Սոցիալական պետությունը նախ պետք է աջակցի դժվարին իրավիճակում հայտված իր քաղաքացուն, հետո նոր՝ պահանջի

Սահմանադրությամբ դեռևս ամրագրված է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը սոցիալական պետություն է: Մեր երկրի տնտեսական կարգի հիմքը պետք է լինի սոցիալական շուկայական տնտեսությունը, որը պետական քաղաքականության միջոցով պետք է ուղղված լինի ընդհանուր տնտեսական բարեկեցությանը և սոցիալական արդարությանը:

Սահմանադրությամբ հստակ է պետության դերն ու պարտավորությունը յուրաքանչյուր քաղաքացու սոցիալական խնդիրների լուծման և արժանապատիվ գոյության ապահովման գործում:

Ցավոք, իրողությունը հակառակն է: Անկախացումից հետո մեր երկրի սոցիալական և տնտեսական քաղաքականության մեջ հետևողականորեն շարունակում է հիմնական դերակատարը լինել նեոլիբերալ վարքագիծը՝ հիմնված բացառապես շուկայական կարգավորման փիլիսոփայության վրա: Առիթներ ունեցել ենք նաև բազում անգամներ նշելու առարկայական այն փաստը, որ անկախացումից ի վեր Հայաստանում դեռևս չլուծված են սոցիալական բազմաբնույթ ու տարածված մի շարք խնդիրներ, որոնք հիմնականում արդյունք են տնտեսության տարերային զարգացման ու շուկայի ձախողումների: Հետևաբար, պարզ է դառնում նաև, որ նախորդ շուրջ երեսուն տարիներին արձանագրված տնտեսության դրվագային աճերը, եթե նույնիսկ դրանք իրականում այդ չափ առկա են եղել, չեն կարողացել ինքնաբերաբար հանգեցնել սոցիալական խորացող խնդիրների լուծմանը:

Այսօր էլ, իրականում, պետությունը շարունակում է քայլ առ քայլ հեռանալ Սահմանադրությամբ ամրագրված` իր սոցիալական պարտավորություններից՝ «թոթափելով» իր սոցիալական բեռը.

- պետական համակարգում նախատեսվող աշխատատեղերի կրճատում և աշխատավարձերի աճի փաստացի բացակայություն,

- համահարթեցված մեկ դրույքաչափով եկամտահարկի քաղաքականություն,

- անուղղակի հարկերի բեռի ավելացում և դրա արդյունքում առաջնային սպառողական ապրանքների գնաճ,

- կենսապահովման նվազագույն զամբյուղի արժեքից ցածր նվազագույն աշխատավարձի չափի պահպանում,

- անապահովության նպաստների չափի զրոյական աճ,

- զբաղվածության պետական ծրագրերին հատկացվող միջոցների զրոյական աճ և այլն:

Արդյունքում՝ մեր երկրում բազմաչափ աղքատությունը շարունակում է արմատավորվել և իրական նոր դրսևորումներ է ստանում՝ հակառակ ընտրությունից ընտրություն քաղաքական գրեթե բոլոր ուժերի կողմից հռչակվող սոցիալական կարգախոսների:

Եվ ինչքան էլ ցանկանանք ու հայտարարենք, միևնույն է, տնտեսական աճի արդյունքները ինքնաբերաբար չեն մտնելու յուրաքանչյուր քաղաքացու տուն և չեն փոխելու յուրաքանչյուրի կյանքի որակը:

Ի վերջո, պետք է արձանագրենք, որ սոցիալական համարվող պետությունը պետք է ստանձնի ոչ միայն ազատ, կոռուպցիայից զերծ տնտեսվարման մրցակցային պայմաններ ապահովողի դեր, այլ նաև պետք է ունենա լիարժեք մասնակցություն ու հստակ պարտավորություններ աղքատությունից զերծ, համերաշխ հասարակություն ունենալու գործում:

Սոցիալական աջակցության պասիվ՝ նպաստի  քաղաքականությունից պետք է անցում կատարել աղքատության հաղթահարման, զբաղվածության խթանման ակտիվ՝ արդյունքի միտված քաղաքականության: Հիմնական նպատակը պետք է լինի այն, որ աշխատանքային տարիքի աշխատունակ և գործազուրկ յուրաքանչյուր անձի պետք է առաջարկվի պետական աջակցությամբ կայուն զբաղվածություն կամ ինքնազբաղվածություն: Այս դեպքում արդարացված կլինի նաև պետության կողմից քաղաքացիներին ուղղված պահանջը՝ աշխատել և սեփական քրտինքով բարելավել իր և իր ընտանիքի կյանքի որակը:

Հակառակ պարագայում` առկա մտահոգությունը դառնում է առավել իրական, որ ոչ թե մեր կյանքի իրողությունները մի օր կհամապատասխանեն Սահմանադրությանը, այլ Սահմանադրությունը «կսրբագրվի» և կդառնա առկա իրողությունների արտացոլումը:

Թադևոս Ավետիսյան

ՀՅԴ Բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի

ծրագրերի համակարգող, տնտեսագետ