Տրակտատ ազգի մասին (մաս 5)

Ազգը և պետությունը

Ժամանակակից ընկալումներում, հատկապես եվրոպական, ազգ եզրույթին երբեմն տրվում է պետության իմաստ, հաճախ է օգտագործվում ազգ-պետություն (nation-state) եզրույթը: Սա պատահական չէ, որովհետև հատկապես Եվրոպայում խառնամուսնություններով պայմանավորված դժվար է որոշել, թե որ ազգությանն է պատկանում ֆրանսիացի հորից և անգլիացի մորից ծնվածը, առավել ևս շվեյցարացի գերմանո-իտալացուց և կատալոնացուց ծնվածը: Հենց այստեղ է, որ ազգին տրվում է պետական իմաստ, և ազգը ընկալվում է որպես պետություն կազմող ժողովուրդ կամ հավաքականություն: Օրինակ` nation-ը (le nation francaise) ֆրանսիացիները ընկալում են ֆրանսիահպատակ ժողովուրդ կամ Ֆրանսիայի Հանրապետության քաղաքացի: Իհարկե, սա Ֆրանսիայի օրինակն է, բայց ոչ բոլորի:

Նույն տրամաբանությամբ է առաջին աշխարհամարտից հետո կազմավորվել Ազգերի լիգան, որն, ըստ էության ոչ թե ազգերի, այլ պետությունների դաշինք էր:

Մի խոսքով, պետությունը ազգ է ներկայանում այն դեպքում, երբ հանդես է գալիս որպես հավաքականություն:

Պետության սահմանները կարող են փոխվել, բայց այդ փոփոխված սահմաններում ապրող ազգերը չեն փոխվում, եթե, իհարկե, ցեղասպանություն կամ տեղահանություն տեղի չի ունենում

Հակված ենք կարծելու, որ պետությունը միջոց է ազգի պահպանման համար, և քանի դեռ չկա առավել հուսալի միջոց ինքնության պահպանման համար, քան պետությունն է, ազգերը պահպանում են պետությունը, երբեմն նույնանալով նրա հետ:

Խաչատուր Ստեփանյան

ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ անդամ,

Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր,

Խ. Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ համաշխարհային պատմության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչ