Մենք Հայաստանի և Ղարաբաղի միավորման կողմնակիցն ենք. Կիրո Մանոյան

ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ, ՀՅԴ Հայ Դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի պատասխանատու Կիրո Մանոյանը հարցազրույց է տվել ադրբեջանական Turan գործակալությանը: Հարցազրույցն անցկացվել է Երևանում 2019 թ. փետրվարի 2-ին` «Թուրան» լրատվամիջոցի խմբագիր Շահին Հաջիևի կողմից, որը հարցերը տվել է ռուսերեն լեզվով, Մանոյանը պատասխանել է հայերեն, թարգմանությունը կատարել է լրագրող Տիգրան Հովհաննիսյանը։ Շուրջ մեկուկես ժամ տևած հարցազրույցի ձայնագրությունն առկա է, և Turan գործակալությունն այն ներկայացրել է իր հայեցողությամբ: Հրապարակման մեջ առկա են անճշտություններ: Այն ստորև ներկայացնում ենք խմբագրական որոշ մեկնաբանություններով:

* * *
«Հունվարի վերջին պատմության մեջ առաջին անգամ Դաշնակցություն կուսակցության համագումարն անցկացվեց Լեռնային Ղարաբաղում: Դա ցույց է տալիս, որ դաշնակցականների համար Ղարաբաղն ամենակարևոր հարցերից է, և կուսակցությունը հակամարտության լուծումը տեսնում է Հայաստանին Ղարաբաղի միացման մեջ: Այդ մասին Turan գործակալությանը տված հարցազրույցում ասել է Դաշնակցության համանախագահ Կիրո Մանոյանը (ՀՅԴ-ում համանախագահի պաշտոն չկա, իսկ Կ. Մանոյանը ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ է, ՀՅԴ Հայ Դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի պատասխանատուն-arfd.am խմբ.):

«Մեր դիրքորոշումը այն է, որ Լեռնային Ղարաբաղը պետք է միանա Հայաստանին, քանի որ այն երբեք չի եղել Ադրբեջանի կազմում և չի լինի: Մեր գլխավոր նպատակն է ամրագրել Ղարաբաղի այդ կարգավիճակը»,- ասել է Մանոյանը:

Նրա խոսքով` Ղարաբաղն անկախացել է 1991-ին` հանրաքվե անցկացնելով: Դա տեղի է ունեցել դեռ ԽՍՀՄ ժամանակ գործող օրենքների հիման վրա: «Անկախություն հռչակեց նաև Ադրբեջանը: Ղարաբաղի անկախության միջազգային ճանաչումից հետո Հայաստանի հետ Ղարաբաղի միացման հարցը միայն տեխնիկական բնույթ կունենա»,- կարծում է դաշնակցության լիդերը (Կ. Մանոյանը ՀՅԴ Բյուրոյի կազմում չի զբաղեցնում ներկայացուցչի կամ նախագահի հանգամանք և, ընդհանրապես, կուսակցությունը ունի կոլեգիալ կառավարման համակարգ-arfd.am խմբ.):

Հարցին` ինչպե՞ս հայկական կողմը կարող է հասնել դրան, եթե միջազգային հանրությունը դե յուրե Ղարաբաղն Ադրբեջանի տարածք է ճանաչում, Մանոյանը պատասխանում է, որ նախ դրվում է Ղարաբաղի՝ մի քանի երկրների կողմից ճանաչման հարցը: «Դա հնարավորություն կտա դիտարկելու Ղարաբաղը որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, և Ադրբեջանի դիրքորոշումը դրան չի կարող խոչընդոտել: Դրանից հետո Ղարաբաղի ճանաչումը միջազգային հանրության կողմից կլինի միայն ժամանակի հարց»,- նշում է նա:

Հարցին` արդյո՞ք անիրական չի համարում նման սցենարը, Մանոյանը հիշեցնում է Կոսովոյի ճակատագիրը: «Արդեն մի շարք երկրներ ճանաչել են Կոսովոյի անկախությունը, որը դարձել է միջազգային իրավունքի սուբյեկտ` չնայած Սերբիայի առարկությանը»,- ասում է նա:

Հայկական հասարակության ո՞ր մասն է կողմ Հայաստանին Ղարաբաղի միացմանը: Այս հարցին Մանոյանը պատասխանել է հետևյալ կերպ. «Հայկական ազգային կոնգրեսի (Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կուսակցությունն է) դիրքորոշումը այս հարցում չի համընկնում մերի հետ: Սակայն խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ նրանք չեն ստացել ժողովրդի աջակցությունը (այստեղ խոսքը 2017 թ. խորհրդարանական ընտրությունների մասին է-arfd.am խմբ.): Միևնույն ժամանակ, (խոսքը 2018 թ. դեկտեմբերի արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների մասին է-arfd.am խմբ.) հաղթած կուսակցությունը՝ Նիկոլ Փաշինյանի «Իմ քայլը» քաղաքական շարժումը, այդ հարցում աջակցում է մեր դիրքորոշմանը»,- ասում է դաշնակցականների լիդերը:

«Այդ դեպքում ինչո՞ւ Դաշնակցությունը չանցավ խորհրդարան»: Դրան Մանոյանը պատասխանում է, որ խորհրդարան չեն անցել ոչ միայն դաշնակցականները, այլև հանրապետականները, «Սասնա ծռեր»-ը և ՀԱԿ-ը (այստեղ ևս, ՀԱԿ-ի պարագայում, խոսքը 2017 թ. խորհրդարանական ընտրությունների մասին է-arfd.am խմբ.): «Սակայն այդ հարցում քաղաքական ուժերի մեծամասնությունը և Հայաստանի բնակչությունը միակարծիք են, թեև քաղաքական էլիտայի փոքր մասը կողմ չէ Հայաստանի կազմում Ղարաբաղի ընդգրկմանը: Մասնավորեապես` այդպիսին է Հայ ազգային կոնգրեսի դիրքորոշումը:

Հարցին` Հայաստանի բնակչության քանի՞ տոկոսն է կողմ հանդես գալիս Ղարաբաղի միացմանը, Դաշնակցության լիդերը պատասխանում է՝ մեծամասնությունը:

Հարցին` մտադի՞ր են, արդյոք, հայերը պատերազմել նշված նպատակներին հասնելու համար, Կիրո Մանոյանը տալիս է անսպասելի պատասխան` պնդելով, որ ադրբեջանական հասարակությունում տրամադրություններն այնպիսին են, որ նրանք հասկանում են՝ Ղարաբաղը վերադարձնել հնարավոր չէ, և Բաքուն ստիպված կլինի դա ընդունել: «Ձեզ համար բարդ կլինի պատերազմել` հասարակության շրջանում նման տրամադրությունները հաշվի առնելով»,-ասաց Մանոյանը:

Շարունակելով միտքը` նա պնդում է, որ 2001 թվականին Ադրբեջանի իշխանությունները պատրաստ էին ճանաչել Ղարաբաղի անկախությունը` Քի Ուեսթում բանակցությունների արդյունքների հիման վրա:

«Միաժամանակ դրվել էր Ղարաբաղը (Մանոյանն ասել է՝ ԼՂԻՄ-ը -arfd.am խմբ.) շրջապատող տարածքների վերադարձի հարցը, սակայն այսօր` 18 տարի անց, իրական չէ խոսել անկախության դիմաց այդ տարածքների վերադարձի մասին: Դուք պետք է դրա հետ հաշտվեք»,-տիրական տոնով խոսում է Մանոյանը` միաժամանակ մեղմ ժպտալով:

Հնարավո՞ր է այսօր Քի Ուեսթի կարգավորման տարբերակը, երբ Ղարաբաղը միանում է Հայաստանին Լաչինի միջոցով, իսկ Նախիջևանը միանում է Ադրբեջանին: «Դա իրական չէր այն ժամանակ, այսօր` առավել ևս»,- պատասխանում է Մանոյանը:

«Եթե դարձյալ պատերազմ լինի, հայերը կկորցնեն Ղարաբաղը շրջապատող տարածքները և Ղարաբաղը: Ավելի լա՞վ չէ հիմա միմյանց ընդառաջ գնալ և պայմանավորվել»: Այդ հարցին Դաշնակցության լիդերը պատասխանում է, որ չի բացառում նման սցենարը, սակայն անմիջապես ավելացնում է. «Ավելի շուտ հենց դուք կկորցնեք նոր տարածքներ»:

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միավորմանը, ապա դա ենթադրում է Ղարաբաղի և շրջապատող տարածքների միացում:

«Մենք դեմ ենք փոխզիջմանն այդ հարցում, և Ղարաբաղը շրջապատող տարածքները նույնպես պետք է միանան Հայաստանին», – հայտարարում է Մանոյանը:

«Հայաստանում իշխանափոխությունից հետո ավելի հաճախ են հնչում կարծիքներ հակամարտության փուլային կարգավորման մասին: Որքանո՞վ է իրական, որ ներկայիս իշխանությունները կգնան այդ տարբերակին»: Այդ հարցին Դաշնակցության լիդերը պատասխանում է, որ Հայաստանի նոր կառավարությունը դեռ պաշտոնապես նման բան չի ասում: «Ամեն ինչ անորոշ խոսակցությունների մակարդակում է: Միևնույն ժամանակ, պաշտոնական Երևանը հստակ ասում է մեկ բան՝ Լեռնային Ղարաբաղը պետք է լինի բանակցային կողմ, առանց նրա մասնակցության հակամարտությունը չի լուծվի»:

Ինչպե՞ս է Դաշնակցությունը տեսնում Թուրքիայի հետ հակամարտության կարգավորումը: «Մեր դիրքորոշումն այն է, որ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև ներկայիս սահմանն անօրինական է: Իրավական սահմանը որոշվել է Վիլսոնի կողմից 1920 թվականին, և այն պետք է անցնի Էրզրումով, Կարսով, Տրապիզոնով և Վանով: Նման տարածքային վեճեր աշխարհում շատ կան և դրանց առկայությունը չի նշանակում, որ հանուն դրա պետք է պատերազմել»,- հստակեցնում է Կիրո Մանոյանը:

Աղբյուրը՝

turan.az