2016 թ պետական բյուջեի եկամուտները

Հայաստանի Հանրապետության 2016 թվականի պետական բյուջեով, ելնելով 2.2% տնտեսական աճի կանխատեսումից, ծրագրվել էր ստանալ շուրջ 1186.3 մլրդ դրամ եկամուտներ, որից 1154.8 մլրդ դրամը` ներքին աղբյուրներից, 31.5 մլրդ դրամը` արտաքին պաշտոնական դրամաշնորհների տեսքով: Ելնելով օրենսդրության պահանջներից՝ պետության դրամական միջոցների համախմբված հաշվառման նպատակով պետական բյուջեի ծրագրային և փաստացի ցուցանիշներում ներառվել են նաև ՀՀ պետական հիմնարկների համար բացված արտաբյուջետային հաշիվների շրջանառությունը, ինչպես նաև առանց սահմանափակման պետական բյուջեից կատարվող վճարումները: Նշված միջոցները ներառյալ, ինչպես նաև հաշվի առնելով կառավարության լիազորությունների շրջանակներում կատարված մյուս փոփոխությունները` ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտների ծրագիրն ավելացվել է 92.2 մլրդ դրամով (7.8%-ով) և կազմել շուրջ 1278.5 մլրդ դրամ, որից 1235.5 մլրդ դրամը` ներքին աղբյուրներից ստացվող եկամուտների, 43 մլրդ դրամը` արտաքին պաշտոնական դրամաշնորհների գծով: 2016 թվականին պետական բյուջեի փաստացի եկամուտները կազմել են 1171.1 մլրդ դրամ, որոնք 91.6%‑ով ապահովել են ճշտված ծրագրի կատարումը և 0.3%‑ով կամ շուրջ 3.4 մլրդ դրամով գերազանցել նախորդ տարվա փաստացի ցուցանիշը: Ստացված եկամուտներից 1139.7 մլրդ դրամը կազմել են ներքին աղբյուրներից ստացված եկամուտները, 31.4 մլրդ դրամը՝ պաշտոնական դրամաշնորհները, որոնց ծրագիրը կատարվել է համապատասխանաբար 92.2%-ով և  73.1%-ով: Մասնավորապես՝ 92%-ով ապահովվել են հարկային եկամուտները և պետական տուրքերը, 97.3%-ով՝ այլ եկամուտները: Նշենք, որ պետական հիմնարկների արտաբյուջետային եկամուտները կազմել են շուրջ 33.8 մլրդ դրամ կամ կանխատեսված ցուցանիշի 85.1%‑ը: Առանց արտաբյուջետային միջոցների` պետական բյուջեի եկամուտները կազմում են 1137.3 մլրդ դրամ` ապահովելով 91.8% կատարողական: 

2016 թվականին ՀՆԱ-ի նկատմամբ ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտների հարաբերակցությունը կազմել է 23.1%, որը 0.1 տոկոսային կետով զիջել է նախորդ տարվա ցուցանիշը, սակայն 1.3 տոկոսային կետով գերազանցել է կանխատեսված ցուցանիշը:

2015 թվականի համեմատ պետական բյուջեի եկամուտների 0.3%‑ով (կամ 3.4 մլրդ դրամով) աճը ձևավորվել է հարկային եկամուտների (ներառյալ պետական տուրքերը) և պաշտոնական դրամաշնորհների համապատասխանաբար 1.1% (11.8 մլրդ դրամ) և 5.1% (1.5 մլրդ դրամ) աճի ու այլ եկամուտների 14.2% (շուրջ 10 մլրդ դրամ) նվազման արդյունքում:

Հարկային եկամուտներ և պետական տուրքեր. ՀՀ 2016 թվականի պետական բյուջեի եկամուտների 92.2%-ն ապահովվել է հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի հաշվին, որոնք կազմել են 1079.7 մլրդ դրամ և 92%‑ով ապահովել ՀՀ կառավարության լիազորությունների շրջանակներում ճշտված տարեկան ծրագիրը: Նշված գումարից 1046.4 մլրդ դրամը կազմել են հարկային եկամուտները, 33.3 մլրդ դրամը` պետական տուրքերը:

2016 թվականին ՀՆԱ-ի նկատմամբ հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի հարաբերակցության ցուցանիշը կազմել է 21.3%՝ 0.1 տոկոսային կետով գերազանցելով նախորդ տարվա փաստացի և 0.6 %-ային կետով՝ հաշվետու տարվա կանխատեսված ցուցանիշը: Հարկային սահունության գործակիցը (ՀՆԱ-ի աճի յուրաքանչյուր տոկոսային կետին բաժին ընկնող հարկերի և տուրքերի աճ) 2016 թվականին կազ­մել է 1.6` 2015 թվականի 0.1-ի դիմաց:

2015 թվականի համեմատ հարկային եկամուտները և պետական տուրքերն աճել են 1.1%‑ով կամ 11.8 մլրդ դրամով: Ընդ որում, հարկային եկամուտներն աճել են 1.1%‑ով կամ շուրջ 10.9 մլրդ դրամով, իսկ պետական տուրքերը՝ 2.8%‑ով կամ շուրջ 904.6 մլն դրամով: 

2016 թվականին`

• հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի 36.2%-ն ապահովվել է ավելացված արժեքի հարկի հաշվին, որը կազմել է շուրջ 391.1 մլրդ դրամ: Նշված գումարից 168.2 մլրդ դրամը ստացվել է ՀՀ սահմանին հարկումից, 222.9 մլրդ դրամը՝ ապրանքների և ծառայությունների ներքին շրջանառությունից: Նախորդ տարվա համեմատ պետական բյուջե մուտքագրված ԱԱՀ-ն նվազել է 7.7%-ով կամ 32.8 մլրդ դրամով;
• հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի 11.8%-ն ապահովվել է շահութահարկի հաշվին` կազմելով 127.2 մլրդ դրամ: Նախորդ տարվա համեմատ շահութահարկի մուտքերն աճել են 22.7%-ով կամ 23.5 մլրդ դրամով;
• հարկային եկամուտների ու պետական տուրքերի 5.5%‑ն ապահովվել է ակցիզային հարկի հաշվին` կազմելով ավելի քան 59.7 մլրդ դրամ: Մասնավորապես` հանրապետություն ներմուծվող ենթաակցիզային ապրանքների հարկումից ստացվել է 35.7 մլրդ դրամ, հանրապետությունում արտադրվող ենթաակցիզային ապրանքների հարկումից` շուրջ 24.1 մլրդ դրամ: 2015 թվականի համեմատ ակցիզային հարկի մուտքերն աճել են 22%-ով կամ 10.8 մլրդ դրամով;
• հարկային եկամուտների ու պետական տուրքերի 5.1%‑ն ապահովվել է մաքսատուրքի հաշվին` կազմելով 55.4 մլրդ դրամ, որից շուրջ 19 մլրդ դրամը կազմում է 2014 թվականի մայիսի 29-ի Եվրասիական տնտեսական միության մասին պայմանագրի գործողության արդյունքում ՀՀ ստացած զուտ մուտքը: Նախորդ տարվա համեմատ մաքսատուրքի գծով բյուջետային մուտքերը նվազել են 9.9%‑ով կամ շուրջ 6.1 մլրդ դրամով;
• շրջանառության հարկի գծով ՀՀ պետական բյուջե է մուտքագրվել շուրջ 15.3 մլրդ դրամ՝ կազմելով հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի 1.4%‑ը, որը 28.7%‑ով կամ 3.4 մլրդ դրամով գերազանցել է նախորդ տարվա համապատասխան ցուցանիշը` հիմնականում պայմանավորված առևտրական (առք ու վաճառքի) և այլ գործունեությունից գանձված եկամուտների աճով;
• ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել շուրջ 27.4 մլրդ դրամ բնապահպանական և բնօգտագործման վճարներ` կազմելով հարկերի և տուրքերի 2.5%-ը: Նշված գումարից 7.7 մլրդ դրամը կազմել են բնապահպանական վճարները, 19.7 մլրդ դրամը` բնօգտագործման վճարները: Նախորդ տարվա համեմատ բնապահպանական և բնօգտագործման վճարները նվազել են 12.4%-ով կամ 3.9 մլրդ դրամով;
• շուրջ 13.4 մլրդ դրամ են կազմել նպատակային սոցիալական վճարները: Նշված մուտքերը նախորդ տարվա համեմատ աճել են 23%-ով կամ շուրջ 2.5 մլրդ դրամով, որը պայմանավորված է ինչպես նպատակային սոցիալական վճար վճարողների քանակի, այնպես էլ միջին ամսական աշխատավարձի աճով;
• ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել 21 մլրդ դրամ այլ հարկեր` կազմելով հարկերի և տուրքերի 1.9%-ը: Նախորդ տարվա համեմատ այլ հարկերի փաստացի ցուցանիշն աճել է 4.6%‑ով կամ 921.7 մլն դրամով;
• ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել 33.3 մլրդ դրամ պետական տուրքեր` 0.7%-ով զիջելով ՀՀ կառավարության տարեկան ծրագրով կանխատեսված ցուցանիշը: 2015 թվականի  համեմատ այս մուտքերն աճել են 2.8%-ով կամ շուրջ 904.6 մլն դրամով:

     Պաշտոնական դրամաշնորհներ. 2016 թվականին արտաքին աղբյուրներից տրամադրվել են շուրջ 31.4 մլրդ դրամ պաշտոնական դրամաշնորհներ` կազմելով տարեկան ճշտված ծրագրի 73.1%‑ը`` կանխատեսվածից 11.6 մլրդ դրամ պակաս: Շեղումը հիմնականում պայմանավորված է նպատակային ծրագրերի կատարման աստիճանով, որոնց շրջանակներում հաշվետու ժամանակահատվածում ստացվել է 19.1 մլրդ դրամ՝ կազմելով ծրագրային ցուցանիշի 63.1%‑ը: Նշված գումարից 3.0 մլրդ դրամը ստացվել է ՀՀ պետական մարմինների արտաբյուջետային ծրագրերի շրջանակներում, որը կազմել է կանխատեսված ցուցանիշի 77%-ը: Մյուս նպատակային ծրագրերի շրջանակներում ստացվել է կանխատեսված միջոցների 61.0%‑ը` շուրջ 16.0 մլրդ դրամ:

2016 թվականին շուրջ 12.4 մլրդ դրամ է ստացվել ԵՄ կողմից ոչ նպատակային ծրագրերի շրջանակներում` կազմելով ծրագրվածի 96.8%-ը: 2015 թվականի համեմատ պաշտոնական դրամաշնորհներից պետական բյուջեի մուտքերն աճել են 5.1%-ով կամ 1.5 մլրդ դրամով:

        Այլ եկամուտներ. 2016 թվականին ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել շուրջ 60.0 մլրդ դրամ այլ եկամուտներ, որը կազմում է բյուջեի եկամուտների 5.1%-ը` նախորդ տարվա 6%-ի դիմաց: Այլ եկամուտների` կառավարության լիազորությունների շրջանակներում ճշտված ծրագրով սահմանված ցուցանիշն ապահովվել է 97.3%-ով: Այլ եկամուտներից 29.4 մլրդ դրամը կազմել են պետական հիմնարկների արտաբյուջետային հաշիվների մուտքերը, որոնք ստացվել են 86.2%-ով: 2015 թվականի համեմատ այլ եկամուտները նվազել են   14.2%-ով: