«Պետությունը ծանր սոցիալ-տնտեսական կացության մեջ է. բոլոր ոլորտների զարգացման համար խոչընդոտ են այս իշխանությունները». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Այս տարվա 7 ամսվա պաշտոնական տվյալներով, Հայաստանում գրանցվել է տնտեսական ակտիվության 5,2 տոկոս աճ։ Անցած տարվա նույն ժամանակահատվածում տնտեսական ակտիվությունը նվազել էր 5,7 տոկոսով: Զուգահեռ՝ տնտեսության պատասխանատուները շարունակում են պնդել, որ ՀՀ տնտեսության վերականգնման փուլն արդեն անցյալում է, որ մեր տնտեսությունը դինամիկ զարգանում է, արտաքին ու ներքին ներդրումների հոսք կա: ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ ֆինանսական հանձնախմբի նախագահ Արմեն Գրիգորյանի հետ զրույցում անդրադարձել ենք վերոնշյալ թեմաներին՝ դիտարկելով նաև տնտեսության վրա անմիջական ազդեցություն ունեցող անվտանգային խնդիրները:

Անդրադառնալով նախ ներկայացվող ցուցանիշներին՝ Ա. Գրիգորյանը «Փաստի» հետ զրույցում շեշտեց. «Եթե գործ ունենք սովորական ընթացիկ պրոցեսների գնահատականների հետ, ընդունված է համադրելի ժամանակաշրջանների ցուցանիշներն իրար հետ համադրելով՝ կատարել եզրակացություններ: Անցած տարվա նույն ժամանակահատվածում, տվյալ դեպքում՝ 7 ամսում, երկիրը գտնվում էր տոտալ լոքդաունի մեջ, կիրառվում էին տնտեսական սահմանափակումներ: Այսինքն, համեմատել զրոյի հետ՝ մի տեսակ անհարմար բան է ստացվում: Տնտեսական ակտիվության աճն առնվազն 2-4 տոկոսային կետով ավելի պակաս է, քան մինչև իշխանափոխությունը: Տնտեսությունն, ինչպես բազմիցս կրկնել եմ, իներցիոն բնույթ ունի: Իշխանությունների այն պնդումները, թե անցած տարվա կորուստները վերադարձվել են, իրականությանը չեն համապատասխանում: Չի կարելի վերցնել երկու թիվ, կողք կողքի դնել և գլուխ գովել, թե իբր հաջողություն ենք գրանցել: Պետական պարտքի անհասկանալի աճն այս 7 ամսվա ընթացքում շուրջ 1 մլրդ դոլար է կազմել՝ հասնելով 9 մլրդ դոլարի: Գնաճի տեմպերը, հատկապես առաջնային սպառման ենթակա ապրանքների աճը, ուղիղ ազդեցություն ունեն մեր քաղաքացիների կյանքի որակի վրա: Պետական պարտքի կառավարումն արդեն դուրս է կառավարելի վիճակից, վաղուց գերազանցված է «Պետական պարտքի մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված ՀՆԱպարտք հարաբերակցության 60 տոկոսի շեմը: Եթե գրված թվերն իրենց հետևում իրական արդյունք չունեն, ապա այսպիսի պնդումները պարզ պոպուլիզմ են»: Տնտեսության վերականգնման մասին պնդումներն Արմեն Գրիգորյանը նաև անլուրջ է համարում:

«Տնտեսության վերականգնման համար մի քանի կարևոր նախադրյալներ են անհրաժեշտ, մասնավորապես կայունություն, անվտանգություն, հստակեցված խաղի կանոններ, որոնք պետք է հիմնավորված լինեն հաշվարկներով, ուղղություններով, առաջնահերթություններով և իրականացնողներով: Տնտեսության վերականգնում եզրույթն արդեն անլուրջ է, պետությունը գտնվում է ծանր սոցիալ-տնտեսական կացության մեջ, օր օրի կյանքը թանկանում է, մարդկանց եկամուտները չեն ավելանում գնաճին համապատասխան, առկա է նաև գործազրկության բարձր մակարդակ: Մեր բազմաթիվ քաղաքացիներ չեն կարողանում հաղթահարել աղքատության ծանր բեռը: Այս ամենը կա՛մ տեսնում ենք, կա՛մ ոչ: Իշխանության շատ ներկայացուցիչների որ լսենք, ներդրումները հորդում են, իսկ թե որտեղ, որ ուղղություններով և ինչպիսի չափելի արդյունքներ պետք է սպասել, նույնպես հստակություն չկա: Պետությունը գտնվում է հետպատերազմական վիճակում, ամեն օր ի հայտ են գալիս սահմանային նոր սպառնալիքներ, իրավիճակի սրումներ, ներքաղաքական կյանքը բավականին սրված է, իսկ այս դեպքում ներդրում անող միջին վիճակագրական անձը հաշվարկներ է անում, թե երբ հետգնում կանի»,-ասաց մեր զրուցակիցը՝ ընդգծելով, որ նշվածները լուրջ խնդիրներ են, որոնք հաշվի առնելով՝ կարող ենք ներդրումային միջավայրի ոչ այնքան գայթակղիչ լինելու մասին եզրակացություններ անել:

Ինչ վերաբերում է այս ֆոնին կառավարության 5-ամյա ծրագրում ներառված ակնկալիքներին ու դրանց իրատեսականությանը, Արմեն Գրիգորյանը նկատեց. «Եթե հաշվի առնենք, որ այս հնգամյա ծրագիրը վերջին երեք տարում թվով երրորդն է, ապա իրատեսական լինելու հանգամանքն արդեն պարզ է: Իշխանության ներկայացուցիչները մինչև 2050 թվականի հետ կապված հրապարակումներ ունեին: Կարելի է գրել շատ գեղեցիկ ծրագրեր, բայց որոշակի շեշտադրումներ շարադրելն այլ բան է, բոլորովին այլ են իրական կյանքն ու մարդկանց սպասումները: Կառավարության ծրագրերի և իրականության մեջ օրգանական կապ չկա: Իհարկե, տնտեսական վիճակն ուղիղ կապ ունի նաև երկրի անվտանգության բաղադրիչի հետ: Կապիտալը կանխատեսելիություն, չափելիություն և երկարաժամկետ շահութաբերության մակարդակի հետևից է գնում, ու այդ ճանապարհն անցնում է բացառապես անվտանգ երկրներում: ՀՆԱ-ի մեկ տոկոս աճն իրենից ենթադրում է մոտավորապես 10 մլրդ հարկային մուտքեր: Մեր պետությանը կապիտալ ծախսեր, ենթակառուցվածքներ են անհրաժեշտ: Մենք պետք է արտաքին և ներքին տնտեսական անվտանգության քաղաքականություն վարենք: Տնտեսական անվտանգությունը նույնպես հայեցակարգային հիմքերի վրա պետք է դրվի»:

Անդրադառնալով կառավարության ներկայացուցիչների այն պնդումներին, թե տարածաշրջանում կոմունիկացիաների ապաշրջափակումը նպաստելու է Հայաստանի տնտեսության զարգացմանը, Ա. Գրիգորյանը մի քանի հանգամանք առանձնացրեց: «Կառավարության ներկայացուցիչները, տարածաշրջանային կոմունիկացիաների շրջափակում ասելով, հավանաբար, հասկանում են, թե ՀՀ-ն ճանապարհ կտա թշնամուն, իսկ թշնամին՝ ՀՀ-ին: Ես տարածաշրջանային ենթակառուցվածքների և կոմունիկացիաների ապաբլոկավորում ասելով՝ հասկանում եմ, որ պետք են ամբողջական լուծումներ: Օրինակ՝ ՀՀ-ն Վրաստանի սահմանով Աբխազիայով երկաթգիծ ունենալո՞ւ է, թե՞ ոչ:

Գիտենք, որ այդ հատվածում երկաթգիծ համարյա թե չկա, կառուցվելո՞ւ է, թե՞ ոչ, ո՞վ է ֆինանսավորելու, կամ, առհասարակ, տարածաշրջանի կոմունիկացիաների հարց ասելով՝ ինչպիսի՞ աշխարհագրություն են պատկերացնում: Մինչդեռ մենք տեսնում ենք, որ թշնամի պետությունը խոսում է Սյունիքից, ինչ-որ միջանցքներից, զավթել է Գորիս-Կապան ճանապարհը, ընդ որում՝ այն ճանապարհը, որի 12 կմ-ն ՏԿԵ նախարարությունը 2020-ին վերանորոգել էր: Թուրքիայի և Ադրբեջանի առաջ մեր տնտեսությունը բացելով՝ կարճ ժամանակահատվածում կունենանք ավելի ծանր տնտեսական ճգնաժամ, քան երբևէ: Թուրքիայի քաղաքականության մեջ գոյություն չունի տնտեսապես զարգացած Հայաստան, այլ հակառակը՝ կա թուլացած, քայքայված և ապրելու համար ոչ պիտանի տարածքի վերածելու նպատակ»,-շեշտեց նա:

Արմեն Գրիգորյանի խոսքով, թուրքական ապրանքին փոխարինող երկրների ապրանքներ գտնելու բավարար ժամանակ ունեինք. «Պետությունն այստեղ անելիք ուներ, և նորից ոչ մի էական գործողություն չարվեց: Տնտեսության պատասխանատուներից հնչում են շատ վտանգավոր մեսիջներ, օրինակ՝ գյուղացին չպետք է գյուղատնտեսությամբ զբաղվի: Իսկ ինչո՞վ պետք է զբաղվի: Չի զբաղվի, եթե այս կուրսն առաջ տանեն, ադրբեջանական գյուղմթերքը բերեն, լցնեն, Հայաստանի շուկաները զավթեն, իսկ Արարատյան դաշտավայրի հողերը դառնան ջրի գին: Մինչդեռ պետք է գյուղատնտեսությունը հասցնել այնպիսի մակարդակի, որ աշխատող հայ մարդն ինքն իրեն ապահովի բարեկեցիկ կյանքով: Սրա համար կոնցեպտուալ լուծումներ են պետք:

Ճանապարհների ապաբլոկավորումը քաղաքական ուղիղ իմաստ ունի, որը կապված է Արցախի ճակատագրի հետ: 1994 թվականին Ադրբեջանն ու Թուրքիան փակել էին ճանապարհները, քանի որ համաձայն չէին Արցախյան պատերազմում պարտության հետ: Հիմա եթե կառավարությունն ուզում է բացել այդ ճանապարհները, կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ համաձայն են, օրինակ՝ Հադրութի և Շուշիի կորստի հետ: Իսկ հայ ազգը համաձա՞յն է: Պետության անվտանգային, տնտեսական, սոցիալական, կրթամշակութային և, առհասարակ, բոլոր ոլորտների զարգացման համար խոչընդոտ են այս իշխանությունները, որոնցից պետք է ազատվել»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում