Պետական փողերի «լվացք»՝ բենզինով, կամ հաղորդում հանցագործության մասին

Հայաստանում բենզինի շուկայի տերերը շատ չեն, հավանաբար, այդ պատճառով էլ գները միջազգային շուկայի տրամաբանությանը չեն ենթարկվում: Պարզ օրինակ` նավթի գնի ռեկորդային անկումը վերջին շրջանում: Տնտեսվարողները քիչ են, հետևաբար` նրանք էլ թելադրում են գները, ինչը հասկանալի է, քանի որ տեղավորվում է բիզնեսի չգրված կանոնների մեջ:

Նույն այդ տնտեսվարողները նաև Հայաստանում գործող բոլոր պետական կառույցների մատակարարներն են, ինչը ենթադրում է, որ, օրինակ, Ազգային ժողովը կամ կառավարությունը պետք է իրենց անհրաժեշտ բենզինը գնեն CPS-ից կամ, ասենք, «Ֆլեշ»-ից: Իսկ պետբյուջեից բենզինի համար հատկացված գումարները բավական շատ են: Օրինակ` 2013-ին նախագահի աշխատակազմը, կառավարությունը և Ազգային ժողովը միասին բենզինի համար ծախսել են մոտավորապես 360 միլիոն դրամ: Եթե սրան գումարենք նաև մյուս պետական կառույցները, մանավանդ` պաշտպանության նախարարությունը, այս թիվը կարելի է հանգիստ բազմապատկել մի քանի անգամ:

Ի՞նչ է ստացվում, եթե հանկարծ քաղաքացիները, իրենց ֆինանսական խնդիրներից ելնելով, իրենց մեքենաներին գազի բալոններ տեղադրեն, միեւնույն է` միայն գերատեսչությունների հաշվին բենզինի տերերն իրենց օրվա «համեստ» հացը հաստատ կվաստակեն:

Հիմա անդրադառնանք կարևորին: Նախորդ տարի Հայաստանում «Ռեգուլյար» և «Պրեմիում» տեսակի բենզինի գները եղել են, համապատասխանաբար, 480 և 500 դրամ: Սա միջին գինն է: Ենթադրվում է, որ մեր պետական կառույցներն իրենց անհրաժեշտ բենզինը պետք է գնեին շուկայականից անհամեմատ էժան, առաջին հիմնավորումն էլ, իհարկե, գնված բենզինի ծավալն է: Բայց ձեռք բերված բենզինի գները ուսումնասիրելիս բացահայտում ենք, որ որոշ դեպքերում բենզինը գնվել է մանրածախի գնով, որոշ դեպքերում` ռեկորդային ցածր գնով, իսկ մեկ այլ դեպքում էլ այնպիսի գնով, որը նախորդ տարի Հայաստանում անգամ մանրածախի համար սահմանված չի եղել:

Ամենաէժան բենզինը նախորդ տարի գնել է Հատուկ քննչական ծառայությունը՝ «Ռեգուլյար» տեսակի մեկ լիտրի համար 425 դրամ: Սա նշանակում է, որ այդ գնով բենզին իրականում կարելի է գնել Հայաստանում, և մեր գերատեսչությունները ցանկության դեպքում կարող էին դա անել: Այստեղ հարցն այն է, որ հավանաբար արել են, բայց ցույց են տվել այլ գին: Օրինակ` Ազգային ժողովը նույն «Ռեգուլյար» բենզինը գնել է 444 դրամով՝ վճարելով 97 միլիոն դրամ, այնինչ 425 դրամով գնելու դեպքում կխնայեր 5 միլիոն դրամ:

Հաջորդ կառույցը նախագահի աշխատակազմն է, որը գնել է «Ռեգուլյար» բենզինն արդեն 470 դրամով, իսկ «Պրեմիում» տեսակի բենզինը` 480 դրամով: Հետաքրքիր է, որ Ազգային ժողովը «Պրեմիում» տեսակի բենզինը գնել է 450 դրամով, եւ եթե նախագահի աշխատակազմն էլ գներ այդ գնով, ապա կխնայեր 7 միլիոն դրամ:

Հիմա անցնենք ամենաթանկ բենզինը նախընտրող կառույցներին: Կառավարարության աշխատակազմը և էկոնոմիկայի նախարարությունը «Ռեգուլյար» բենզինի 1 լիտրի համար վճարել են 500 դրամ, իսկ «Պրեմիում»-ի համար` 520 դրամ: Ստացվում է «վճարել են» մի գին, որն անգամ շուկայում չի եղել, իսկ եթե եղել է` մանրածախի գինն է: Հետևաբար` այս երկու կառույցները միասին կարող էին խնայել 20 միլիոն դրամ ու հավանաբար խնայել են, բայց չեն ասում:

Իսկ ահա կառավարության աշխատակազմի ԾԻԳ-ը «Պրեմիում» տեսակի բենզինի համար վճարել է 525 դրամ: Հարց է առաջանում` այս ԾԻԳ-ը Հայաստանի՞ կառավարության կազմում է, թե՞ Շվեյցարիայի: Ընդ որում` սա առաջին դեպքը չէ` նախորդ տարի նրանք զուգարանի մեկ հատ  թուղթը գնել էին 1200 դրամով:

Փաստորեն, այս 4 գերատեսչությունները բյուջեի գումարների` 30 միլիոն դրամից ավելի վատնում են կատարել կամ ուղղակի մեծացրել են իրենց գրպանն այդքանով: Եվ սա այն դեպքում, երբ Հայաստանում իրականում կարելի է  բենզին գնել անգամ 425 և 440 դրամով, բայց նույն համակարգի մեջ մտնող տարբեր մարմիններ բենզինի կամ փողի հարցում տարբեր նախապատվություններ ունեն:

Գևորգ Խաչատրյան