Մեծ աշխարհի փոքրիկ սենյակը

21-ամյա գեղանկարիչ Օվսաննա Շեկոյանը Երեւանում մասնակցել է ցուցահանդեսների, բայց իր առաջին անհատականն ուզում է Մոսկվայում անել. «Էնտեղ երիտասարդներին տրամադրվող սրահներն ավելի շատ են: Հետո, երբ մի լավ բան է մտքիդ գալիս, էստեղ իրականացնել էնքան էլ չես ցանկանում, որովհետեւ Հայաստանում էսպես է՝ արվեստագետն ինքն է իր հանդիսատեսը. ինքը համ հարց տվողն է, համ էդ հարցին պատասխանողը: Արվեստագետներն իրենք են գնում իրենց ցուցահանդեսներին, իրար մեջ նեղ քննարկում են բացում, ու արդյունքում բոլոր փոփոխությունները մնում են էդ շրջանակի ներսում»:

Այս տարի ավարտեց Գեղարվեստի ակադեմիայի գեղանկարչության բաժնի մագիստրատուրան. «Արդեն ուժ չկար մագիստրատուրայում սովորելու, բայց մի կերպ ավարտեցի: Ինձ համար շատ էր վեց տարին հայկական ուսումնական համակարգում, մանավանդ՝ հումանիտար առարկաների բացակայությամբ: Վեց տարի նույն բնորդին նկարելն էլ չափից դուրս է»:

- Այսինքն՝ վեց տարի շարունակ նո՞ւյն բնորդին եք նկարել:

- Մի քանիսին: Բնորդները սովորական կանայք են, միակ հետաքրքիր մարդիկ մեր ինստիտուտում: Իրենք հիմնականում մերինից շատ տարբեր, ավելի դժբախտ ու միայնակ կյանք ունեն:

- Իսկ գեղեցի՞կ են, նկարելու բան կա՞:

- Էդքան էլ գեղեցիկ չեն ֆորմաներով, բայց երբ սկսում ես ճանաչել, շատ հետաքրքիր են դառնում: Տղամարդիկ էլ կան, բայց կանայք գերակշռում են, ինչպես բոլոր դժվար մասնագիտություններում: Երեւի դա ամենացածր վարձատրվող աշխատանքն է Հայաստանում: Եթե մերկ են կեցվածք ընդունում, մի քիչ ավելի են ստանում, երկու դասաժամի համար՝ մոտավորապես 400 դրամ:

- Երեւի միշտ ուզում էին համեմատաբար թանկ գործն անել:

- Չէ, հիմնականում գալիս, շորերով նստում էին, մենք համոզում էինք, որ հանվեն... Իմ նկարներում իրենք չկան, ես էդպես էլ իրենց չկարողացա օգտագործել. ինչո՞ւ՝ չգիտեմ:

- Բայց քո «բնորդները» նաեւ քո հոր՝ Արմեն Շեկոյանի լուսանկարներն են:

- Հա, բայց լուսանկարների հանդեպ ավելի չոր մոտեցում ունեմ, այսինքն, լուսանկարների դեպքում չեմ խորանում անհատականության հարցերում:

- Հայրիկիդ դեպքում կա՞ր անհատականության մեջ խորանալու խնդիր, ասենք, իմ շատ հավանած «Երեք ընկեր» նկարում:

- Չէ, չկար: Ի դեպ, էդ գործն ուրիշներն էլ են շատ հավանում:

- Սովետական տարիներին հաճախ ես անդրադառնում, ախր չես էլ տեսել, ի՞նչն է ձգում:

- Չէի ասի, թե ձգում է, ուղղակի ինձ միշտ հետաքրքրել են ընտանեկան ալբոմները, որոնցում եթե ուրիշ ժամանակաշրջան լիներ, ես հաստատ դրան կանդրադառնայի:

- Ագիտպլակատի պես բաներ էլ կան, դրա՞նք էլ են ընտանեկան ալբոմից:

- Դա ավելի շատ իմ միջամտությունն է, էդ շրջանի իմ վիզուալ պատկերացումը: Սեւ ու սպիտակի, կարմիրի առկայությունն ամենասովետական ֆորման է ինձ համար:

- Իսկ դրսում մասնակցե՞լ ես ցուցահանդեսի:

- Գերմանիայում: Մի քանի ամիս առաջ էլ՝ Ավստրիայում: Գերմանիայի ցուցահանդեսին ֆինանսական պատճառներով չկարողացա գնալ, նկարներս գնացին: Իսկ Ավստրիայինը շատ լավ անցավ: Տեղն էնպիսին էր, որ շատ մարդ չհավաքեց, բայց ով որ եկել էր, երեւում էր, որ եկել է ինչ-որ բան նայելու:

- Սովետական շարքի գործերդ ավստրիացիներին հետաքրքրո՞ւմ էին:

- Իմ տպավորությամբ, իրենց շատ ավելի էին հետաքրքրում, քան էստեղ: Հարցնում էին` որտեղի՞ց ես գտել այդ ֆոտոները, ասում էի` ընտանեկան արխիվից, զարմանում էին՝ ո՞նց, պահո՞ւմ եք էդ նկարները: Ես հոկտեմբերիկի նշան էի կպցրել գլխարկիս, արդեն չէի էլ հիշում, որ գլխիս նման բան կա, իրենք նայում, հարցնում էին` սա որտեղի՞ ց է մնացել:

- Պարզե՞լ եք, թե ձեր ընտանիքում ով ումից ինչ է ժառանգել. հայրդ գրող է, քույրդ՝ Սեդան, արվեստաբան է, հորական պապդ Երեւանի առաջին գեղագիրներից էր...

- Երբ ընտանիքով նստում ենք ու փորձում հասկանալ, թե ով ումից ինչ է ժառանգել, իմ դեպքում անպայման պապիկին ենք հիշում. Երեւանում ավտոմեքենաների առաջին համարներն ինքն է արել: Ես շատ լավ չեմ հիշում իրեն, բայց ինքը շատ ներկեր ու վրձիններ էր թողել, որոնք ես հետո գտա: Վրձինները դեռ կան, ներկերը` չէ:

- Սեդան շատ է քեզնով զբաղվում, գո՞հ ես, թե՞ դժգոհ:

- Երեւի կողքից է թվում, թե շատ է զբաղվում: Համենայն դեպս, չեմ զարմանում, երբ էդպես է ընկալվում:

- Կկարողանա՞ս քո նկարներով տուն պահել:

- Վերջերս որոշել եմ ինքնուրույն երկրորդ մասնագիտություն սովորել՝ վեբ դիզայն: Ինձ համար ինչ-որ տեղ փրկություն է, որ նկարչությունը չդառնա ապրելու միջոց:

- Իսկ ինստիտուտը որեւէ բան տվե՞ց:

- Մի քիչ սուտ կլինի, եթե ասեմ՝ ոչինչ չի տվել. էդքան տարիների ընթացքում հնարավոր չէր, որ ոչինչ չտար: Բայց ես շատ լավ նկարչական քոլեջ եմ գնացել մոտ չորս տարի, նկարիչ Կառլեն Հովսեփյանն էր սկզբնական շրջանում դասավանդում, մահից հետո՝ որդին: Այնտեղ էնքան շատ բան էի ստացել, որ ինստիտուտ գնալուց մի երկու տարի հետո հետընթաց նկատեցի, հետո սկսեցի տանը ինքնուրույն աշխատել: Մի անգամ ՆՓԱԿ-ում ցուցադրվեցի, երբ 19 տարեկան էի, ու շղթայի նման էդպես գնաց:

- Նկարչի հետ կամուսնանա՞ս:

- Ոչ: Արվեստագետներն ընդհանրապես շատ կենտրոնացած են սեփական անձի վրա` իրենց մասին մտածելով քնում են, իրենց մասին մտածելով արթնանում: Հետո չեմ պատկերացնում մեր ընտանիքը, եթե ծնողներս նույն մասնագիտությունն ունենային: Մայրս ինժեներ է: Իմ ու քրոջս մասնագիտությունները նման են, բայց քույրերի հարցը մի քիչ ուրիշ է:

- Քաղաքական կյանքը քեզ հետաքրքրո՞ւմ է:

- Այո: Բայց եթե նկատի ունեիք միայն ընդդիմություն-իշխանություն հարաբերությունները, ապա ավելի շատ նյարդայնացնում է: Որովհետեւ մինչ բոլորը տարված են միայն էդ հարաբերություններով, իշխանությունը շատ հանգիստ իր նախկին քաղաքականությունը շարունակում է ` մետրոյի թանկացումն էլ դրա վառ օրինակ: Ես չեմ պատկերացնում աշխարհում մի երկիր, որտեղ էս տեսակ որոշումներն էսպիսի հեշտությամբ ընդունվեին:

- Քեզ համարո՞ւմ ես տաղանդավոր նկարիչ:

- Չգիտեմ, երեւի՝ մի քիչ: Եթե կողքից չասեին, ընդհանրապես չէի համարի:

- Եթե Հայաստան նկարես կամ այդ թեմայով ինստալացիա անես, ի՞նչ գույներ կընտրես:

- Եթե ինստալացիա անեի, դա կլիներ երեւի փոքրիկ սենյակ, բայց շատ թափթփված:

Հարցազրույցը՝ Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ