Բայդենի հետ Էրդողանի հանդիպումը ստվերել են խորը տարաձայնությունները

Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանը, ում համար նորություն չեն Վաշինգտոնի հետ բարդ հարաբերությունները, հաջորդ շաբաթ առաջին անգամ կհանդիպի իր ամերիկացի գործընկեր Ջո Բայդենի հետ: Հանդիպումը ստվերել են խորը վեճերն ու ԱՄՆ-ի նոր նախագահի սառը տոնը Թուրքիայի նկատմամբ, գրում է Reuters-ը:

Էրդողանը ստիպված էր Բայդենի երդմնակալությունից հետո երեք ամիս սպասել առաջին շփմանը: Ապրիլին տեղի էր ունեցել տհաճ հեռախոսազանգ, երբ Բայդենն ասել էր, որ մտադիր է 1915 թվականին հայերի եղեռնը ճանաչել որպես Հայոց ցեղասպանություն, ինչը զայրացրել էր Անկարային:

Թուրքիայի նախագահի համար, որը ճգնաժամերը կառավարելու համար ապավինում էր Բայդենի նախորդ Դոնալդ Թրամփի հետ սերտ անձնական հարաբերություններին, Սպիտակ տան վարչակազմի նոր՝ ավելի քննադատական եւ հեռավար մոտեցումը հիասթափության աղբյուր է դարձել:

Հունիսի 14-ին Բրյուսելում կայանալիք հանդիպման նախաշեմին, որտեղ կքննարկվեն տարաձայնությունները` սկսած Անկարայի կողմից ռուսական С-400-ների գնումից մինչեւ Սիրիայի քրդերին ԱՄՆ-ի աջակցությունը, Էրդողանն ասել է, որ ԱՄՆ ներկայիս վարչակազմի հետ շփումներն ավելի լարված են, քան ԱՄՆ ցանկացած նախկին նախագահի հետ վերջին 20 տարում։ «Մենք, իհարկե, կհարցնենք նրան, թե ինչու են ԱՄՆ-Թուրքիա հարաբերությունները լարված փուլում»,- ասել էր Էրդողանը հունիսի սկզբին տված հարցազրույցում՝ նշելով, որ ինքը աշխատել է նախորդ երեք նախագահների հետ եւ «այսպիսի լարվածություն չի ունեցել»:

ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովի շրջանակներում բանակցությունների ընթացքում հակասությունների ցուցակի առաջին տեղում Թուրքիայի կողմից ռուսական С-400 հակաօդային պաշտպանության մարտկոցների գնումն է:

Վաշինգտոնն ասում է, որ С-400-ները սպառնալիքի տակ կդնեն ամերիկյան F-35 անտեսանելի ինքնաթիռների պաշտպանությունը: ԱՄՆ-ը Թուրքիային հանել է F-35 կործանիչների ծրագրից: Թուրքիան ավելի քան 1 միլիարդ դոլարի փոխհատուցում է պահանջում:

ԱՄՆ-ը, С-400-ների գործարքի հետ կապված, պատժամիջոցներ է սահմանել նաեւ Թուրքիայի պաշտպանական արդյունաբերության պաշտոնյաների համար: Հերքելով ԱՄՆ-ի մտահոգությունները` թուրք պաշտոնյաներն ասում են, որ կպահպանեն С-400-ները եւ կոչ են արել համատեղ ուսումնասիրել հարցը:

«Անհնար է հետ քայլ կատարել այդ հարցերի շուրջ, որոնք Թուրքիայի ազգային անվտանգության հարցերն են»,- ասել է թուրք բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը, որը ցանկացել է անանուն մնալ:

Սա առաջխաղացման քիչ հնարավորություն է թողնում, չնայած երկու կողմերն էլ շարունակում են երկխոսությունը:

Բայդենի վարչակազմը ուժեղացրել է Թուրքիայում մարդու իրավունքների իրավիճակի վերաբերյալ քննադատությունը՝ ձգտելով հասնել գործարար Օսման Քավալայի ազատ արձակմանը: Սովորաբար կռվարար Էրդողանի պատասխանը խլացված է, մասամբ այն պատճառով, որ նա ցանկանում է ԱՄՆ ներդրումներ ներգրավել եւ վերականգնել տնտեսական աճը, որը տուժել է COVID-19 համավարակի եւ արժույթի փլուզման պատճառով:

Ոլորտներից մեկը, որտեղ Էրդողանը հույս ուներ ցույց տալ Թուրքիայի կենտրոնական դերը ՆԱՏՕ-ի դաշինքում, Աֆղանստանն էր: Անկարան առաջարկել է երկիր մուտք գործելու համար պահպանել եւ շահագործել Քաբուլի օդանավակայանը` ԱՄՆ նախաձեռնությամբ ՆԱՏՕ-ի դուրս գալուց հետո: Ծրագիրը կարող է ձախողվել թալիբների մարտահրավերի պատճառով, որոնք հայտարարել են, որ Թուրքիան պետք է դուրս գա ՆԱՏՕ-ի մյուս ուժերի հետ միասին:

«Լավագույն դեպքում Աֆղանստանի շուրջ համագործակցությունը կարող է օգնել պահպանել դրական օրակարգի պատրանքը»,- ասել է Նիկոլաս Դանֆորթը Հունաստանի եվրոպական եւ արտաքին քաղաքականության հիմնադրամից՝ նշելով, որ դա կօգնի իրենց «դիսֆունկցիոնալ հարաբերություններին» մոլորվել:

Այնուամենայնիվ, կան ընդհանուր եզրեր, ներառյալ Լիբիայում քաղաքական լուծման հասնելու ջանքերը եւ Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադին հակազդելը:

Թուրքական լիրան ուրբաթ օրը ամրապնդվել է՝ բանակցություններում առաջընթացի հույսով: