Հարություն Հալվաճյանի պատմությունը
1850 թ., Տիգրանակերտ
Աղբյուրը՝ armeniangenoicde100
Հարություն Հալվաճյանի պատմությունը
1850 թ., Տիգրանակերտ
Թուրք պաշտոնակից բժիշկների զրպարտանքների հետևանքով հայ բժիշկ Հարություն Հալվաճյանն Առաջին աշխարհամարտի տարիներին Կովկասյան ռազմաճակատից հետ է ուղարկվել իր ծննդավայրը՝ ծառայելու տեղի զինվորական հիվանդանոցի բժշկապետ: Նա իրեն ուղեկցող թուրք զինվորականների հետ կառքով ճանապարհ է ընկել դեպի Տիգրանակերտ, որի մոտակա Դևե բոյնու (Ուղտի վիզ) տեղանքում չեթեները (ավազակները) հարձակվել են կառքի վրա, իսկ թուրք զինվորները դիմադրություն չեն ցուցաբերել: Չեթեները բժշկին կողոպտելուց հետո վայրագորեն սպանել են նրան ու մարմինը ձորը նետել:
Ծնվել է 1850/65 թ., Տիգրանակերտի նահանգի կենտրոն Տիգրանակերտ (Դիարբեքիր) քաղաքում:
Նախնական կրթությունն ստացել է ծննդավայրի Սբ Կիրակոս եկեղեցու ազգային վարժարանում:
Ավարտել է նաև տեղի թուրքական իդադիեն (միջնակարգ դպրոցը):
Մոտավորապես 1890 թ. ավարտել է Կ. Պոլսի Կայսերական զինվորական բժշկական վարժարանը և ստացել «թոփչիի» (հրետանու սպայի) զինվորական կոչում:
Մասնագիտությամբ եղել է վիրաբույժ:
Ավարտելուց անմիջապես հետո զինվորական ծառայության է անցել օսմանյան բանակում:
Երկար տարիներ Օսմանյան կայսրության մի շարք քաղաքներում գտնվող զինվորական հիվանդանոցներում զինվորական բժիշկ է ծառայել:
Գնդապետի զինվորական կոչում և բժշկապետի տիտղոս է ունեցել:
Ծառայել է օսմանյան բանակի Մեզիրեի զինվորական հիվանդանոցում:
Եղել է Խարբերդի գավառի կառավարիչ (կայմակամ): Հարյուրավոր թուրք քաղաքացիներ ու զինվորականներ փրկվել են նրա հմուտ վիրահատությունների շնորհիվ:
Օսմանյան կայսրության պատերազմական նախարարությունից արժանացել է բեյի տիտղոսին:
1914 թ. Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ իր դեղագործ եղբոր հետ միասին, 5-րդ կոլ-օրդուի (ենթաբանակի) բժշկապետի պաշտոնով ուղարկվել է Կովկասյան ռազմաճակատը:
Այստեղ օսմանյան բանակի պարտությունից հետո հայ զինվորական բժիշկների ներկայությունը ռուսական սահմանի մոտ համարվել է կասկածելի, և գնդապետ բժիշկը ուղարկվել է Խարբերդ ու Մեզիրեի զինվորական հիվանդանոցի բժշկապետ նշանակվել: Այստեղ նա մեծ ծառայություն է մատուցել օսմանյան բանակում ժանտախտի համաճարակի դեմ պայքարելու և հազարավոր թուրք զինվորների կյանքը փրկելու գործին, ինչի համար արժանացել է զինվորական իշխանության գնահատանքին:
Թուրք պաշտոնակից բժիշկների զրպարտանքների հետևանքով բժիշկը հետ է ուղարկվել իր ծննդավայրը՝ ծառայելու տեղի զինվորական հիվանդանոցի բժշկապետ: Հարություն Հալվաճյանն իրեն ուղեկցող թուրք զինվորականների հետ կառքով ճանապարհ է ընկել դեպի Տիգրանակերտ, որի մոտակա Դևե բոյնու (Ուղտի վիզ) տեղանքում չեթեները (ավազակները) հարձակվել են կառքի վրա, իսկ թուրք զինվորները դիմադրություն չեն ցուցաբերել: Չեթեները բժշկին կողոպտելուց հետո վայրագորեն սպանել են նրան ու մարմինը ձորը նետել:
Այլ տվյալով՝ 1915 թ. հուլիսին սպանվել է Խարբերդում կամ Գեղվանքի մոտ, իր աշխատավայրում` մոտ 55 տարեկանում:
Մինասյան Հ., Օսմանյան կայսրությունում, Թուրքիայի Հանրապետությունում և հարակից տարածքներում բռնաճնշումների և ցեղասպանության ենթարկված հայ բժիշկներ: Համառոտ կենսագրական բառարան, Երևան, 2014, 519 էջ, էջ 187 – 189: