Տրակտատ ազգի մասին(մաս 2). Խաչատուր Ստեփանյան

Ազգին բնորոշող հիմնական հատկանիշները

Սեփական հայրենիքի, պատմության, պատմական հիշողության, քաղաքակրթական ակունքների, պետության հանդեպ սերն ու հարգանքը պետք է ներառվեն ազգի բարոյական հիմքերի մեջ:

Ընդունված է ազգին բնորոշող հատկանիշներ համարել ծագումը, մարդաբանական կառուցվածքը, ընդհանուր աշխարհագրական տարածքը, մշակույթը, լեզուն, պատմությունը, պետության ընկալման ձևը, ապագայի մասին պատկերացումները:

Սակայն նշված յուրաքանչյուր հատկանիշ ոչ միայն կարիք ունի մեկնաբանության, այլև պետք չէ միանշական ընդունել: Այս բոլոր հատկանիշները պետք է համահունչ լինեն հավաքականության մեջ:

Արյան կապը, մարդաբանական կառուցվածքը միանշանակ առաջնային նշանակություն ունեն հավաքականության համար ծագումնաբանական հիմքերով օժտելու տեսանկյունից:

Աշխարհագրական տարածքը մեծապես կարևոր է ազգին բնութագրելու համար: լեռները, հարթավայրերը, ծովը, տաք և ցուրտ կլիման իրենց հետքն են թողնում ազգերի ճակատագրի վրա՝ կազմավորումից սկսած:

Ազգ-հավաքականության բնորոշման համար անհրաժեշտություն է լեզուն և մշակույթը: Չի կարող ազգը կատարյալ լինել առանզ լեզվի և մշակույթի: Տարբեր ազգեր, եթե կրում են նույն լեզուն, նույնիսկ այդ պարագայում փորձում են նույն լեզվի մեջ տարբերություններ ստեղծել: Հատկանշական է, որ այդ տարբերությունը ավելի շատ բնական է, քան արհեստական: Ինչ վերաբերում է մշակույթին, ապա առանց ուրույն և բարձրարժեք մշակույթի ազգերը պարզապես չեն կարող գոյություն ունենալ:

Ազգերին հավաքական գիտակցություն տալիս է նաև պատմական անցյալը, նրա փառավոր և ողբերգական էջերի հավաքական ընկալումը:

Ազգն իր բնարոշումը բյուրեղացնում է հատկապես պետության ընկալման ձևի և ապագայի հանդեպունեցած իր պատկերացումներում:

Հիմնականում այս հատկանիշներով են օժտված ազգերը և այս հատկանիշներով տարբերվում միմյանցից:

Խաչատուր Ստեփանյան

ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ անդամ,

Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր,

Խ. Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ համաշխարհային պատմության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչ