Հայաստանը և մեծ հաղթանակը. հիշողություն, հպարտություն և պատասխանատվություն

2025 թվականի մայիսի 9-ին ամբողջ աշխարհը նշում է հատուկ օր՝ ֆաշիստական Գերմանիայի դեմ տարած Մեծ Հաղթանակի 80-ամյակը։

Այս տարելիցն առանձնահատուկ նշանակություն ունի Խորհրդային Միության մաս կազմող բոլոր ժողովուրդների և հատկապես հաղթանակի հասնելու գործում հսկայական ներդրում ունեցած հայ ժողովրդի համար։

Այս տարի ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը վերահաստատել է, որ Մոսկվայում մասնակցելու է հանդիսավոր միջոցառումներին՝ դրանով իսկ ընդգծելով հայ ժողովրդի անմնացորդ հավատարմությունը հերոսական անցյալի հիշատակին։

Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ ավելի քան 600 հազար հայեր կռվեցին ռազմաճակատներում, և նրանցից յուրաքանչյուր երկրորդը կյանք տվեց հանուն ազատության և խաղաղության։

Հայերը կռվել են ոչ միայն Կարմիր բանակի շարքերում, այլև որպես բոլոր աստիճանի հրամանատարներ, ընդհուպ մինչև գեներալներ և մարշալներ։

Նրանց քաջությունն ու արիությունը դարձել են ընդհանուր հաղթանակի անբաժանելի մասը։ Խորհրդային Միության մարշալ Գեորգի Ժուկովն ասել է. «Ֆաշիզմի դեմ տարած հաղթանակում հայերը, սկսած շարքայինից, վերջացրած մարշալով, անմահացրին իրենց անունները քաջարի զինվորների չմարող փառքով»։

Ցուցաբերած արիության համար 93 հայ արժանացել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչման։ Մարտիկների և ողջ ժողովրդի բարոյական աջակցության գործում անգնահատելի ներդրում է ունեցել Հայ Առաքելական Եկեղեցին՝ ամրապնդելով ոգին և հավատը պայքարի արդարության հանդեպ: Այս հոգևոր հենարանը պատերազմի ծանրագույն տարիներին ժողովրդի տոկունության կարևոր տարր էր։

Այսօր՝ ութ տասնամյակ անց, հատկապես կարևոր է հիշել և պաշտպանել պատմական ճշմարտությունը ԽՍՀՄ-ի և նրա ժողովուրդների վճռական ներդրման մասին նացիստական ռեժիմի ջախջախման գործում: Ցավոք, վերջին տարիներին մենք տեսնում ենք պատմությունը վերաշարադրելու, հերոսների անունները ջնջելու, Խորհրդային միության դերը սևացնելու և, ընդհակառակը, նսեմացնելու կամ լռեցնելու անհանգստացնող փորձեր այն երկրների համար, որոնք 1930-1940-ական թվականներին նպաստեցին նացիստների իշխանության գալուն, մասնակցեցին Մյունխենի դավադրությանը, դավաճանեցին դաշնակիցներին և համագործակցեցին նացիստների հետ:

Առանձնահատուկ վրդովմունք է առաջացնում միլիոնավոր կյանքերի գնով Եվրոպան ազատագրած խորհրդային ազատամարտիկներին նվիրված հուշարձանների բարբարոսական ոչնչացումը։ Նման գործողությունները ոչ միայն պատմական սրբապղծություն են, այլև մեծ սխրանքի հիշողությունը ջնջելու գիտակցված փորձ։ Հայ ժողովուրդն իր նախնիների առջև բարոյական պատասխանատվություն է կրում՝ պահպանել պատմական ճշմարտությունը և փոխանցել այն նոր սերունդներին:

Մեծ Հաղթանակի հիշատակը ոչ միայն անցյալի մի մասն է, այլև ուղենիշ ներկայի և ապագայի համար, հայրենասիրության և ազգային միասնության հիմք: Միայն պատմության հանդեպ հարգանքի միջոցով կարող ենք պահպանել խաղաղությունն ու արդարությունը։

Աղվան Պողոսյան