Նապոլեոնյան պատերազմներից հետո վերադառնալ Հին Արևելք՝ լուրջ չէ. Ե. Գրեկյանը՝ չափորոշիչների մասին

Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Համաշխարհային պատմության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի դասախոս, պատմական գիտությունների դոկտոր Երվանդ Գրեկյանը գրում է. «Տարիներ առաջ բախտ ունեցա լինելու Գեթթիի թանգարանում (Լոս Անջելոսում), որը, տարբեր հավաքածուների կողքին, ունի նաև Անտիկ աշխարհի /հունա-հռոմեական նկատի ունեմ/ լավագույն հավաքածուներից մեկը: Ինչու՞ հենց հունա-հռոմեական. որովհետև միլիարդատեր Ժան Փոլ Գեթթին, թանգարանի հիմնադիրը և հավաքածուի սեփականատերը, չէր ճանաչում այլ քաղաքակրթություն հունա-հռոմեականից բացի և, մեղմ ասած, «արհամարհած ուներ» մյուսներին, դրանք, հույների և հռոմեացիների պես, համարելով ցածր և բարբարոսական:

Դատելով «Հանրակրթական «Համաշխարհային պատմություն» առարկայի ուսումնառության հայեցակարգ (նախագիծ), «Համաշխարհային պատմություն» առարկայի օրինակելի ծրագիր 7-րդ դասարան» ենթավերնագրի տակ դրված տեքստից` մենք այժմ ևս ունենք Գեթթիի հետևորդներ:

Համաշխարհային պատմությունը, նախագծի հեղինակների պատկերացմամբ, սկսվում է Հին Հունաստանից և սահմանափակվում Հին Հռոմով: Ես հին ու նոր հույներին շատ եմ սիրում, հին հռոմեացիներին բացարձակապես չեմ սիրում, բայց դա չպետք է առիթ դառնա հանելու ամբողջ Հին Արևելքը: Ի՞նչ տխմար ուղեղ պետք է ունենալ նման բան անելու համար: Ես սա չեմ ասում մասնագիտական շարժառիթներով պայմանավորված. պարզապես կցանկանայի հիշեցնել, որ այդ նույն Հին Արևելքում, երբ ձևավորվում էին դասական պետական կառույցները և կազմավորվում առաջին պետություններն ու կայսրությունները, ախր այդ նույն ժամանակ ոչ հին հույներն էին այսօրվա Հունաստան հասել, և ոչ էլ հռոմեացիները Ապենինների տեղը գիտեին:

Իհարկե, Հին Արևելքը տեղ է գտել ավագ դպրոցում, բայց դե, ասենք, նապոլեոնյան պատերազմներից հետո վերադառնալ Հին Արևելք, էն էլ եգիպտական բուրգերի, Բաբելոնի աշտարակի կամ կախովի այգիների տեսքով, լուրջ չի թվում էլի»։