Ռուսաստանն ու Իրանը փոխգործակցում են ռազմատեխնիկական համագործակցության ոլորտում

Ռուսաստանն ակտիվորեն համագործակցում է Իրանի հետ ինչպես ռազմատեխնիկական համագործակցույան, այնպես էլ քաղաքական-դիվանագիտական, առեւտրատնտեսական եւ տրանսպորտային-լոգիստիկ ոլորտներում: ՌԴ-ն շարունակում է Եվրոպան եւ Ասիան կապող երկու նոր տրանսպորտային միջանցքների կառուցումը՝ ձգտելով թուլացնել պատժամիջոցները Ուկրաինայում իրադրության պատճառով, մինչդեռ Մերձավոր Արեւելքում անկարգությունները խաթարում են համաշխարհային առեւտուրը: Bloomberg-ի վերլուծաբանների խոսքով՝ Մոսկվան միլիարդներ կծախսի արկտիկական ծովային ճանապարհի ենթակռուցվածքի, ինչպես նաեւ երկաթուղային եւ ծովային փոխադրումների վրա, որոնք Ռուսաստանի եվրոպական մասը կկապեն Հնդկաստանի հետ Իրանի միջոցով Russia Builds New Asia Trade Routes to Weaken Sanctions Over War - Bloomberg:

Իրանի հետ Ռուսաստանի հարաբերությունները բուռն զարգանում են նաեւ այլ ոլորտներում ու ոլորտներում։ Փետրվարին Իրանում Ռուսաստանի դեսպան Ալեքսեյ Դեդովը, «ՌԻԱ Նովոստի» - ին տված հացազրույցում պատմելով, թե վերջին մեկ տարվա ընթացքում որքան հաջող են զարգացել ռուս - իրանական հարաբերությունները, նշել է հետեւյալ ձեռքբերումները:

Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց այցերը կրում են պարբերական բնույթ, տեղի են ունենում շփումներ նախարարների եւ գերատեսչությունների այլ ղեկավարների մակարդակով,

Իրանը պաշտոնապես անդամակցել է ՇՀԿ-ին եւ BRICS-ին։ Ստորագրվել Է ԵԱՏՄ-ի եւ Իրանի միջեւ ազատ առեւտրի մասին համաձայնագիրը 

երկու երկրներն էլ, գտնվելով արեւմտյան պատժամիջոցների տակ, շարունկում են զարգացնել տնտեսական կապերը։ Համագործակցության նոր պայմանագիրը պետք է նախանշի առաջիկա տարիներին ամենատարբեր ոլորտներում երկկողմ հարաբերույունների զարգացումը Алексей Дедов: текст договора о партнерстве России с Ираном почти завершен - РИА Новости, 13.02.2024 (ria.ru):

Փետրվարի վերջին Ռուսաստանը եւ Իրանը 19 համաձայնագիր են ստորագրել ռուս-իրանական առեւտրատնեսական համագործակցության մշտական հանձնաժողովի 17-րդ նիստի ընթացքում: Համաձայնագրերն ընդգրկում են տարբեր ոլորտներ՝ շինարարւթյունից մինչեւ նավթագազային արդյունաբերություն։ Մեկնաբանելով այս իրադարձությունը՝ Իրանի նավթային արդյունաբերության նախարար Ջավադ Օուջին նշել է՝ երկրներն ակտիվորեն մեծացնում են երկկողմ համագործակցությունը, իսկ Իրանը, Ռուսաստանի հետ պայմանավորվածությունների շնորհիվ, ավելացրել է նավթի արտադրությունը 200 հազար բարելով: ՌԴ փոխվարչապետ Ալեքսանդր Նովակն իր հերթին հայտնել է, որ երկու երկրները շարունակում են քննարկել նավթի եւ գազի սվոպային մատակարարումները: اوجی: فضای همکاری ایران و روسیه در عالی‌ترین سطح است - ایسنا (isna.ir)  Россия и Иран продолжают обсуждать возможность своповых поставок нефти и газа (tass.ru) Առեւտրատնտեսական համագործակցության հանձնաժողովի նիստի արդյունքներով կողմերը ստորագրել են փաստաթղթեր, որոնք, Ռուսաստանի կառավարության կարծիքով, նպաստում են կոոպերացիայի զարգացմանը, երկկողմ առեւտրի ծավալի մեացմանը, դրա կառուցվածքի դիվերսիֆիկացմանը: Նովակը նա նաեւ ասել է, որ ավտոմոբիլաշինության ոլորտում համագործակցության ակտիվացման համար նախատեսվում է ФГУП НАМИ եւ իրանական Pishran Sanaat Modares ինժեներական ընկերության միջեւ համաձայնագրի ստորագրում: Պատժամիջոցների ֆոնին իրանական արտահանումը Ռուսաստան արդեն գարնան սկզբին աճել է մինչեւ 2 միլիարդ դոլար: Ռուսաստանում Իրանի դեսպան Քազեմ Ջալիլիի հայտարարության համաձայն՝ այդ ցուցանիշը զգալիորեն ավելի է, քան նախորդ տարիներին։ Իրանը Ռուսաստան է մատակարարում մրգեր, պոլիմերներ, ավտոմեքենաներ, հանքանյութեր եւ քիմիական արդյունաբերության արտադրանք: Iran exports to Russia hit high of $2B as sanctions strengthen alliance - Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East

Ռուսաստանն արդեն տիեզերք է դուրս բերել Իրանում կառուցված Pars-1 արբանյակը, որը նախատեսված է լուսանկարահանման համար: Իրանական «Թասնիմ» լրատվական գործակալութունը հայտնել է՝ գունավոր սպեկտրի արբանյակի եւ կարճալիք ինֆրակարմիր սպեկտրի տեսախցիկները կարող են 100 օրվա ընթացքում լուսանկարել Իրանի տարածքի 95% - ը: Այն մասին, որ այն ուղեծիր է դուրս բերել հենց ռուսական «Սոյուզ» հրթիռակիրը, հայտնել է տեղեկատվական-հաղորդակցական տեխնոլոգիաների նախարար Իսա Զարեպուրը, որը նաեւ պատմել է, որ առաջիկա հինգ տարում Իրանը ծրագրում է տիեզերք մարդ ուղարկել: Սա բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում Ռուսաստանի եւ Իրանի հաջող փոխգործակցության միկ օրինակը չէ։ Մարտին Մոսկվան եւ Թեհրանը արհեստական ինտելեկտի մշակման ոլորտում համագործակցության մասին պայմանագիր էին ստորագրել: ԻՌՆԱ-ի տեղեկություններով՝ ռուս փորձագետները պետք է կարճ դասընթացներ անցկացնեն իրանցի գործընկերների համար: Iran, Russia sign AI cooperation document - IRNA English Դեկտեմբերին Չեչնիայի կառավարության նախագահ Մուսլիմ Խուչիեւը պատմել էր Իրանի հետ համատեղ ավիաընկերություն ստեղծելու պլանների մասին եւ հայտնել, որ արդեն քննարկել է այդ գաղափարը իրանական Mahan Air ավիաընկերության գլխավոր տնօրենի հետ: «Իրանի հետ ՉՀ – ի համագործակցությունը, բացի կանոնավոր ավիահաղորդակցության հաստատումից, ենթադրում է նաեւ համատեղ ավիաընկերության ստեղծում՝ ավիափոխադրումների արժեքը նվազեցնելու եւ Ռուսաստանի եւ Իրանի ավիացիոն արդյունաբերության համար ավիաարդյունաբերական կլաստերի ստեղծման համար»,-գրել է Խուչիեւը Telegram-ի իր ալիքում:

Ռուսաստանն արդեն հաստատել է իրանական անօդաչուների զանգվածային արտադրությունը։ Ամերիկյան The War Zone պարբերականի վերլուծաբանների կարծիքով՝ մոտ ժամանակներս դա զգալիորեն կբարդացնի Ուկրաինայի իրավիճակը։ Ամերիկացիները վերլուծել են կարճ տեսանյութը, որը նկարահանվել է Յելաբուղում գործարանում, որտեղ արտադրվում են «Շահեդներ»՝ ռուսական Герань «խորդենի» անվանումով։ ԱԹՍ – ների մի մասը մոխրագույն է, մյուսներն արվում են գիշերային տարբերակով՝ սեւ եւ հնարավոր հակահրթիռային միջոցներով։ Գլխավորը, որ տպավորել է ամերիկացի փորձագետներին, դրոնների քանակն է։ Այստեղ պետք է ավելացնել նաեւ այդ մոդելների հնարավոր բարելավումներն ու արդիականացումը, ինչը դժվարացնում է դրանց դեմ պայքարը Ուկրաինական ՀՕՊ-ի համար։ Our First Look Inside Russia’s Shahed-136 Attack Drone Factory (twz.com)։ Մեծ Բրիտանիայի պաշտպանության նախարարության հաղորդագրության համաձայն՝ իրանական ԱԹՍ-ներն արդեն ձեռնամուխ են եղել Ղրիմի եւ ՌԴ Սեւծովյան նավատորմի պաշտպանությանը: Ռուսական զինված ուժերը կիրառում են իրանական «Մոհաջեր-6» անօդաչու թռչող սարքերը Ղրիմի թերակղզին եւ Սեւ ծովի ջրային տարածքը պարեկելու համար՝ կապված ուկրաինան ծովային դրոնների հաճախակի գործողությունների հետ: Բրիտանացի զինվորականները նշում են՝, իրանական ԱԹՍ-ները պարբերաբար առաքելություններ են կատարում Արեւմտյան Ղրիմում եւ, հավանաբար, օգտգործվում են ոչ միայն թերակղզու օբյեկտները պաշտպանելու, այլեւ նախկին Ուկրաինական ԽՍՀ հարավային մասում ռուսական զորքերի գործողություններին աջակցելու համար: Բրիտանացիները պնդում են՝ Իրանը «վատ է ազդում» Ուկրաինայի ներկայիս ռեժիմի դեմ պատերազմի վրա, որը սպսարկում է Լոնդոնին եւ արեւմտյան այլ տերերին: Ուստի այս ֆոնին Մեծ Բրիտանիան Կիեւում իր խամաճիկներին ավելի քան 300 մլն ֆունտ է հատկացրել նոր 10 հազար անօդաչու թռչող սարքեր գնելու համար՝ Ուկրաինայի տարածքում հակամարտությունը խստացնելու եւ խորացնելու համար։ Russia 'Actively Deploys' Iranian Mohajer-6 UAVs For ISR Missions Over Black Sea & Crimea, UK Says (eurasiantimes.com)

Ի պատասխան՝ Ռուսաստանը խոստանում է իր դաշնակցին (Իրանին) տրամադրել ժամնակակից կործանիչներ եւ ՀՕՊ համակարգեր։ Դա կարող է օգնել Թեհրանին ուժեղացնել իր պաշտպանությունը Իսրայելի կամ ԱՄՆ-ի կողմից ցանկացած հնարավոր ավիահարվածի դեմ,  - տագնապալի զանգեր է խփում The Washington Post-ը: Արեւմուտքն իր համար գլխավոր վտանգը տեսնում է ռազմական ոլորտում ռուս-իրաոկան պայմանավորվածությունների մեջ՝ սպառազինության եւ ԱԹՍ – ների մատակարարում, էլեկտրոնային պայքարի փորձի փոխանակում, վերջին ռազմական տեխնոլոգիաների փոխանակում եւ այլն։

Իրանը նաեւ Ռուսաստանին առջարկում է օգտագործել իրանական նավատորմի փորձը (ռուսական նավերի դեմ Ուկրաինայի զինված ուժերի հարձակումների ֆոնին)։ Որպես նավի հաջող պաշտպանության օրինակ բերվում է իրանական «Շահիդ Մահդավի» լողացող բազան, որն իրենից ներկայցնում է վերափոխված կոնտեյներային նավ: Այն հագեցած է մեծ թվով կայանքներով՝ արագ կրակող խոշոր տրամաչափի գնդացիրներով, որոնք ունակ են կենտրոնացնել կրակը։ Ի դեպ, Ռուսաստանն ունի բավականաչափ մշակված ծովային բազավորման մոդուլներ՝ 12,5 մմ տրամաչափի գնդացիրներով, որոնք կարող էին նույն դերը խաղալ նավերի պաշտպանության գործում, բայց ինչ-ինչ պատճառներով դրանք դեռ զանգվածբար չեն ներդրվել։ Ռուսաստանի եւ Իրանի երկկողմ փոխգործակցութայն ներկայիս ամրապնդումն ու աճը պայմանավորված են երկու նշանակալի իրադարձություններով։ Նախ՝ դեկտեմբերի 7-ին Կրեմլում Պուտինի եւ Ռայիսիի ավելի քան 5 ժամանոց հանդիպումը, որի ընթացքում քննարկվել են երկկողմ հարաբերություններն եւ միջազգային օրակարգին վերաբերող հարցեր: Երկրորդ՝ ռուս-իրանական համագործակցության նոր մասշտաբային պայմանագրի կնքմամբ՝ 20 տարի գործողության ժամկետով, որը կոչված է փոխարինելու նխորդ համաձայնագիրը եւ զգալիորեն խորացնելու փոխգործակցությունը ՌԴ-ի եւ ԻԻՀ-ի էներգետիկ եւ ռազմական ոլորտներում եւ մեծ խնդիր է ստեղծում Արեւմուտքի համար։ Արեւմտյան փորձագետներն անմիջապես մտավախություն են հայտնել, որ այդ համաձայնագրերը հիմք են դնում Մոսկվայի եւ Թեհրանի գործընկերւթյան համար Ինչպես Կասպից ծովում, այնպես էլ այլ շրջաններում նավթի եւ գազի հանքավայրերի շահագործման հարցում: Բացի այդ, պայմանգիրը նկարագրում է առեւտրային հարաբերությունները՝ հօգուտ Ռուսաստանի, որը իրանական ապրանքների համար կվճարի ապառիկ, մինչդեռ Իրանը կվճարի ռուսական ապրանքների համար՝ ստանալուց հետո:: Ընդ որում, Մոսկվան Թեհրանի հետ միասին կարող է ավելի հաջող շրջանցել պատժամիջոցները։ Եվ ոչ միայն նավթային ոլորտում։ Russia And Iran Finalize 20-Year Deal That Will Change The Middle East Forever | OilPrice.com

Դեկտեմբերի վերջին, ամերիկյան պատժամիջոցների վերականգնումից հետո անցած հինգ տարվա ընթացքում առաջին անգամ, իրանական Sepah բանկը 17 մլն եվրոյի ակրեդիտիվ է բացել ռուսական արտադրանքի ներկրման համար: Դրա օգնությամբ նախատեսվում է Ռուսաստանից մատկարարումների համար վճարել հետաձգված վճարով։ ՏԱՍՍ-ի տեղեկատվության համաձայն՝ ակրեդիտիվը բանկային ծառայություններից մեկն է, որի շրջանակներում Բանկը միջնորդի դեր է խաղում եւ ապահովում անվտանգ գործարքներ: Գնորդը գումարը մուտքագրում է բանկ, իսկ վաճառողը, այն ստանալու համար, տրամադրում է փաստաթղթեր, որոնք հաստատում են պայմանագրի իր մասի կատարումը: Նախօրեին Ռուսաստանն Իրանին 6,5 մլրդ ռուբլու վարկային գիծ է բացել ռուսական ապրանքների վճարման համար։ Դա արվել Է ՌԴ եւ Իրանի Կենտրոնական բանկերի ղեկավարների հանդիպումից հետո։

Դրաից մի փոքր վաղ տեղեկացվեց՝ Իրանը զբաղվելու է Ռուսաստանում կենցղային տեխնիկայի արտադրությամբ, քանի որ իրանական ընկերությունները հետաքրքրված են դրա արտդրությամբ ՌԴ տարածքում եւ բանակցություններ են վարում ռուսական որոշ ընկերությունների հետ: Իրանում վառարանների, սառնարանների եւ այլ կենցաղային տեխնիկայի տուրքերը կազմում են 100%, ուստի նրանք զարգացրել են այդ ապրանքների իրենց արտադրությունը, բայց միեւնույն ժամանակ փոքր ընտրությունը վատ է ազդում որակի վրա: Այս տեղեկատվության համատեքստում ռուսական լրատվամիջոցները դեռ անցյալ աշնան կեսերին հիշեցրել էին, որ ՌԴ արդյունաբերության եւ առեւտրի նախարարությունը հարավկորեական LG եւ Samsung ընկերություններին հանձնարարել էր կամ վերսկսել արտադրությունը Ռուսաստանում, կամ վաճառել այն ցանկացողներին, այնպես որ այդ հզորություններն իրենց նպատակների համար, հնարավոր է, կգնի Իրանը։

Թեհրանն ու Մոսկվան նույնպես ցանկանում են նոր միություն ստեղծել Հարավային Կովկասում։ Կողմերը վերջին տարիներին շատ են մտերմացել, եւ նրանց հարաբերությունները լրացուցիչ ամրապնդվել են Ուկրաինայում իրենց հարաբերությունների ֆոնին։ Նրանք ցանկանում են Անկարայի օգնությամբ Հարավային Կովկասը դարձնել առանցքային հանգույց՝ պատժամիջոցներն ու առեւտուրը շրջանցելու համար՝ առանց Արեւմտյան երկրների սահմանած սահմանափակումների։ Թեհրանը ցանկանում է օգտագործել զուգահեռ վճարային համակարգերի, էներգետիկ շուկայի եւ մատակարարման շղթաների ստեղծման ռուսական նախագծերը՝ մեկուսացումը կոտրելու համար:

Նա նաեւ պատրաստ է օգնել Ռուսաստանին ավարտին հասցնել շրջադարձը դեպի Մերձավոր Արեւելք եւ Հնդկաստան: Այդ ծրագրերի իրականացման ճանապարհին կանգնած են մի կողմից ԱՄՆ-ը եւ Ֆրանսիան, որոնք տանջվում են գաղութային նկրտումների ֆանտոմներով Աֆրիկայում Ռուսաստանին պարտության պատճառով, մյուս կողմից՝ Ադրբեջանն ու Իսրայելը, որոնք լավ հարաբերություններ են պահպանում եւ ծայրահեղ անվստահությամբ են ընդունում իրանա – հայկական հարաբերությունները։