Տրակտատ պատերազմի մասին(Պատերազմը և հաղթելու կամքը ). Խաչատուր Ստեփանյան

Պատերազմը և հաղթելու կամքը 

Պատերազմը կամքի դրսևորման ասպարեզ է: Կամք է անհրաժեշտ չվախենալու, փախուստի չդիմելու, չգաղթելու, չհանձնվելու, մինչև վերջ պայքարելու և հաղթելու համար:

Պատերազմում վախը սարսափելի հետևանքներ է թողնում: Վախը բնական երևույթ է, որը հատուկ է յուրաքանչյուր գիտակից մարդու: Կամք է անհրաժեշտ գիտակցելու համար, որ վախը մարդուն կդարձնի կենդանի դիակ: Վախը սպանում է մարդու մեջ հավատը հաղթանակի հանդեպ, խիղճը պարտականության առջև, սերը զինակցի հանդեպ:

Հիմնականում վախով են պայմանավորված պատերազմի մյուս արգահատելի երևույթները՝ փախուստի դիմելը, գաղթը, թշնամուն հանձնվելը: Հնարավոր է, որ չվախենաս, բայց՝ գաղթես: Կամք է պետք նաև չգաղթելու համար: Այդ զարհուրելի երևույթը ոչ միայն բարոյապես կոտորում է գաղթողին, այլև՝ զինվորին: Մի բան է, երբ զինվորը կռվում է՝ իր թիկունքում զգալով բնակչի շնչառությունը, մի այլ բան, երբ տեսնում է գաղթի քարավանը: Կամք է պետք պատերազմի ժամանակ չգաղթելու և զորություն՝ թշնամուդ գաղթ պարտադրելու համար:

Պատերազմում մինչև վերջ անվարան կռիվը և հաղթելու անսակարկ կամքը հաջողություն նախապայմաններ են: Հաղթական տրամադրությունը, հաղթանակին հոգեբանորեն պատրաստ լինելը որակներ են, որոնք կոփում են հաղթելու կամքը. այլապես մարդը պարտվում է:

Հայը հաղթել, երբ պատերազմել է հաղթելու կամքի դրսևորմամբ: Պարտվել է դրա բացակայության պատճառով….

Խաչատուր Ստեփանյան

ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ անդամ,

Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր,

Խ. Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ համաշխարհային պատմության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչ