբռնելի թվալ, քանզի հանդգնելու իրավունքը ջահելներինն է, ինչպես ընդունված է կարծել: Բայց պարզվում է, որ տարիք առնելով՝ մարդ մեծանում է, սակայն առանձնապես չի ծերանում, և երիտասարդ օրերի հանդգնությունը, եթե, իհարկե, նա ունեցել է երբևէ, շարունակում է հետապնդել իրեն»: 

- Տարիներ առաջ, երբ մի առիթով զրուցում էինք, հիշեցինք «Գարունի» տարիները, եւ Դուք այն ժամանակ ասացիք' երազանք ունեմ, ստեղծել մի ամսագիր, որը կլինի «Գարունի» շարունակությունը, բայց արդեն անկախ Հայաստանի մեր իրականության մեջ: Նույնիսկ անունն էիք որոշել ' «Անդին»: Հիմա , երբ ԱՆԴԻՆՆ այլեւս երազանք չէ, ինչ զգացում ունեք:

- Ուզում եմ գաղտնի պահել, չեմ ուզում, որ շատ մարդ տեսնի, չնայած պետք է, չէ՞, տեսնեն, բայց  այնքան մոտիկ է ինձ, որ դեռ գուրգուրում եմ' բարուրի երեխայի պես: Կարծում եմ' լավ կլինի: Խնդիրն այն է, որ «Անդինը »ստեղծվեց ժամանակի պահանջով: Հայաստանում երբեք այսքան ամսագիր եւ թերթ չի եղել, բայց խնդիրն այն է, որ այդ ամսագրերը հիմնականում, այսպես ասած, կոմերցիոն են, որտեղ կարդալու բան չկա: Թող ինձանից ոչ մեկը չնեղանա, մարդիկ գովազդային խնդիրներ են լուծում, եւ դա էլ է ամսագրի ձեւ:Ես երազում էի, որ այն, ինչ կիսատ թողեց «Գարունը» ժամանակների մեջ, վերսկսել նոր ժամանակների մեջ: Այսօր երկիրն անկախ է, նոր սերունդ է հայտնվել' մեր երեխաները, թոռները, եւ այդ սերնդի մտածողությունը, խենթությունն ու հանդգնությունը պետք է մտնի մամուլ:Այդ սերունդը պետք նաեւ մամուլում  իրեն ձեւավորի: Դրա պահանջը կա, շատ կա: Կրկնում եմ ' ժամանակի պահանջն է «Անդինը»' չնայած ես դրա մասին վաղուց էի երազում, երբ դեռ «Գարունի» խմբագիրն էի, ուզում էի մի ամսագիր եւս անել «Անդին» անունով' շատ էլիտար, բայց չստացվեց: Էնպես որ' հիմա, կարծես թե, եկել է ժամանակը, եւ հույս ունեմ, որ այս ամսագիրը կունենա իր մշտական ընթերցողը, այսինքն'  ամսագրին պետք է բաժանորդագրվեն, եթե չբաժանորդագրվեն, ամսագիրն ինքն իրեն չի կարողանա պահել, երկու-երեք համարից հետո կդադարի:

- Այսօր շուկայական հարաբերություններ են, եւ երբ հարցնում ես'  ինչու հենց այս ձեւով կամ ինչու այս տեսքով, պատասխանում են' պահանջը սա է: Այսինքն' ժողովուրդն ինչ պահանջում է, այն էլ մատուցում են: Հիմա, որքանո՞վ եք վստահ, որ այս ամսագրի պահանջը կա, կամ քանի՞ տոկոսի մոտ կա այդ պահանջը, եւ արդյո՞ք կարծում եք, որ «Անդինի» տպագրությանը համընթաց կարող է այդ տոկոսն աճել:

-Իմ տպավորությամբ, ովքեր ասում են' շուկայական հարաբերություն է, եւ դրա պահանջը կա, եւ դրա համար ենք այդ արտադրանքը տալիս, նշանակում է' գնում են ընթերցողի ետեւից: Պետք է հանդգնություն ունենալ ոչ թե առաջնորդել ընթերցողին, այլ նրա հետ համաքայլ գնալ: Եվ չպետք է վախենալ: Ո՞վ է ասում որ «Անդին» ամսագրի  տեսակի պահանջը չկա: Ես վստահ եմ, որ կա: Չի կարող պատահել, որ մարդու էության մեջ  գեղեցիկ, հետաքրքիր, լուսավոր, իմաստուն  բան կարդալու ցանկությունը մեռած է: Հնարավոր չէ: Ինչո՞ւ մեր սերնդի մեջ կար, իսկ նոր սերնդի մեջ դա բացակայում է: Ինչո՞ւ ենք մենք մտածում, որ նոր սերունդը չի կարող... Այո, այսօր համացանց գոյություն ունի, եւ նոր սերունդն ավելի շատ համացանցում է, բայց,  ինչպես ես իմ առաջաբանում եմ ասում, այս ամսագիրը համացանցի անհամացանց այլընտրանքն է: Եվ այն ինչ-որ տիեզերական սարդոստայնում թափառում է, այն իմաստությունները, որ թափառում են, դրանք անդիններում են թափառում, իսկ համացանցի կենտրոնում ուրիշ բան է: Մենք չենք վերցնելու համացանցից եւ չենք արտատպելու: Մենք պետք է ստեղծենք այն դաշտը, որտեղ միտք է ձեւավորվում: Եվ այդ միտքը պետք է հրատարակենք, դրանով փորձենք ուղղորդել: Տեսեք, այսօր արդեն երիտասարդները հոդվածներ են բերում, կարդում եմ եւ հպարտանում, որ այսպիսի մտածողություն կա: Հրաշալի երիտասարդներ են, արտակարգ հետաքրքիր մտածողություն, որի պակասը կար: Բայց կան, չէ՞, այդ երիտասարդները, կա, չէ՞, այդ մտածողությունը: Ինչո՞ւ նրանց արտահայտվելու հնարավորություն չտալ: Ես չեմ կարծում, որ նույն սերնդի երիտասարդը չկարդա իր սերնդակցի խոհերը, չուզենա ծանոթանալ իր սերնդի ստեղծագործողներին եւ այլն:

-Մի մեծ շրջանակ կար, որին հանրությունը ծանոթացավ «Գարունի» միջոցով: Այդ շրջանակից շատերը հետագայում դարձան պետական, հասարակական, քաղաքական, ռազմական գործիչներ: Այդ գործիչներն իրենց առաջին քայլերն արեցին «Գարուն»-ում, եւ կարծես, «Գարունը» նրանց ինքնության կայացման համար դարձավ հասունության ձեւավորման դարբնոց : «Անդին»-ին, ուզենք թե չուզենք, ճանաչելու ենք որպես «Գարունի» ժառանգորդ, որովհետեւ նույն մարդու ձեռքի, մտքի գործն է: Դուք Ձեր առջեւ նման խնդիր դնո՞ւմ եք:

- Այո: «Անդինի» նպատակը անկախ պետության քաղաքացի դաստիարակելն է: Անկախ Հայաստանի : Սա  որակապես լրիվ ուրիշ մարդ է: Մի բան էր խորհրդային քաղաքացին, որ մենք էինք,  լրիվ մեկ այլ բան է անկախ երկրի այսօրվա քաղաքացին'մութ ու ցուրտ տարիների ծնունդ է , պատերազմ է տեսել եւ տարբեր է ' իր մտածողությամբ, կենսակերպով, պատրաստվածությամբ եւ այլն:  Այս սերունդը ուրիշի թագավոր դիմավորող չէ, այլ սեփական նախագահ ընտրող սերունդ է : Այս սերունդը պիտի կարդալու բան ունենա եւ դաստիարակվի որպես անկախ երկրի զավակ, եւ այդ նատակով հանդգնությունն ունեմ ասելու, որ հասարակական մտքի վրա պետք է ազդեցություն թողնի: Եթե չի ազդելու, ուրեմն իզուր է:Այստեղ պետք է բախվեն իրարամերժ կարծիքները: Պատահական չէ, որ ասում եմ նաեւ' մտեք սխալվելու իրավունքով: Երիտասարդությունը նաեւ սխալական է, եւ եթե արգելես նրան սխալվել, ինքը ընդհանրապես կդադարի նկատել: Մենք էլ ենք այդպիսին եղել եւ նրանց պետք է ճանապարհ տանք : Այս ամսագրում պետք է ձեւավորվի նոր Հայը: Ամսագիրը հենց այդպիսին պետք է լինի' ազգային, քաղաքական, հասարակական: Ի՞նչ է դա նաեւ նշանակում: Եթե մեր ամսագիրը չի պահպանելու երկրի ազգային անվտանգությունը, այլ պետք է խաթարի այն, ապա իզուր է նրա լույս ընծայումը: Երիտասարդ մարդու մեջ դաստիարակի Հայաստանի պետության, քաղաքացու արժանապատիվ հայի տեսակը: Սա է նոր Հայի տեսակը: Տե'ս, այսօրվա երիտասարդը մի երկրի քաղաքացի է, որ  քսան տարի առաջ չկար , եւ ինքը պիտի արժանապատվորեն տանի այդ պարգեւը: Բոլոր երկրներն էլ նեղության մեջ են եղել, աշխարհի ոչ մի երկիր թեթեւ չի տարել իր կայացման ուղին: Այսօրվա երիտասարդի ուսերին մեծ պատասխանատվություն կա բարձված, եւ այդ առումով այս ամսագրում երկիրը  պետք է լինի իր բոլոր լույս եւ ստվերներով, եթե ոչ... Գիտեք, ամսագիրը գովերգության համար չէ, եւ այդ նույն երիտասարդությունը բազմաթիվ խնդիրներ ունի ու բախվում է բազում անարդարությունների:

-Ինչո՞ւ հենց ԱՆԴԻՆ:

Հարցազրույցը' Հարություն ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ