Միրզոյանը Թուրքիայում կարող էր բարձրացնել Լաչինի միջանցքի փակման հարցը․ թուրքագետ

Այս այցը, Հայաստանի դրսևորած վերաբերմունքը Թուրքիայի նկատմամբ երկրաշարժից հետո ունի հին պատմություն, Հայաստանի իշխանությունները Թուրքիայի նկատմամբ բավականին լավ են տրամադրված, ինչի շրջանակներում էլ երեկ տեսանք Հայաստանի ԱԳ նախարարի այցը Թուրքիա։ Այս մասին Yerkir.am-ի հետ զրույցում ասաց թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանը՝ անդրադառնալով Հայաստանի պատվիրակության այցին դեպի Թուրքիա։

«Հայաստանի կողմից հումանիտար օգնություն ուղարկելը հումանիտար քայլ էր, բարի կամք, եթե մի պահ մոռանանք, թե մինչ այդ ինչ էր տեղի ունեցել, սա նորմալ է, թեկուզ երկու հակառակորդ երկրների համար, դժբախտության ժամանակ օգնելը նորմալ է։ Սակայն մենք տեսնում ենք մի քիչ աննորմալ լավատեսություն, չափը անցած հույսեր։ Այս համատեքստում է ամեն ինչ տեղի ունենում։ Թուրքական կողմը հայկական պատվիրակությանը շատ նորմալ դիմավորեց․ դա «թուրքական դիվանագիտության» շրջանակներում էր»,- ասաց նա։

Անդրադառնալով կառավարության պահուստային ֆոնդից 157 միլիոն դրամ հատկացնելուն Թուրքիային և Սիրիային որպես օգնություն, թուրքագետը նշեց, որ գումարի չափի հետ կապված չի կարող նշել, դա նորմալ թիվ է, թե՝ ոչ։

«Սիրիայի դեպքում ոչ միայն նորմալ է, այլ նաև քիչ է։ 1915թ․-ի կոտորածից հետո Սիրիան է եղել հայերի գլխավոր ընդունողը, որ պահել, փրկել, մեծացրել և այնտեղից ճանապարհել է ավելի ապահով երկրներ։ Սիրիայի դեպքում օգնությունը քիչ էր, ծավալները քիչ էին։ Ոչ մեկը բարոյական իրավունք չունի ասելու, թե ինչի եք Սիրիային գումար տալիս։ Սակայն ցավալի է,որ Սիրիայի մասով չկա շատ բան։ Հիմա Սիրիան է լուրջ խնդիր մեջ, հանրային աղետի մեջ, Թուրքիայի դեպքում շատ երկրներ օգնության ձեռք մեկնեցին, արագ արձագանքեցին, իսկ Սիրիայի ուղղությամբ շատ քչերը։ Ճիշտ կլիներ, որ իշխանության ներկայացուցիչներից մեկը Սիրիա էլ այց կատարեր»,- ասաց թուրքագետը։   

Հարցին, թե ինչու Էրդողանը շնորհակալություն չհայտնեց հայկական կողմին օգնության համար, Անդրանիկ Իսպիրյանը նշեց, որ Թուրքիայի նախագահին Հայաստանի նախագահը զանգեց, ցավակցություն հայտնեց, այդ զրույցի ժամանակ, ըստ հաղորդագրության Թուրքիան շնորհակալություն է հայտնել։

Հիշեցնենք, որ թուրքական իշխանական ԶԼՄ-ները հիմանականում փորձում են չանդրադառնալ Հայաստանի կողմից մարդասիրական օգնության տրամադրմանը և փրկարարներ ուղարկելուն։

«Այսքանով սահմանափակվում ենք, մնացածը թե ինչու է Ադրբեջանի հետ այդպես, բնական է, Ադրբեջանը իրենց եղբայրն է․ ինչպես ասում են՝ «երկու պետություն, մեկ ազգ»։ Էրդողանը նման շռայլություն թույլ  չէր տա Հայաստանի նկատմամբ և առանձին շնորհակալություն հայտներ։ Բացի դրանից Չավուշօղլուի երեկվա խոսքերը Արարատ Միրզոյանի հետ հանդիպման ժամանակ շատ տպավորիչ էր։ Հայկական կողմը ունի չափից շատ լավատեսություն Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը, առանց Ադրբեջանի գործոնի։ Որպես փորձագետ, կտրվենք այդ հասարակական էմոցիաներից, նայենք իրականությանը, Թուրքիան շատ սառնասիրտ արձագանքեց Հայաստանի օգնությանը։ Կարևորը այստեղ Չավուշօղլուի ասածն էր, մնացածը ով ուզում է լինել, շնորհակալություն հայտնելու էին։ Եթե հայկական կողմը առաջարկություն է արել գնալ և ցավակցել, նրանք ընդունել են։ Եթե Թուրքիան ասեր չէ՝ չէր տեղավորվի այդ հարաբերությունների կարգավորման տրամաբանության մեջ»,- նշեց նա։

Թուրքագետը կարծում է, որ այս ամենի մեջ ամենակարևորը Չավուշօղլուի ելույթն էր, որտեղ ակնհայտ էր մեկ բան, որ նրա խոսքերը հիմնականում ուղղված էր Ադրբեջանին և Հայաստանում ապրող հասկացող մարդկանց․

«Նա նշեց, որ հայ-թուրքական հարաբերությունները կապված են Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հնարավոր խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման հետ։ Հայկական հասարակության մի մասը, առանց որևէ բանի, ցանկանում են արագ կարգավորել հարաբերությունները Թուրքիայի հետ, իսկ Չավուշօղլուն շատ պարզ կրկնեց այդ պահանջը, որը միշտ է այդպես»,- ավելացրեց թուրքագետը։

Անդրանիկ Իսպիրյանը կարծում է, որ Հայաստանի արտգործնախարարը Թուրքիայում իր  գործընկերոջ մոտ կարող էր բարձրացնել Լաչինի միջանցքի փակ լինելու հարցը․

«Միրզոյանը կարող էր դիվանագիտորեն ասել, որ մենք  էլ խնդիր ունենք, Արցախն էլ է աղետի մեջ գտնվում և նրանց էլ է պետք հումանիտար օգնություն ցուցաբերել։ Ձեր եղբայր Ադրբեջանին ասեք՝ արագ բացի սահմանը։ Կարելի էր այսպես ձևակերպել։ Իսկ մենք հրապարակայնորեն չենք տեսնում  նման հայտարարություններ, որովհետև չեն ուզում խախտել հայ-թուրքական հարաբերությունների ձգտումը։ Հարաբերությունների կարգավորումը Թուրքիային է պետք, չեմ հասկանում ինչի է պետք այդ ձգտումը Հայաստանին»,- ավելացրեց նա։

Լ․Ա․