Թրամփն իրավունք չունի սիրիական Գոլանի բարձունքները հանձնել Իսրայելին

Միացյալ Նահանգների նախագահ դառնալուց ի վեր, Թրամփն արհամարհել է ինչպես ամերիկյան, այնպես էլ միջազգային օրենքները։

Մի քանի ամիս առաջ Ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլթոնն զարմանալիորեն հայտարարեց, որ եթե Միջազգային քրեական դատարանը (ՄՔԴ) հետաքննի Աֆղանստանում ամերիկացի զինվորների կատարած որևէ իրավախախտում, ապա ԱՄՆ կառավարությունը կարգելի ՄՔԴ-ի դատավորների մուտքը Միացյալ Նահանգներ և պատժամիջոցներ կկիրառի նրանց հաշիվների վրա ամերիկյան բանկերում:

Սա միջազգային իրավունքի նկատմամբ ամբարտավանության և քամահրանքի վկայություն է: Մնացած աշխարհի համար քաղաքակիրթ ժողովրդավարական երկրի օրինակ ծառայելու փոխարեն, Թրամփի վարչակազմը անտեսում և խախտում է որոշ միջազգային պայմանագրեր:

Չնայած հանրահայտ է, որ միջազգային հարաբերություններում «ուժն է ծնում իրավունք», սակայն ԱՄՆ ոչ մի նախկին նախագահ այսպես կոպտորեն չի անտեսել օրենքի գերակայությունը:

Նախագահ Թրամփի վերջին գործողություններն արտաքին քաղաքականության մեջ ավելի քան մտահոգիչ են: Նա երբեք լուրջ չի ընդունել արաբա-իսրայելական հակամարտության ողջ բարդությունը: Ընդհակառակը, նա անտեղյակ հայտարարել է, որ հեշտ է լուծել մերձավորարևելյան խնդիրը և անպատասխանատու կերպով իր փեսային՝ Ջարեդ Քուշներին, որը դիվանագիտական փորձ չունի և ոչինչ չգիտի Մերձավոր Արևելքի մասին, նշանակել է արաբա-իսրայելական խաղաղության ծրագրի պատասխանատու:

Անցյալ տարի մեկ այլ անխոհեմ և վտանգավոր որոշմամբ Թրամփը ԱՄՆ դեսպանատունը Թել Ավիվից տեղափոխեց Երուսաղեմ, որը, ըստ իրավունքի պրոֆեսոր Եվգենի Կոնտորովիչի, «հավասարազոր է 1967 թ. Վեցօրյա պատերազմում գրավված հողերի նկատմամբ Իսրայելի ինքնիշխանության ճանաչմանը»: Այլ կերպ ասած, դեսպանատան տեղափոխումը Երուսաղեմ՝ միջազգային իրավունքի խախտում է:

Անցյալ շաբաթ Թրամփը ցնցեց աշխարհը, երբ Թվիթերում գրառում արեց, որ սիրիական տարածք համարվող Գոլանի բարձունքները, որոնք Իսրայելի կողմից գրավված են 1967 թվականին, իսրայելական տարածք է. «52 տարի անց եկել է այն պահը, երբ Միացյալ Նահանգները պետք է ամբողջությամբ ճանաչի Իսրայելի ինքնիշխանությունը Գոլանի բարձունքների նկատմամբ: Ռազմավարական և անվտանգության տեսանկյունից դա խիստ կարևոր նշանակություն ունի Իսրայելի պետության և տարածաշրջանային կայունության պահպանման համար»: 2019 թ. մարտի 25-ին Թրամփը հռչակագիր ստորագրեց Սպիտակ տանը, իր կողքին կանգնած Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն, ճանաչելով Սիրիայի Գոլանի բարձունքները որպես իսրայելական տարածք:

Կարո՞ղ է արդյոք որևէ մեկն այսքան թեթևամիտ լինել՝ Թվիթերի միջոցով տարածելու նման լուրջ հայտարարություն: Գրեթե բոլոր պետությունները, բացառությամբ Իսրայելի, դատապարտեցին Թրամփի անխոհեմ հայտարարությունը: Եվրամիության երկրները, ներառյալ Գերմանիան և Ֆրանսիան, քննադատեցին նախագահ Թրամփի որոշումը: Իրանը, Թուրքիան և Եգիպտոսը նույնպես սուր քննադատության ենթարկեցին Թրամփին: Ինչպես և սպասվում էր, Սիրիան հայտարարեց, որ կվերականգնի Գոլանի բարձունքները «բոլոր հնարավոր միջոցներով»:

Գոլանի բարձունքները վիճելի տարածքներից մեկն է, որը լուրջ բանակցությունների առարկա է դարձել Սիրիայի եւ Իսրայելի միջև, որպես Իսրայելի և արաբական երկրների միջև ընդհանուր խաղաղության ծրագրի մի մաս: Հայտարարությունն այն մասին, որ Գոլանի բարձունքները պատկանում են Իսրայելին, վերացնում է Միացյալ Նահանգների անաչառ միջնորդ լինելու չնչին պատառիկները: Խաղաղության հասնելու ճանապարհին կողմերին օգնելու փոխարեն՝ Միացյալ Նահանգները հերթական անգամ անխոհեմ նախաձեռնությամբ ավելի սրեց իրավիճակը:

«Ինդեփենդենթ» թերթը մեջբերել է Գերմանիայի կառավարության խոսնակի խոսքերը, որ Բեռլինը «մերժել է միակողմանի քայլերը»՝ պետական սահմանների վերանայման համար, ավելացնելով. «Եթե պետական սահմանները պիտի փոխվեն, ապա այդ փոփոխությունը պետք է արվի խաղաղ ճանապարհով, բոլոր կողմերի ներգրավմամբ»:

Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ չի ճանաչում Իսրայելի կողմից Գոլանի բարձունքների կցումը [1981 թվականին] և, որ Թրամփի հայտարարությունը «հակասում է միջազգային իրավունքին»:

Պաղեստինցիներն անմիջապես խիստ քննադատեցին Թրամփի որոշումը, ասելով, որ այն ձախողեց տարածաշրջանում խաղաղության հնարավորությունը: Պաղեստինի խոսնակ Նաբիլ Աբու Ռուդեյնեն հայտարարեց, որ որոշման կատարմանն ուղղված ցանկացած գործողություն կհամարվի «ՄԱԿ-ի ընդունած բանաձևերի խախտում, որևէ արժեք չի ունենա և կմնա միայն թղթի վրա»: Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության գործադիր կոմիտեի անդամ Հանան Աշրավին այն անվանեց «հարձակում միջազգային իրավունքի վրա»:

Նախագահ Թրամփն անհեթեթ կերպով խաթարեց Իսրայելի անվտանգությունը`արաբներին և մահմեդականներին հրահրելով Իսրայելի և Միացյալ Նահանգների դեմ՝ իրավիճակը հանդարտացնելու և խաղաղ լուծում գտնելու համար միջոցներ ձեռնարկելու փոխարեն:

Խնդիրն ավելի բարդացնելով, Թրամփը իր վիճելի հայտարարությունն արեց Իսրայելում ապրիլի 9-ի ընտրություններից օրեր առաջ, երբ կորոշվի, թե արդյոք վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն կպահպանի իր պաշտոնը: ԱՄՆ գործողությունները ոչ միայն սխալ էին, այլ նաև միջամտություն օտար երկրների ընտրություններին, բարձրացնելով կոռուպցիայի մեջ մեղադրվող Նեթանյահուի հաղթելու հնարավորությունները։ Երբ ԱՄՆ-ը մեղադրում էր Ռուսաստանին 2016 թ. ԱՄՆ նախագահական ընտրություններին միջամտելու համար, այժմ ԱՄՆ-ն ինքնին բացահայտ միջամտում է Իսրայելի ընտրություններին...

Իսկ այն հայերին, որոնք միամտորեն ակնկալում են, որ Թրամփը Արցախը կճանաչի որպես Հայաստանի տարածք, ճիշտ այնպես, ինչպես Գոլանի բարձունքները ճանաչեց որպես Իսրայելի տարածք, ստիպված եմ հիասթափեցնել՝ նշելով, որ Հայաստանը չունի Իսրայելի քաղաքական ազդեցությունը Վաշինգտոնում: Բացի այդ, հայերը չպետք է վավերացնեն գրավյալ սիրիական Գոլանի բարձունքների անօրինական հանձնումը Իսրայելին, այն համեմատելով Արցախի հետ, որը պատմական հայկական հող է և Ադրբեջանին տրվել է Ստալինի կողմից:

Հայերը պետք է մտահոգվեն, որ Թրամփի խեղաթյուրված փաստարկը վտանգում է Թուրքիայի կողմից գրավված Արևմտյան Հայաստանի հողերի վերականգնումը: Ասելով, որ գրավումից  52 տարի անց, Գոլանի բարձունքները պատկանում են Իսրայելին, նախագահ Թրամփը խոչընդոտում է Արևմտյան Հայաստանի նկատմամբ հայ ժողովրդի պահանջատիրությանը, քանի որ Թուրքիան ավելի երկար ժամանակ է զավթել հայկական հողերը... Կարևոր չէ, թե այդ տարածքները ինչքան ժամանակ են մնացել բռնազավթված, դրանք հավերժ կպատկանեն հայ ժողովրդին, ճիշտ այնպես, ինչպես Գոլանի բարձունքները՝ Սիրիային...

Հարութ Սասունյան     
«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի