Երբեք չի կարելի բնութագրել մեկին, ում կա՛մ սիրում ես, կա՛մ ատում. Բորիս Խլեբնիկով

«Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի շրջանակներում այսօր վարպետության դաս անցկացրեց ռուս անվանի կինոռեժիսոր Բորիս Խլեբնիկովը: Խլեբնիկովի «Առիթմիա» ֆիլմն այսօր կցուցադրվի «Ոսկե ծիրանի» շրջանակում: Ֆիլմն, ի դեպ, արդեն մասնակցել է «Կինոտավր»-ին, մրցանակի արժանացել:

Մուտքը կինո

Մոսկվայի պետական մանկավարժական համալսարանում կենսաբանություն էի ուսումնասիրում, երբ մի օր հասկացա, որ կինոման եմ դարձել: Երկու տարվա ուսումս կիսատ թողեցի ու գնացի Մոսկվայի կինեմատոգրաֆիայի պետական ինստիտուտ (ВКИГ): Չեմ ափսոսում: Առհասարակ, երբ հասկանում եմ` ինչ-որ բան ինձ համար չէ` այդ պահին էլ թողնում եմ, ոչինչ, որ մինչ այդ ժամանակ եմ ծախսել դրա վրա: Այդպիսի մի որոշում էլ 2-րդ դասարանում եմ կայացրել` մի օր հասկացա, որ բանաստեղծություններ այլևս չեմ կարողանում անգիր անել որ որոշեցի` այլևս երբեք անգիր չանել ոչ մի տող:

Կինոյի առաքելությունը

Ժամանակակից ֆիլմերը դադարել են ինչ-որ բան ուղիղ ձևով քարոզել, ինչի համար էլ հիմա գրաքննություն չկա: Իսկ հեռուստատեսությունն այլ բան է` ամեն ինչ կանխավ որոշված է` որ հաղորդումն ինչ է քարոզում և ինչ չի կարելի անել: Այն, որ ֆիլմերն այլևս քարոզչական տարրե չունեն, գուցե ինչ-որ տեղ նաև հրաշալի է, քանի որ, ճիշտ է, անում ես մի բան, որը ոչ մեկին պետք չէ, բայց արված աշխատանքն ազատ մտքի արդյունք է, դու ազատ ես: Մեր երկրում բազմաթիվ հիմար օրենքներ կան, իսկ մշակույթի նախարարությունում գործում է հատուկ հանձնաժողով, ովքեր պետք է ֆինանսավորեն, որպեսզի հայրենասիրական թեմայով պաթոսային ֆիլմեր նկարվեն: Մեր բախտը բերել է այս հարցում, քանի որ անգամ պաշտոնյաները չգիտեն օրենքները: Իրականում ռեժիսորը պետք է պատմի այն, ինչ ինքը գիտի` պարզ մարդկային լեզվով, մանավանդ, որ այժմ կինո նկարահանելը բավականին մատչելի է դարձել: Օրինակ, տարիներ առաջ ես իմ մի ֆիլմի համար վատնեցի իմ կուտակած 20 000 դոլարը, սակայն այսօր կոպեկներով կարող ես կինո նկարել, նույնիսկ ամենահասարակ լուսանկարչական ապարատով: Հիմա կարող ես ֆիլմ նկարել առանց պետության հետ որևէ առնչություն ունենալու, ինչը մեծ առավելություն է:

Հեռուստատեսություն-կինո «կռվի» մասին

Հիմա հանդիսատեսը մեծ մասամբ հեռուստատեսություն է գնացել: Ես նույնպես աշխատել եմ հեռուստատեսությունում, սերիալներ նկարել: Իրականում շատ հետաքրքիր է այն ամենն, ինչ կատարվում է կաբելային հեռուստատեսությունում, քանի որ աշխարհը շատ արագ է փոխվում: Ռեժիսորներն էլ անընդհատ փորձում են նորարարություն անել հեռուստատեսությունում, դրա համար էլ ես մտա հեռուստատեսություն: Սակայն հիմա մեկ այլ բան է կատարվում, որը նախկինում չկար` նախկինում կար «սահման», թե ով ով է, ասենք` սերիալի դերասանը չէր կարող կինոյում խաղալ, իսկ հիմա սերիալից կինո մեկ քայլ է:

Հերոսների և ֆիլմի ասելիքի ընտրությունը

Ես կինոդպրոց եմ բացել, որտեղ ուսանողներիս անընդհատ սովորեցնում եմ` կարևոր է միջավայրը, այսինքն` էական նշանակություն ունի այն, թե որտեղ ես ֆիլմդ նկարում, որտեղ ես տարբերվող մի բան փնտրում: Ես նրանց ասում եմ` վախենալու թե, երբ դու որոշում ես նկարահանել թշվառներին, անտուններին, բայց ֆիլմդ կարող է չստացվել, եթե դու որոշել ես բարձրակարգ մի գործարանում նկարահանում իրականացնել: Մյուս կողմից, երբեք չեք կարող իմանալ` որտեղից ինչ պատմություն դուրս կգա, սակայն մարդկանց հարազատ է այն, ինչ իրենք ապրել են, զգացել: Տեսեք, երբ դերասանը մի հոգեվիճակ է ներկայացնում, որի միջով ինքն է անցել, նա իր ապրումներն էլ է գումարում խաղացած դերին` այդպես է կինոն ծնվում: Երբեք չի կարելի բնութագրել մեկին, ում դու կա՛մ սիրում ես, կա՛մ ատում` նույնն էլ կինոյում է: Ինչ վերաբերուվում է հերոսների ընտրությանը, ապա ինձ, որպես ռեժիսորի, ամենևին էլ հետաքրքիր չէ կերպարի վերափոխությունը, ես սիրում եմ մարդկանց, ովքեր բոլոր պարագաներում ինչ-որ ընդհանուր վարքագիծ են ունենում: Այսինքն` ինձ պետք չեն դերասանները, ովքեր շատ արագ կերպարանափոխվում են «Համլետից» մինչև «Հազարան բլբուլ», ո՛չ, ինձ պետք է դերասան, ով ինչ-որ տեղ կկրկնվի` բնավորության, իր սովորությունների մեջ:

Ուր գնալ սովորելու

Տեսեք, քանի որ, ինչպես արդեն ասացի, յուրաքանչյուր ռեժիսոր պատմում է իր իմացածի մասին, ապա, կարծում եմ, առաջին հերթին պետք է կրթությւոն ստանաս հենց քո երկրում: Դու պետք է կարողանաս քո ֆիլմերում նկարագրել բնավորությունները, սովորույթները, մարուքները, որոնք հոգեհարազատ են մարդկանց: Ես խորհուրդ չէի տա սովորելու համար մեկնել Ռուաստան, հատկապես` Մոսկվայի կինեմատոգրաֆիայի պետական ինստիտուտ (ВКИГ): Գիտե՞ք` այնտեղ ինչ են անում` երկու տարվա մեջ երկու ֆիլմ պետք է ներկայացնես` այս դարում, երբ ամեն ինչ շատ արագ է փոխվում և դու դեռ սովորում, այլ ոչ թե պրոֆեսիոնալ ռեժիսոր ես և տարիներով մի ֆիլմի ստեղծման վրա ես աշխատում: Այնտեղ, բացի այդ, բավականին հին մեթոդներով են աշխատում: Թող գովազդ չդիտվի, բայց իմ դպրոցում  ես սաներիս երկու շաբաթը մեկ կարճամետրաժ ֆիլմեր եմ նկարել տալիս, քանի որ սկզբնական շրջանում նրանց պետք է ուղղակի արհեստավարժ դառնալ: Ինձ չի հետաքրքրում` նրանք տաղանդավո՞ր են, թե՞ ոչ, քանի որ ես նրանց ուղղակի գիտելիք եմ տալիս ու «ուղարկում» կինոյի աշխարհ: