Իրանի «միջուկային գործարքի» փլուզումը կսրի իրավիճակը Մերձավոր Արեւելքում

Ռուսաստանի փոխարտգործնախարար Սերգեյ Ռյաբկովը հայտարարել է՝ Գործողությունների համատեղ համապարփակ ծրագիրը կամ Իրանի հետ «միջուկային գործարքը» պայմանավորվածությունների փլուզման եզրին է: Նրա խոսքով` «Իրանի հետ գործարքը կանգ է առել այն կետում, որտեղից կարող է սկսվել շարժում դեպի համաձայնագրի լիակատար փլուզում»: Բայց միեւնույն ժամանակ ընդգծել է՝ դիվանագիտական աշխատանքի ռեսուրսը «դեռ լիովին սպառված չէ», եւ որ «ռուսական կողմը շարունակում է ազդել ընդդիմխոսների վրա` գործարքի ձախողումից խուսափելու համար»: Ի՞նչ է կատարվում, չէ՞ որ դեռ վերջերս կողմերը խոսում էին այդ գործարքի շուրջ արաբական երկրներից մեկի միջնորդությամբ կուլիսային անուղղակի բանակցությունների մասին։ Այս մասին ասում է Ստանիսլավ Տարասովի դիտարկումը։

«Ռուսաստանի փոխարտգործնախարարը հիշեցրել է՝ Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան եւ Գերմանիան ՄԱԳԱՏԷ-ի Կառավարիչների խորհրդի քննարկմանն են ներկայացրել «Իրանին դատապարտող ապակառուցողական բանաձեւ»: Ընդ որում, ըստ The New York Times թերթի, ԱՄՆ վարչակազմը, որը Օմանի միջնորդությամբ Իրանի հետ փակ բանակցությւոններ էր վարում միջուկային համաձայնագրի շուրջ, ի սկզբանե չի ցանկացել քվեարկել ՄԱԳԱՏԷ-ի «հակաիրանական բանաձեւի» կոշտ տարբերակի օգտին: Վաշինգտոնը եվրոպացի գործընկրներին կոչ էր անում մեղմել փաստաթղթում տեղ գտած ձեւակերպումները` մտավախություն ունենալով, որ Իրանը կարող է փաստաթուղթն ընկալել որպես ազդանշան իր միջուկային ծրագրի ուժեղացման համար:

Իրանը, կարծես, հույս ուներ, որ ԱՄՆ-ն կվաճառի իր որոշումը, սակայն փաստաթղթում փոփոխույոուններ կատարելուց հետո նրանք կողմ քվեարկեցին: Դա նշանակում է՝ Իրանի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ Օմանի երկխոսությունը դադարեցվել է։ Իսկ եթե վերադառնանք ՄԱԳԱՏԷ-ի բանաձեւին, ապա դրանում նշվում է՝ Իրանի հարստացված ուրանի պաշարները գերազանցել են թույլատրելի սահմանը 30 անգամ, եւ որ նա ունի 142,1 կիլոգրամ ուրան, որը հարստացված է մինչեւ 60 տոկոս: Դա արեւմտյան որոշ փորձագետների հիմք էր տալիս հայտարարելու, որ Իրանը կամ արդեն ստեղծել է, կամ գտնվում է «միջուկային զենքի ստեղծման շեմին»։ Ի դեպ, սա այն դիրքորոշումն է, որը պնդում է Իսրայելը, եւ դա հարված է Բայդենի վարչակազմին, որը փորձել է դուրս գալ փակուղուց իրնական միջուկային դոսյեի շատ հարցերի շուրջ` Իրանի որոշակի նոր պարտավորությունների հետ նոր համաձայնության հասնելու միջոցով: Սակայն  խնդիրը նաեւ այն է, որ միջուկային դոսյեի շուրջ բանակցությունների քողի տակ ԱՄՆ-ը քննարկել է Իրանի եւ Մերձավոր Արեւելքի իրավիճակը Գազայում ՀԱՄԱՍ-ի հետ Իսրայելի պատրազմի համատեքստում, եւ նման բանակցությունները դեր են ունեցել Լիբանանում «Հեզբոլլահի» զսպման գործում։ Թեհրանի համալսարանի Միջազգային հարաբերությունների պրոֆեսոր Մոհսեն Ջալիլունդը հայտարարում է․ «ԱՄՆ-ն եւ Իրանը լուծել են ոչ միայն միջուկային հավասարումը, այլեւ դրա մեջ մտցրել են բազմաթիվ նոր հեռանկարային անհայտներ»։ Այժմ ԱՄՆ - ն հետ է կանգնել Իրանի հետ պայմանավորվածություններից, ինչը կարող է տարածաշրջանում իրավիճակի սրման նախադրյալ դառնալ», - եզրափակում է Տարասովը։

Թարգմանությունը՝ Գայանե Մանուկյանի