Լոպեսով «սղղացվող» պատմության դասագիրքը կամ «Ավետարան՝ ըստ Նիկոլի»

Մինչ ՀՀ իշխանությունները հայ հասարակությանն զբաղեցնում են Ջենիֆեր Լոպեսով, հայ ժողովրդին առաջարկում հետայսու միայն երգել, պարել ու ուրախանալ, ԿԳՄՍ նախարարությունը հենց համերգի նախօրեին՝ օգոստոսի 1-ին, համացանցում տեղադրել է   2025-2026 ուսումնական տարում գործածության երաշխավորված 9-րդ դասարանի, ուշադրություն, «Հայաստանի պատմություն» դասագրքի թվային տարբերակն ու հայտարարել պատվեր-հայտերի ընդունման մասին:

Իրականում դասագրքերը երաշխավորվել ու պատվեր-հայտեր տալու մասին հայտարարությունն իջեցվել են դպրոցներին դեռևս մայիսին: 9-րդ դասարանի «Հայոց պատմության» դասագիրքը միակն է եղել, որ եղել է ցանկում, բայց ներկայացված չի եղել առցանց տարբերակով, որպեսզի ուսուցիչները կարողանային բացել, նայել ու պատվիրել: Yerkir.am-ի տեղեկություններով՝ պատճառը եղել է այն, որ սկզբից հրատարակչությունը տպագրության է ներկայացրել «Հայոց պատմություն» վերտառությամբ, ինչը նախարարությունն ստիպել է փոխել և դարձնել «Հայաստանի պատմություն»: Ու դրանից հետո տևական ժամանակ դասագիրքը չի ներկայացվել մարդկանց ուշադրությանը: Իշխանությունների համար հավանաբար հարմար պահը եղել է հենց օգոստոսի 1-ը՝ աշխատանքային շաբաթվա ավարտն ու կիրակի օրը տեղի ունենալիք հայտնի համերգի նախօրեն, երբ մարդկանց ուշադրությունը բոլորովին այլ տեղ է, և հազիվ թե հանրակրթության, մատաղ սերնդի մտածողության մեջ ներմուծվող այս հեռահար ազդեցության ռումբը դառնար լայն քննարկման առարկա:

Ինչպես նախորդ՝ 7-րդ, 8-րդ դասարանի աղմկահարույց և մասնագիտական շրջանակների կողմից մատնանշված խայտառակ անճշտություններով, փնթիություններով, միտումնավոր արված հայեցակարգային շեղումներով ու միանգամայն մերժելի դասագրքերի դեպքում, այս դասագրքի դեպքում ևս գործել է իշխանության զոռբայությունն ու առանց մասնագիտական հեղինակավոր շրջանակների կարծիքը հաշվի առնելու, միայն Նիկոլ Փաշինյանի թուրքահաճո քմահաճույքների հիման վրա վերնագրվել «Հայաստանի պատմություն»: Դասագիրքը ստեղծողները, փաստորեն, այդ սկզբունքային հարցում առաջնորդվել են ոչ թե ակադեմիական մասնագիտական շրջանակների, այլ պատմագիության բնագավառից կիլոմետրերով հեռու, անգամ բարձրագույն կրթություն չունեցող, միայն միջնակարգ դպրոցի ավարտական վկայականով ոմն մեկի քմահաճույքը:

Ի դեպ, դասագրքի համահեղինակների մեջ ոչ մի հեղինակավոր պատմաբանի անուն չգտնվեց: Դասագրքի հեղինակները ծանրակշիռ մասով նաև մոլի նիկոլականներ են: Դե, պարզ է՝ ո՞վ կստորագրեր «Հայաստանի պատմություն» նիկոլաբանության տակ:     

Իրականում ավելի արդար կլիներ, որ դասագիրքն անվանվեր ոչ թե «Հայաստանի պատմություն», այլ «Ավետարան ըստ Նիկոլի»: Դասագրքի հեղինակներն էլ, իբրև արդար վաստակ, կստանային «Նիկոլի ավետարանիչներ» բարձր տիտղոսը: