Հայկական անօդաչուներ․ «Դավարո» ընկերության հիմնադիրը համարում է, որ ինժեները պետք է ունակ լինի լուծելու ցանկացած խնդիր

Անօդաչու թռչող սարքեր՝ հետախուզականից մինչև հարվածային, հենց Հայաստանում մշակող «Դավարո» ընկերությունը 12 նախագիծ ունի, որոնք փորձարկումների փուլում են։ Մինչև տարեվերջ վերջնական մշակումը կավարտեն ու կներկայացնեն քննարկման՝ սերիական արտադրության համար՝ Yerkir.am-ի հետ հարցազրույցում ասաց «Դավարո» ընկերության տնօրեն Դավիթ Գալոյանը։

«Տարբեր հեռահարության և ճշգրտության ԱԹՍ-ներ են՝ տարբեր նպատակների համար։ Սարքավորումների մի մասը դրսից ենք բերում, մի մասն այստեղ ենք մշակում»,-նշեց նա։

Տեխնոլոգիաները ևս իրենց ընկերությունը թե՛ տեղում է մշակում, թե՛ ներմուծում․ «Հա՛մ օգտվում ենք դրսից՝ ձեռք ենք բերում դրսի փորձը, հա՛մ ինքներս ենք մշակում, մերն ենք ստեղծում»։

«Ուղեղի» մասը նախկինում ամբողջությամբ դրսից էր գալիս, բայց այսօր արդեն Հայաստանում  կան ընկերություններ, որոնք արտադրում են սեփական կապի միջոցներ, կան նաև, որ հենց «ուղեղի» մասն են մշակում, բավականին լավ, հաջող սարքեր են»,-վստահեցրեց Դավիթ Գալոյանը։

Խոսքը ԱԹՍ-ի ավտոպիլոտի՝ ինքնավար սարքի մասին է, կառավարման ունակության, որը, փաստորեն արդեն հնարավոր է ամբողջովին մշակել Հայաստանում։

Երբ հայկական զինուժը ոչնչացրեց և ավար վերցրեց ադրբեջանցիների կիրառած անօդաչու թռչող սարքերը, հայկական ռազմարդյունաբերական ընկերությունները ծանոթացան դրանց լուծումներին։ «Դավարո» ընկերության մասնագետները ևս սերտ շփում ունեն ՀՀ զինված ուժերի, ավիացիոն ինստիտուտի հետ ու հետազոտել են սարքերը։

«Բավական լավ լուծումներ ենք վերցրել։ Դրանով խնայել ենք ժամանակը, խնայել ենք ռեսուրսները, բավականին դրական արդյունք կա»,-վստահեցրեց Դավիթ Գալոյանը։

Նա նշեց, որ այդ սարքերը համաշխարհային հայտնի ընկերությունների մշակումներն են և դրանց ուսումնասիրությունը արժեքավոր է եղել իրենց աշխատանքի համար։

«Իհարկե արժեքավոր են, ընկերությունները, որոնք արտադրում են այդ սարքերը, բավական մեծ ճանապարհ անցած, ֆինանսապես հզոր ու համաշխարհային շուկաներում հայտնի ընկերություններ են։ Նման սարքերը շուկայում լավագույնների շարքում են, ըստ այդմ՝ իրենց մշակումներից կարելի է բավական լավ լուծումներ վերցնել և օգտագործել մեր համակարգերի մեջ»,-ասաց «Դավարո» ընկերության տնօրենը։

Թռչող ուղեղային կենտորններ, ինչպիսին «Հերմես-900»-ն է, Դավիթ Գալոյանի խոսքով հնարավոր է հավաքել նաև Հայաստանում, միայն թե խնդիրը նպատակահարմարությունն է։

«Այդ կարգի համակարգերի կարիքն է պետք հասկանալ․ դա շատ թանկ պրոյեկտներ են համարվում, նմանատիպ ներդրումների խելամտությունն ու արդյունավետությունը պետք է ճիշտ գնահատել, նոր սկսել նման ներդրումներ անել։ Պետք է հասկանալ՝ ինչքանով է դա պետք մեզ, որովհետև կարելի է նույն խնդիրը լուծել փոքր սարքերով, ոչ այդքան թանկ ու մեծ և չգնալ այդ ճանապարհով»,-ասաց նա։

Դավիթ Գալոյանը վստահեցրեց, որ շատ քիչ երկրներ կան, որոնք կիրառում են այդ տիպի ԱԹՍ-ներ՝ մի քանի պատճառով․ նախ՝ խոցման դեպքում բավականին մեծ ֆինանսական կորուստ է ունենում բանակը, ապա՝ հակառակորդի ձեռքն անցնելու դեպքում կառավարման համակարգի միջոցով հնարավոր է տեղեկություններ իմանալ տվյալ երկրի բանակի մասին։ «Կորստի դեպքում ազդեցությունը բանակի վրա շատ մեծ է՝ ֆինանսական և  համակարգային»,-նշեց Գալոյանը։

«Դավարո» ընկերությունը մշակում է հենց մեր բանակի կարիքներին հարմար անօդաչուներ՝ ինչպես հետախուզական, այնպես էլ ավելի բարդ՝ հարվածային սարքեր։

«Ունենք լուծումներ, որ տեխնիկական բնութագրերով նոր ձեռքբերումներ կարելի է համարել, բայց դրա մասին չեմ կարող բարձրաձայնել։ Տեղում մշակվածները բավականին էժան են, քան արտասահմանյան նմանատիպ համակարգերը, բայց կոնկրետ գին ևս չեմ կարող նշել»,-ասաց Դավիթ Գալոյանը։

Ներքին շուկայում պահանջարկ միանշանակ կա՝ նման սարքերով համալրելու անհրաժեշտություն ունենք, արտաքին շուկան՝ շատ մեծ արագությամբ զարգանում է հա՛մ ֆինանսական, հա՛մ քանակային արտահայտությամբ՝ նկատեց նա։

Երբ փորձարկումներն ավարտեն ու անցնեն քննարկումների փուլ, արդեն պարզ կլինի իրենց մշակումների գին-որակ համադրությունը որքանով է համապատասխան շուկային։ Պատվիրատուներն իրենց խնդիրները կդնեն, ըստ այդմ՝ կարող են դուրս գալ արտադրության։ «Դավարո» ընկերությունը արտադրությունը տեղում կազմակերպելու հնարավորություն ունի։

Հայաստանում ԱԹՍ-ներ արտադրող մեկ տասնյակից ավելի ընկերություններ կան՝ շատերը միջազգային չափորոշիչներին համապատասխանող։

«Միանշանակ, արդեն կայացած ընկերություններ կան, որ պրոցեսին լրիվ տիրապետում են, իրականացնում են, բավականին լավ արդյունք ունեն»,-ասաց Դավիթ Գալոյանը։

«Դավարո» ընկերությունը ստեղծվել է 2016-ի ապրիլյան պատերազմից հետո։ Առաջատար տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության տնօրեն Կարեն Վարդանյանը մոբիլիզացիա հայտարարեց, հավաքվեցին  մոտ 300 անհատներ և ընկերություններ․ ամեն մեկն իր առաջարկությունով ու ներդրումով պատրաստակամություն հայտնեց մասնակցելու բանակի կարիքների համար անհրաժեշտ մշակումներ ստեղծելուն։ Նոր ընկերություններ հիմնվեցին, անհատներից հավաքվեցին խմբեր։

«Հավաքվեցինք ինժեներներով, որոշեցինք, որ պետք է զբաղվենք այս գործով ու լրացնենք բացերը։ Իմ ընկերությունը այդ ժամանակ ստեղծվեց։ Ես մասնագիտությամբ ինժեներ եմ՝  Պոլիտեխնիկն եմ ավարտել․ իսկ ինժեների համար եթե խնդիր կա լուծելու, պետք է ցանկացած ինժեներ ի վիճակի լինի լուծել դա։ Վերապրոֆիլավորվեցինք, կարելի է ասել, ԱԹՆ-երի, թռչող համակարգերի, ռոբոտիզացման գործով»,-պատմեց Դավիթ Գալոյանը։

Թիմի մեծության մասին տվյալը հրապարակման ենթակա չէ, բայց իրենց ընկերությունում աշխատող մասնագետներին իրենք էլ սովորեցնում են․ պատրաստի մասնագետներ ոչ մի բուհ չի կրթում․ «Մեզ մոտ համակարգային լուծումներ են, մեկ մասնագիտությամբ չի լուծվում։ Մարդիկ գալիս են, ինչ-որ ժամանակ սովորեցնում ենք, հետո շատ ինքնակրթությամբ են զբաղվում՝ ինֆորմացիան կուտակում են գործնականում կիրառելու համար»։

Հաջողության կոմպոնենտները տարբեր են՝ սկսած պետության կողմից ուշադրությունից ու աջակցման հնարավորությունից մինչև իրենց ունեցած պրոդուկտների որակական ու տեխնիկական բնութագրերի արդյունքներ, որ ակնկալում են ստանալ փորձարկումների ընթացքում։

Համակարգային խնդիրները քննարկում են պետության հետ, մի քանի կետից բաղկացած առաջարկները ներկայացրել են, մոտ ժամանակներում կլուծվեն։

Աննա Բալյան