37 տարի առաջ այս օրը տեղի ունեցավ ԼՂԻՄ ժողովրդական պատգամավորների XX գումարման խորհրդի արտահերթ պատմական նստաշրջանը

Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, Արցախից 2023 թվականին Հայաստանի Հանրապետություն տեղափոխված Տարոն Հակոբյանը ներկայացրել է պատմության այս օրը։

«37 տարի առաջ այս օրը՝ 1988 թ. փետրվարի 20-ին տեղի ունեցավ ԼՂԻՄ ժողովրդական պատգամավորների XX գումարման խորհրդի արտահերթ պատմական նստաշրջանը: Որոշում ընդունվեց դիմել Ադրբեջանական ԽՍՀ և Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդներին խնդրանքով՝ «խորապես ըմբռնել Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության ձգտումները և լուծել ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ կազմից Հայկական ԽՍՀ կազմ տեղափոխելու հարցը, միաժամանակ միջնորդել ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի առջև ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ կազմից Հայկական ԽՍՀ կազմ տեղափոխելու հարցին դրական լուծում տալու համար»:

Ի պատասխան արցախահայության արդարացի և իրավական որոշմանը՝ իրացնելու իր ինքնորոշման իրավունքը, Ադրբեջանի հայաբնակ շրջաններում 1988 թ․ փետրվարից սկսվեցին հայ բնակչության ջարդեր և զանգվածային տեղահանություններ։ Արցախի ժողովրդի ազատ կամարտահայտությունը բռնի ուժով ճնշելու Ադրբեջանի քաղաքականության առաջին զոհը դարձավ Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչությունը։ Ինտերնացիոնալիզմի խորհրդանիշ համարվող քաղաքում 1988 թ․ փետրվարի 27-29-ը ոչնչացվում էր հայ բնակչությունը՝ բացառապես ազգային պատկանելիության համար։

Սումգայիթյան ջարդերը չարժանացան համարժեք քաղաքական և իրավական գնահատականի, ինչը նպաստեց Ադրբեջանում հակահայկական բռնությունների հետագա ծավալմանը և նոր ջարդերի իրականացմանը»։