Փոխարժեքներ
22 01 2025
|
||
---|---|---|
USD | ⚊ | $ 398.84 |
EUR | ⚊ | € 412.8 |
RUB | ⚊ | ₽ 3.9992 |
GBP | ⚊ | £ 488.34 |
GEL | ⚊ | ₾ 139.95 |
հայաթ թհրիր աշ-շամ խմբավորման ոչ բոլոր զինյալներն են պատրաստ անվերապահորեն կատարել իրենց առաջնորդի հրահանգները։ Քրիստոնյաների, շիաների եւ այլ փոքրամասնությւնների վրա նրանց հարձակման, նրանց նկատմամբ վայրի ծաղրի դեպքերը շարունակում են շատանալ ամբողջ Սիրիայում: Պետք է հիշել՝ այնտեղ հավաքվել են տասնյակ հազարավոր զինյալներ ամբողջ աշխարհից, որոնք պատրաստ են նույնիսկ իրենց կյանքը զոհաբերել հանուն իրենց կեղծ ընկալված իդեալների։ Նրանց զբաղեցրած տարածքում, չնայած բռնաճնշումներին, արդեն բողոքի ակցիաներ են սկսվել։ Այսպիսով, գ. Իդլիբում հանրահավաքի ժամանակ մարդիկ պահանջում էին ազատ արձակել ՀԹՇ-ի ձերբակալված 10 կանանց, իսկ Հալեպի Սաադալլա Ալ Ջաբրի հրապարակում նմանատիպ ելույթներ են տեղի ունեցել՝ պահանջելով ազատ արձակել այդ քաղաքում ձերբակալվածներին:
Արեւմտյան մամուլը մի տեսակ չափազանց թեթեւ է մոտեցել օրերս սաուդցի Ալ-Աբդուլմոխսենի կողմից գերմանական Մագդեբուրգում իրականացված ահաբեկչությանը՝ շեշտը դնելով այն բանին, որ նա իբր հակաիսլամիստ է եղել եւ անգամ «Այլընտրանք Գերմանիայի համար» ծայրահեղ աջ կուսակցության կողմնակից։ Բայց․․․․սուրբծննդյան տոնավաճառում ահաբեկչությունը սաուդացին իրականացրել է ակնհայտ հակաքրիստոնեական ենթատեքստով։ Օրինական հարց է առաջանում, թե արդյոք նրա նախորդ բոլոր վարքագիծը «հակառակորդի ճամբար» մտնելու եւ համայնքների միջեւ ատելություն բորբոքելու գիտակցված խաղ չէր՝ հավատակիցներին համախմբելու նպատակով։ Սա այս միջավայրում այնքան էլ հազվադեպ մարտավարական հնարք չէ։ Բայց դա դեռ չեն ժամանել «սիրիացիները»։
Բայց եթե Սիրիայից Եվրոպա «ջիհադի դեսանտավորումն» ապագայի գործ է, թեեւ, ըստ երեւույթին, այնքան էլ հեռու չէ.սկզբում դրա ապագա մասնակիցները պարզապես պետք է շունչ քաշեն, ապա այնտեղ գտնվող Բալկաններից նման ալիք արդեն իսկ ներթափանցում է։
Մինչեւ վերջերս նշված միտման հիմնական աղբյուրը համարվում էր Բոսնիա եւ Հերցեգովինան, որի չորս միլիոնանոց բնակչության մինչեւ կեսը կազմում են «բոսնյակները», որոնք նախկինում պաշտոնապես իրենց բնորոշում էին որպես «մահմեդական» ազգությամբ։ Քաղաքացիական պատերազմից ի վեր, նախկին Հարավսլավիայի Հանրապետությունում բնակություն են հաստատել հազարավոր կամավոր մոջահեդներ, հիմնականում մերձավորարեւելյան տարածաշրջանից: Համարվում էր՝ Եվրամիության EUROFOR Althea ռազմական առաքելության զգոն հայացքի ներքո նրանք բոլորն աստիճանաբար «կվերակրթվեն» եւ կվերածվեն խաղաղ քաղաքացիների։ Ընդ որում, սակայն, հաշվի չի առնվել իսլամական արմատկանության լատենտ բնույթը։ Դրա հետեւորդները, առայժմ, իրենց պոստուլատներին համապատասխան, կարող են իրենց ոչ մի կերպ չդրսեւորել առօրյա կյանքում։ Բայց ինչ-որ պահի, անսպասելիորեն ուրիշների համար, նրանք ի վիճակի են հանկարծ դիմել բռնի գործողությոնների: Ավելին, հոգեորսության հակում ունենալով՝ նրանք տարածում են իրենց համոզմունքները իրենց շուրջը՝ նպաստելով տեղի իսլամական երիտասարդության արմատական դաստիարակութայնը:Վերջին տարիներին Եվրոպայում կրոնական հողի վրա բազմիցս տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի էքսցեսներ, որոնց կատարողները Բոսնիայից եւ Հերցեգովինայից եկածներ էին։ Նրանց կապը համաշխարհային ջիհադիզմի հետ բավականին երկար եւ կայուն բնույթ ունի։
Հայտնի է՝ այնտեղ բնակություն հաստատած ջիհադականների որոշակի մասը սերվում է Սիրիայից եւ հարաբերություններ է պահպանում այնտեղ իշխանության եկած շարժումների հետ։ Բացի այդ, նրանց գումարվել է նաեւ սիրիացի փախստականների զգալի թիվը, որոնք այս կամ այն կերպ հայտնվել են Եվրոպայում։ Հատկապես Բոսնիա եւ Հերցեգովինայում նրանց արմատականացմանը նպաստեց նաեւ այն, որ այնտեղ նրանք հանդիպեցին նման տրամադրություններով արդեն հասունացած օջախներին։ Սերբական Հանրապետության նախագահ Միլորադ Դոդիկը հայտարարել է. «Բոսնիա եւ Հերցեգովինա է ժամանում մինչեւ տասը հազար միգրանտ. Ովքե՞ր են նրանք եւ ի՞նչ մտադրություններ ունեն։ Ժամանակի ընթացքում Բոսնիա եւ Հերցեգովինայոմ կամրապնդվի իսլամական ահաբեկչության որջի հեղինակությունը, որը լուրջ խնդիր է Եվրոպայի եւ ամբողջ աշխարհի համար»։ Նրանք ակտիվորեն օգնում իէն Սիրիայում հաղթած ուժերին, այդ թվում՝ ֆինանսապես։ Մոտ 300-400 երիտասարդ բոշնյակները կռվել Սիրիայում ջիհադիստների կողմից. Հալեպում դեռեւս 2013ին զոհված առաջին բոսյակներից մեկը Մաոչա Լեռնյա գյուղից սալաֆիթ մուազ շաբիչն էր։ Բոսնիա Հերցոգովինիայում եւ Սիրիայում այս երկու բեւեռների միջեւ փոխգործակցության ամրապնդումը ներկայիս պայմաններում միանգամայն կանխատեսելի է։ Կարելի է ակնկալել, որ հենց այս հետհարավսլավական հանրապետությունը կդառնա ՀԹՇ-ի, այդ թվում՝ գաղափարապես, Եվրոպա ներթափանցման հիմնական ուղիներից մեկը։
Եվրոպայում ահաբեկչական վտանգի մյուս օջախը Կոսովոն է։ Ռազմական գործողությունների ժամանակ այնտեղ էին ժամանել նաեւ ջիհադիստները, թեեւ նրանք ավելի քիչ էին իրադարձությունների անցողիկության պատճառով, աբյց նրանք հասցրել էին այնտեղ ստեղծել իրենց բջիջները։ 1994 թ-ին ալ-քայիդայի ղեկավար Ուսամա բեն Լադենը Ալբանիայում հիմնեց օպերատիվ բազա, որը կենտրոնացած էր Կոսովոյի վրա, ինչը հետագայում հանգեցրեց Մերձավոր Արեւելքի ավելի քան կես տասնյակ երկրներից ջիհադիստների մշտական հոսքին դեպի Կոսովո: Անջատողականների բանակի մեկ ստորաբաժանումը ղեկավարում էր ալ-քաիդայի համահիմնադիր եւ բեն Լադենի տեղակալ Այման ազ-Զավահիրիի եղբայրը: Այստեղից ջիհադկանների կողմից պատերազմի համար Սիրիա է մեկնել նաեւ առնվազն 400 մարդ։ Բրիտանական «Թայմսը» «Իսլամական պետության ջիհադիստները վերադարձել են Կոսովո եւ պատրաստ են մահանալ խալիֆայության համար» խորագրվոց հոդված է հրապարակել։ Տեղի իսլամական արմատականների առանձնահատկությունը թմրավաճառության հետ սերտ կապն է։ Ենթադրվում է՝ Կոսովոյի ալբանացիների հանցավոր խմբավորումները վերահսկում են ծանր թմրանյութերի վաճառքը ամբողջ Կենտրոնական եւ Արեւելյան Եվրոպայում: Նրանք իրենց հերթին վճարում են ջիհադականներին պաշտպնության համար, սիկ վերջիններս էլ իրենք են մասնակցում նշված բիզնեսին, քանի որ միջոցների կարիք ունեն։
Բայց ահա որոշ ժամանակ առաջ աթեիստական, բայց իսլամական ավանդույթների մասին հիշած Ալբանիան նույնպես միացել է Բալկաններում եւ Եվրոպայում արմատական իսլամի տարածման գործընթացին։ Ըստ երեւույթին, դա կարող է շահավետ լինել նաեւ ֆինանսապես, քանի որ նա հարուստ հովանավորներ ունի։ Տիրանայում երկրի վարչապետ Էդի Ռաման հայտարարել է՝ ցանկանում է սուֆիական շքանշանի Բեկթաշի անդամներին տրամադրել Վատիկանի ոճով իրենց անկլավը՝ որպես «կրոնական հանդուրժողականությունը խրախուսելու միջոց» (Տես՝ 20240924iarex «Եվրոպայում ստեղծվում է դերվիշների պետություն՝ իր հետախուզությամբ» , 20240301vpoanalytics - 21-րդ դարի Մեհտերան․նոր «թուրքական մարշը» Բալկաններում, 20220826 katehon-Թուրքիայի վերլուծական կենտրոնները հոդվածները - ԳՄ):
Ընդ որում՝ Էդի Ռաման հայտարարել է՝ նոր «Բեկթաշի շքանշանի ինքնիշխան պետության» նպատակը «իսլամի հանդուրժողական տարբերակի առաջ մղումն է, որով հպարտանում է Ալբանիան հպարտանում է»:
13-րդ դարում Թուրքիայում հիմնադրված, բայց այժմ Ալբանիայում հիմնված սուֆիական միաբանության՝ Բեկթաշիի գերագույն առաջնորդ 65-ամյա Բաբա Մոնդին, որը Ալբանիայի բանակի նախկին սպա է, խոստացել է. «բոլոր որոշոմները կկայացվեն սիրով եւ բարությամբ»: NYT-ի հարցազրուցավարին նա ասել է. «նոր պետությանը կարող է անհրաժեշտ լինել փոքր հետախուզական ծառայություն, «քանի որ մենք նույնպես թշնամիներ ունենք», աբյց մենք չենք ունենա բանակ, սահմանապահներ կամ նավեր»: Թե ո՞վ իրավունք կունենա ստանալու նրա անձնագրերը, դեռ պետք է մշակվի, բայց անձնագրի գույնն արդեն որոշված է՝ կանաչ։ «Նոր Վատիկանի» ղեկավարի պաշտոնական տիտղոսում ասվում է.՛Նորին Սրբություն Հաջի Դեդե Բաբա»:
Բայց կա մեկ նրբերանգ. Բեկթաշները պատմականորեն հիմնվել են հիմնականում Օսմանյան կայսրության ենիչերիական կորպուսի վրա, որտեղ էլ ստացել են ամենամեծ ազդեցությունն ու տարածումը։ Որոշակի իմաստով նրանք հիշեցնում էին Վատիկանի ճիզվիտական շքանշանը, որի անդամներին, հանուն բարձրագույն նպատակների, թույլատրվել է ներկայանալ, ձեւանալ ինչպես կամենան։ Նաեւ ենիչերիները, որոնք հավաքագրվել էին հիմնականում նվաճված քրիստոնյա ժողովուրդների դեռահասներից, ըստ բեկթաշների գաղափարախոսության, կարող էին հեթանոսներին ցույց տալ իրենց «սերն ու հանդուրժողականությունը»՝ չմոռանալով հիմնական խնդիրը՝ համաշխարհային իսլամական խալիֆայության ստեղծումը։
Քեմալ Աթաթուրքը ժամանակին, օրինակ, արգելել էր բեկթաշների գործունեությունը նրանց թաքնված արմատականության եւ հոգեորսության պատճառով, որից հետո այդ միաբանությունը հայտնվեց Ալբանիայում։ Այսօր դրանք խաղաղ են, իսկ վաղը կարող են «յաթաղանը» հանել։
Դմիտրի Մինին
Աղբյուրը՝ fondsk.ru-ի
Թարգմանությունը՝ Գայանե Մանուկյանի