Սերժ Սարգսյանը մատնեց իր «աքիլեսյան գարշապարը»

ՀՀԿ խորհրդի նիստում, որն անցած շաբաթ օրն անցկացվեց կառավարության նիստերի դահլիճում, նախագահ Սերժ Սարգսյանը տվեց քաղաքական նոր սեզոնի մեկնարկը` ուրվագծելով այն երեք ուղղությունները, որոնցով իշխող կուսակցությունը հունավորելու է քաղաքական պրոցեսներն առաջիկայում: Դրանք են` սահմանադրական բարեփոխումները, որոնք մտնում են իրավական պրոցեդուրաների շրջափուլ, ԼՂ հիմնահարցի շրջանակում վարվող արտաքին քաղաքական կուրսի շարունակումը և խորհրդարանի ու կառավարության առավել կոնսոլիդացված, փոխհամաձայնեցված աշխատանքը կամ, ավելի ճիշտ, ներքաղաքական պրոցեսները վերահսկողության տակ պահելը:

ՀՀԿ խորհրդի նիստը գրեթե կուսակցական համագումարի ձևաչափով անցկացնելու այս որոշումը ոչ այնքան պետական կառավարման համակարգում քաղաքական մեծամասնությունը կազմող ուժի ունեցած բացառիկ դերի ընդգծման նպատակ է հետապնդում, որքան ամրագրում է հայացքը դեպի ներքին քաղաքականություն շրջելու` երկրի ղեկավարի կեցվածքը:

Պատահական չէր այս յուրահատուկ շոուի համար ընտրված պահը. Սերժ Սարգսյանը նոր էր վերադարձել Ուելսից` ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովից, և վերադարձել էր, կարելի է ասել, ԼՂ հարցում ձեռք բերած շոշափելի դիվիդենդներով: Բավական է միայն նշել Դաշինքի եզրափակիչ հայտարարության մեջ ԼՂ հիմնահարցի վերաբերյալ հայկական հետաքրքրություններից բխող կամ առնվազն դրանք չանտեսող ձևակերպումներ ամրագրելու փաստը, որն, ըստ էության, ՆԱՏՕ-ի շրջանակում ադրբեջանա-թուրքական լոբբինիգի ազդեցության չեզոքացման եզակի հաջողված դրսևորում էր: Եվ թեեւ դա ոչ թե հայկական դիվանագիտության հաղթանակի, այլ ավելի շատ ադրբեջանա-թուրքական տանդեմի տակտիկական պարտության հետևանքն էր, սակայն դա թույլ տվեց Սերժ Սարգսյանին Երևան վերադառնալ հաղթողի «դափնիներով», եթե հաշվի առնենք նաև օգոստոսի սկզբներին հայ-ադրբեջանական փոքրիկ դիվերսիոն պատերազմում հայկական բանակների տարած կարևոր հաղթանակների էֆեկտը և Սոչիում, Ուելսում նախագահների մակարդակով հանդիպումների արդյունքում սահմանային իրավիճակի նկատելի կայունացումը:

ՀՀԿ-ի Խորհրդի նիստն այսպես անցկացնելու և քաղաքական սեզոնի բացման նախաձեռնությունը վերցնելու` այս յուրօրինակ «ակցիայով», փաստորեն, Սերժ Սարգսյանը փորձում է արտաքին ֆրոնտի այդ հաղթանակները, որոնք շատ ավելի հայկական բանակի նվերն էին իշխանությանը, վերածել քաղաքական կապիտալի և ներդնել իշխանության ներսում իր դիրքերն ամրապնդելու հաշվարկներում: Դրա համար Սերժ Սարգսյանն ունի երեք առանցքային պատճառ:

Առաջինը՝ սահմանադրական բարեփոխումների` իր սկսած պրոցեսի օբյեկտիվ անհրաժեշտության քաղաքական հիմնավորվածությանը հասնելն է: Այդ կապիտալն անհրաժեշտ է նախագահին` բարեփոխումների շուրջ եթե ոչ ազգային համաձայնություն կամ ուժեղ կոնսոլիդացիա, ապա գոնե հասարակական-քաղաքական դրական ընկալում ձևավորելու համար:

Երկրորդ՝ երկրում առկա սոցիալ-տնտեսական ծանրացող դրության քաղաքական հետևանքները իշխանության և անձամբ իր դիրքերի ամրության տպավորությամբ չեզոքացնելն է: Ակնհայտ է, որ կառավարությունը, նույնիսկ օգտագործելով օլիգարխիայի ստվերային ռեսուրսները, չի կարողանում կատարել պետական բյուջեն, ինչը, բնականաբար, ի հայտ է բերելու քաղաքական պատասխանատվության խնդիր և հանգեցնելու է թե' խորհրդարանում, թե' դրանից դուրս իշխանության դեմ պայքարի ուժեղացման: Այս իմաստով նախագահին և վարչապետին օդ ու ջրի պես անհրաժեշտ է ոչ միայն ներիշխանական համերաշխությունն ու միասնականությունը, այլև իշխանության երկու թևերի` օրենսդիրի և գործադիրի համաձայնեցված և փոխլրացնող գործունեությունը: Ահա, թե ինչու էր ՀՀԿ Խորհրդի նիստում նախագահը պատգամավորների` խորհրդարանի աշխատանքներին մատների արանքով նայելը կամ աշխատանքներից բացակայելը համարում անթույլատրելի և այդպիսիներին համեմատում խրամատը լքող, դասալիք զինվորի հետ:

Երրորդ պատճառը, իհարկե, իշխանության ժառանգման հրամայականն է, որն ավելի ու ավելի է ակտուալ դառնում համապետական ընտրությունների, իսկ մինչ այդ նաև սահմանդրական հանրաքվեի անցկացման ժամկետների մոտենալուն համընթաց: Այս իմաստով նախագահն ունի երկու հիմնական մտավախություն` մեկն ինքնին այդ հանրաքվեի տապալումն է` կատարվող բարեփոխումների դեմ ուժեղ քաղաքական բևեռի առկայությամբ թելադրված, մյուսը` նախկին նախագահի` Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից իշխանության վերադառնալու ցանկությունն ավելի ու ավելի համառորեն պարտադրելու մարտավարությունը և այն հիմնավոր կասկածները, որ եթե այդ ցանկությունը մի օր հանկարծ դառնա հստակ քաղաքական հայտարարություն, իր իշխանական ներկայիս բուրգը կարող է երկփեղկվել:

Այս իմաստով Սերժ Սարգսյանի համար ամենախոցելի կետը խորհրդարանն է: Խնդիրն այն է, որ ՕԵԿ-ի` կոալիցիայից դուրս գալուց հետո ՀՀԿ-ն օրենքներն ու որոշումներն անցկացնելու, խորհրդարանական փոքրամասնության նախաձեռնությունները չեզոքացնելու խնդրում հայտնվել է բարդ իրավիճակում և չափազանց մեծ դժվարություններ է ունենում քվորում ապահովելու հարցում: Բավական է, որ «առնետավազքի» պատրաստ կամ, այսպես կոչված, քոչարյանական ճամբարը թաքնված կերպով ներկայացնող մի քանի հանրապետականներ չենթարկվեն խմբակցության միասնական դիրքորոշումներին, և ԱԺ-ն կարող է հայտնվել քաղաքական ճգնաժամի մեջ, ինչը ԱԺ-ն ցրելու իրական սահմանադրական հիմքեր է ապահովում:

Դրա վտանգը մեծանում է սահմանադրական բարեփոխումների անցկացման անհրաժեշտության հարցում առկա բացահայտ և թաքուն անհամաձայնությունների պարագայում: Այս տեսանկյունից խորհրդարանում ՀՀԿ պատգամավորների վարքագիծը դառնում է առանցքային: Սերժ Սարգսյանն, ըստ էության, իր ելույթում նրանց հասկացրեց, որ ոչ միայն այսուհետ գտնվելու են իր մանրադիտակային ուշադրության կենտրոնում, այլ նաև` որ իր նախանշած ուղուց, աշխատաոճից ցանկացած շեղում ընկալելու է որպես դավաճանություն անձամբ իր նկատմամբ` դրանից բխող բոլոր հետևանքներով: Այլ կերպ ասած` խորհրդարանն առնելով տոտալ վերահսկողության տակ, խորացնելով նրա կախվածությունը կառավարությունից` Սերժ Սարգսյանը փորձում է փակել ԱԺ-ն կաթվածահար անելու միջոցով մեծ քաղաքականություն, եթե չասենք իշխանության վերադառնալու` Քոչարյանի սողանցքը:

Սա, իհարկե, չի նշանակում, թե նախագահը պահանջում է ՀՀԿ խմբակցության բոլոր անդամներից` մեկ մարդու նման մասնակցել ԱԺ բոլոր նիստերին և հանդես գալ օրենսդրական նախաձեռնություններով: Նման պահանջ նա չի կարող դնել այն պարզ պատճառով, որ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավորների մոտ 2/3-ը դրա ունակությունը չունի: Նրանց խնդիրն անհրաժեշտ պահին խմբակցության ղեկավարի առաջին իսկ կոչով նիստերի դահլիճում հայտնվելն է և մեկ մարդու նման քվեարկություններին մասնակցելը: Համենայն դեպս, այսօր ԱԺ հերթական նստաշրջանի մեկնարկին մի քանի արտոնյալ ՀՀԿ-ականների` սովորության համաձայն քվեարկություններից հետո ԱԺ-ն լքելու վարքագիծը ցույց տվեց, որ նրանք նախագահի խոսքի տողատակում հենց այս ուղերձն են ընկալել: Հակառակ դեպքում ամենացինիկ դրսևորումներով այդ սովորության շարունակումն այլ բան չէ, քան նույնիսկ սեփական երկրի, կուսակցության ղեկավարի պահանջները բանի տեղ չդնել:

Գևորգ Աղաբաբյան