Քաղաքական Անդրադարձ. Նոր Հայաստանը` «Ռուսամէտ»-էն Աւելի «Ռուսամէտ»

Վերջին շաբաթներուն Հայաստանի արտաքին քաղաքականութիւնը ցոյց կու տայ, որ վարչապետի պաշտօնակատար Նիկոլ Փաշինեանը ամէն ջանք ի գործ կը դնէ, որ լաւ երեւի Քրեմլինի առջեւ: Ասիկա որոշ մտահոգութիւններ կը ստեղծէ, որովհետեւ Արեւմուտքի եւ Ռուսիոյ միջեւ նախկին նախագահ Սերժ Սարգսեանի հաւասարակշռուած քաղաքականութիւնը կրնայ կորսնցնել իր ուղին: Անշուշտ դէմ չեմ, որ Հայաստանը ռուսամէտ արտաքին քաղաքականութիւն վարէ, ասիկա կը բխի մեր ռազմաքաղաքական եւ աշխարհաքաղաքական շահերէն: Սակայն ասիկա ըսել չէ, որ երկրին արտաքին քաղաքականութիւնը պէտք է պատանդ դարձնել: Կարեւոր է անդրադառնալ երեք կէտերու կամ օրինակներու, որոնք ինծի մտահոգութիւն պատճառեցին:

Ա.- Նախկին իշխանութիւնը բազմիցս մերժեց Մոսկուայի առաջարկները` հայկական զինուորական ջոկատ մը ուղարկելու Սուրիա: Հակառակ անոր որ այս խաղաղապահ ջոկատը ունի զուտ մարդասիրական բնոյթ, սակայն Երեւան մտահոգութիւն ունէր մխրճուելու սուրիական հարցին մէջ եւ սուրիահայ համայնքը աւելի եւս վտանգի ենթարկելու առումով: 8 սեպտեմբերին վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը յայտարարեց, որ Հայաստանը Ռուսիոյ հետ պիտի համագործակցի Սուրիոյ մէջ «միացեալ մարդասիրական գործողութիւններ» կատարելու նպատակով («ՃէյմսԹաուն», 17 սեպտեմբեր 2018): Այս յայտարարութիւնը հետագային քննադատուեցաւ Միացեալ Նահանգներու կողմէ, եւ Միացեալ Նահանգներու նախագահի անվտանգութեան հարցերու խորհրդական Ճոն Պոլթըն «խորհուրդ» տուաւ Հայաստանին` Ռուսիոյ հետ չմասնակցիլ Սուրիոյ մէջ որեւէ զինուորական գործողութեան («Ազատութիւն» ձայնասփիւռի կայան, 25 հոկտեմբեր 2018): Արդեօք այս քայլը կը բխէր զուտ հայկական կամ հայաստանեան շահերէ՞, թէ՞ պարզապէս Ռուսիան սիրաշահելու «ժեսթ» մըն էր:

Բ.- Պիելոռուսիոյ նախագահին վերջին յայտարարութիւնները որոշ հարցման նշաններ ստեղծեցին հայ-ռուսական յարաբերութեան մէջ: Նախագահ Ալեքսանտր Լուքաշենքոն քննադատեց վարչապետ Փաշինեանը` հարց տալով, թէ ինչո՞ւ Հայաստանը կը քննադատէ միայն Պիելոռուսիոյ կողմէ զէնքի արտածումը Ազրպէյճան, մինչ անոր դաշնակից Ռուսիան հիմնական զէնք արտածողն է դէպի Ազրպէյճան: Որոշ իրականութիւն մը կայ այս հարցադրումին մէջ, որովհետեւ նոյնիսկ ժամանակին Սերժ Սարգսեանին իշխանութիւնը չկրցաւ համոզել ռուսական կողմը` կասեցնելու զէնքի վաճառքը Ազրպէյճանին: ՀԱՊԿ-ի անդամ երկիրները ինչպէ՞ս կրնան զինամթերք ծախել ոչ անդամ երկրի մը, որ զայն դաշինքի անդամ երկրի մը դէմ գործածէ:

Գ.- Ըստ Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարար Սերկէյ Լաւրովին, Հայաստան եւ Ռուսիա կը պատրաստուին ստորագրել համաձայնագիր մը, որով Հայաստանի մէջ պիտի արգիլուի օտար զինւորներու կամ ռազմակայաններու ներկայութիւնը: Լաւրով ըսաւ, որ նոյնանման համաձայնագիր պիտի ստորագրուի նաեւ Ղազախստանի հետ: Անդրադառնալով այն հարցին,թէ ինչո՞ւ այսպիսի համաձայնագիր մը պիտի ստորագրուի, ան յայտարարեց, որ Ռուսիա կ՛ուզէ վստահ ըլլալ, թէ ապագային այս երկիրները իբրեւ միջոց պիտի չօգտագործուին` վտանգելու ռուսական ռազմական շահերը («Քոմսոմոլսքայա Փրաւտա Ռատիօ», 17 դեկտեմբեր 2018): Սակայն արդեօք Հայաստան դաշնակից չէ՞ Ռուսիոյ, արդեօք պէ՞տք է Հայաստանի իշխանութիւնները փաստեն Քրեմլինին, որ Երեւան դաշնակիցէ մը աւելի դաշնակից է իրենց: Հոս նաեւ պէտք է յիշեցնել, որ վերջերս Հայաստանը ռուսական կողմին կանաչ լոյս տուաւ` քննելու երկրին մէջ գտնուող ամերիկեան գիտական կեդրոնները, բան մը, որ դժգոհութիւն յառաջացուց Միացեալ Նահանգներու մէջ: Ներքին քաղաքական կեանքին մէջ եւս այս քայլը մտահոգութիւն կը յառաջացնէ: Լուսաւոր Հայաստան կուսակցութեան ղեկավար Էտմոն Մարուքեանը յայտարարեց, որ իր խմբակցութիւնը դէմ պիտի քուէարկէ, եթէ Ազգային ժողովին ներկայացուի այս համաձայնագիրը: Ան նաեւ նշեց, որ Ռուսիոյ կողմէ ներկայացուած մտահոգութիւնները անտեղի են («Առաջին լրատուական», 18 դեկտեմբեր 2018):

Վարչապետի պաշտօնակատար Նիկոլ Փաշինեանը իր կարելին պիտի ընէ, որպէսզի համոզէ Քրեմլինը, որ Հայաստան պիտի չշեղի իր ռուսամէտ արտաքին քաղաքականութենէն, սակայն մինչեւ օրս ասիկա համոզիչ չէ Ռուսիոյ համար: Ռուսիան Հայաստանը պիտի մղէ այլ զիջումներու, որոնք կրնան վտանգել երկրին գերիշխանութիւնը եւ յարաբերութիւնը Արեւմուտքին հետ:

ԵՂԻԱ ԹԱՇՃԵԱՆ, «Ազդակ»