Սեպտեմբերին Ադրբեջանը կրկին թնդանոթի միս է սարքել թալիշներին, լեզգիներին, ավարներին, թաթերին, ուդիներին

Տարիներ շարունակ, ադրբեջան անունը կրող արհեստական կազմավորման սահմաններից ներս ապրող  բնիկների և նրանց թվի մասին եղել է թյուր պատկերացում:  Այդ թեման ԽՍՀՄ-ի գոյության 70 տարիների  ընթացքում եղել է փակ թեմա և բացի առանձին անհատներից որևէ մեկը չի իմացել իրականությունը: 

90-ական թվականներից սկսած, երբ սկսվեց արցախյան ազատագրական պայքարը, որը վերածվեց մոտ 4 ամյա հայ-ադրբեջանական պատերազմի, ճշմարտությունը դուրս եկավ ջրի երես:  

Պարզվեց ինչ. 1918-20 թթ., ինչ-ինչ ուժերի և թուրքերի կողմից ստեղծված Ադրբեջանը ինչ-ինչ մութ նպատակներով, կազմավորվել է տեղաբնիկ իրանական, հյուսիսկովկասյան ժողովուրդների և հայկական ու վրացական տարածքների հաշվին, ու այսօր այնտեղ ապրողների կեսը բոլորովին էլ ազգային փոքրամասնություն չեն: 

Սկսենք թալիշներից. մեր մոտավոր հաշվարկներով նրանց թիվը 1 500 000 է (ամերիկյան հետազոտողները 1 900 000- մասին են խոսում): Թաթերի թիվը, նորից ամենահամեստ հաշվարկներով, 1 300 000 է: Ադրբեջան կոչվածի հյուսիսային մասում, որը ըստ էության Հարավային Դաղստանն է (մոտ 20 000 քառ. կմ.), նորից համեստ հաշվարկներով (տեղացիները պնդում են մեկ ու կես միլիոնի վրա), ապրում են 1 000 000 լեզգիներ և ավարներ: Այս թվի մեջ չեն մտնում ցախուրները, բուդուխները, ուդիները, կենալոկները և այլն: 

Հյուսիսային մասում է գտնվում  Սաինգիլոն, որի տարածքում ապրողները իրենց կոչում են ինգիլոիդներ, որոնք իրականում իսլամացած վրացիներ են (մոտ 80 000): 

Պարզ թվաբանական հաշվարկից հետո տեսնում ենք, որ ադրբեջան կոչվածի տարածքում ապրողների մոտ կեսը թուրքեր չեն (մյուս կեսի ազգային պատկանելության մասին էլ լրջագույն կասկածներ կան. համենայն դեպս նրանց արտաքին տվյալները և մարդաբանական տիպը ուրիշ բանի մասին է վկայում): 

Վերջերս ՌԱԶՄ ԻՆՖՈ գործակալությունը հրապարակեց  Ադրբեջանի կողմից սեպտեմբերի 13-ին Հայաստանի Հանրապետության տարածքի վրա հարձակման հետևանքով  ադրբեջանական կողմի կրած կորուստների անվանացանկը (ինչի առթիվ ադրբեջանական լրատվամիջոցները վայնասուն են բարձրացրել)։ Թռուցիկ հայացքով ուսումնասիրելով` գալիս ենք մի եզրակացության, որ զոհերը հիմնականում ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներ են (անկախ ալիեվյան քարոզչամեքենայի մանր խորամանկության. բոլորի անուն ազգանունների վերջում թուրքական օղլի է հայտնվել, օրինակ` Միրզազադե Նուրեդդին Բուրհան օղլու): Այդպես է հիմա, այդպես էր 44 օրյա պատերազմի ժամանակ և հատկապես Արցախյան առաջին պատերազմի ընթացքում: Ասում ենք հատկապես, որովհետև, ինչպես ցույց են տվել մեր ուսումնասիրությունները և թալիշների, լեզգիների ու ավարների  վկայությունները, առաջնագծում մեծամասամբ եղել են թալիշներ, լեզգիներ, ավարներ, թաթեր, ուդիներ...