Սրճարան գնալու համար գումար կա, իսկ գիրք գնելու` ո՞չ

Yerkir.am-ի զրուցակիցն է կինոգետ, թարգմանիչ Զավեն Բոյաջյանը:

- Պարո'ն Բոյաջյան, Գրքի օրվա հետ կապված «Անտարեսն» ու «Զանգակը» ակցիա կազմակերպեցին` եթե հավաքես այսինչ քանակությամբ լայք, այսինչ գիրքը նվեր կստանաս: Ակցիայի հետ կապված` կուզեի իմանալ Ձեր կարծիքը:

- Ես այդ ակցիայի անվերապահ կողմնակիցներից չեմ, քանի որ կարծում եմ, որ Հայաստանում առաջին հերթին պետք է զարգացնենք գրքի վաճառքը, այսինքն` ներշնչենք այն միտքը, որ գիրքը արժեք է, որի համար պետք է վճարել: Իսկ նման ակցիաները, ընդհակառակը, սխալ մտայնություն են ներշնչում, թե գիրքը կարելի է ձեռք բերել անվճար, եւ այն այնպիսի հոգեւոր արժեք չէ, որի վրա պետք է գումար ծախսել: Ւնձ համար անհասկանալի մնաց նաեւ գիրքը ձեռք բերելու մեթոդը` լայքեր հավաքելը. այն ինձ համար աբսուրդին սահմանակից երեւույթ էր: Իմ` այսպես մտածելու հիմնական պատճառը գալիս է այն փաստից, որ ակցիայի մի շարք մասնակիցներ, որոնք ոչ թե անվճար, այլ զեղչով պետք է գիրք ձեռք բերեին, հրաժարվել են այն գնել: Սա փաստում է այն մասին, որ ակցիան հասել է իր «նպատակին»` եթե կարելի է անվճար գիրք գնել, ինչո՞ւ գումար ծախսել:

-Գիրք չգնելու հիմնական պատճառը ո՞րն է:

-Շատերն ուղղակի ֆինանսապես ի վիճակի չեն գիրք ձեռք բերել, չնայած ես կարծում եմ, որ գիրք չառնելու պատճառներից մեկն էլ անտարբերությունն է գրքի նկատմամբ: Մենք ընթերցող հասարակություն չենք եւ առաջին հերթին հենց պետք է լուծենք հարցը` ինչպես անել, որ մարդիկ գիրք գնեն: Պետք է հասկանան, որ ափսոս չէ գրքի վրա գումար ծախսել, քանի որ շատերը նույն գումարը սրճարաններում են ծախսում:

-Արդյո՞ք արտասահմանյան գրականության թարգմանության խնդիր չունենք:

-Մենք թարգմանական շատ աղքատ վիճակում ենք: Ես ինքս էլ թարգմանում եմ, եւ դաշտին լավ ծանոթ եմ: Մենք 20-րդ դարի գրականության շատ կարեւոր արժեքներ չունենք թարգմանած, էլ չեմ ասում` դասական գրականության ինչ-ինչ կարեւոր գործերի մասին, որոնք նույնպես չունենք: Շատ թարգմանված գրքեր էլ կան, որոնք հիմա չեն դիմանում ժամանակի փորձությանը, եւ դրանք վերաթարգմանելու խնդիր կա: Մենք թարգմանական քաղաքականություն չունենք, մեզ մոտ թարգմանվում է ինչ պատահի եւ ինչպես պատահի: Օրինակ` մեր հարեւան իրանցիները բառացիորեն ամեն ինչ ունեն թարգմանած, իսկ մենք չունենք ասենք` Ժան Պոլ Սարտրի կարեւոր ստեղծագործությունները, շատ հետաքրքիր ֆրանսիացի կին գրող կա` Սիմոնա դը Բովուար, որից թարգմանած մի փոքր գիրք ունենք, բայց, կրկին, նրա կարեւոր գործերը չունենք: Փեթեր Հանդքեի, Գյունտեր Գրասի, Նոբելյան մրցանակակիր Մարիո Վարգաս Լյոսայի, Խորխե Լուիս Բորխեսի, Միշել Աստուրիասի, Խուլիո Կորտասարի մի շարք լավ գործեր չունենք թարգմանված:

-Իսկ մեր ժամանակակիցներին օտար լեզուներով թարգմանելու հարցն ինչպե՞ս է լուծվելու:

-Դա բարդ խնդիր է, քանի որ հիմա` մեր պայմաններով, դա անել անհնար է: Այդ աշխատանքը պետք է համակարգվի եւ իրականացվի գրական գործակալների ինստիտուտի միջոցով, իսկ մեզ մոտ, որպես այդպիսին, ես միայն մեկ գրական գործակալություն գիտեմ` Արեւիկ Աշխարոյանի ղեկավարությամբ: Հայաստանը պարբերաբար մասնակցում է Ֆրանկֆուրտի գրքի միջազգային տոնավաճառին, որտեղ ինչ-ինչ հանդիպումներ են տեղի ունենում, բայց այսօր արտասահմանյան գրական դաշտն այնքան գերհագեցած է, եւ այդտեղ ինչ-որ տեղ գրավելը եւ սեփական գրականությամբ հանդես գալը շատ բարդ է: Չնայած, մյուս կողմից, կարծում եմ` այսօր մենք տպագրում ենք գործեր, որոնք մրցունակ են: Ժամանակակիցներին թարգմանելու առումով շատ քիչ քայլեր են արվում եւ եթե արվում են դարձյալ տարերային բնույթ են կրում, առանց դրանց մշակութային փոխհարաբերություններն ուղղակի անհնար են դառնում: Առաջին հերթին մեզ համակարգված թարգմանական քաղաքականություն է պետք:

Զրուցեց Կարինե ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ