ՀՅ Դաշնակցության Արցախի ԿԿ առաջարկությունները արտակարգ իրավիճակի վերաբերյալ

Թեեւ Արցախի Հանրապետության իշխանությունների կողմից արդեն ձեռնարկվել են մի շարք միջոցառումներ՝ համավարակի հետեւանքով առաջացած մի շարք կառավարչական եւ սոցիալական խնդիրների լուծման ուղղությամբ, Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության Արցախի Կենտրոնական կոմիտեն ներկայացնում է համավարակի պայմաններում հակաճգնաժամային կառավարման վերաբերյալ իր առաջարկությունները, որոնք ապրիլի 21-ին ներկայացվել են ԱՀ նախագահ Բակո Սահակյանին։

Իրավիճակի փոփոխության ընթացքում սույն առաջարկությունների փաթեթը կարող է լրացվել և համալրվել:

Իրավիճակի գնահատում

Ամբողջ աշխարհի առջև կանգնած մարտահրավերների հաղթահարումը պետություններից պահանջում է խստագույն կարգապահության, վճռականության, օպերատիվության պայմաններում լավագույն կառավարչական հմտությունների գործադրում և համապատասխան ժամանակահատվածում բազմաթիվ, այդ թվում` ցավոտ որոշումների կայացում:

Դեռևս վաղ է աշխարհի ու Արցախի համար COVID-19 համավարակի տնտեսական հետևանքների ամբողջական գնահատական տալ, բայց կասկածից դուրս է, որ տնտեսական անկումն անխուսափելի է: Այժմ հարկավոր է ապահովել քաղաքացիների ու պետության անվտանգությունը և լուծել բնակչության առջև ծառացող կենսական սոցիալական խնդիրները:

Հաշվի առնելով երկրի առջև ծառացած մարտահրավերները` Արցախի Հանրապետության կառավարությունը պետք է գործուն քայլեր ձեռնարկի` նվազագույնի հասցնելու քաղաքացիների և փոքր տնտեսվարողների ուսերին ընկնող ծանրությունը և հնարավոր կորուստները, ձեռնպահ մնա այնպիսի քայլերից, որոնցից հերթական անգամ կշահեն խոշոր ձեռնարկություններն ու ֆինանսական կազմակերպությունները: Համավարակի անկանխատեսելիությունը, մասշտաբայնությունը ձևավորում են ֆինանսատնտեսական երկարաժամկետ համակարգային ճգնաժամեր։ Ուստի սկզբունքային է իրականացնել քայլեր, որոնք նախ երաշխավորում են բնակչության անվտանգ գոյությունը և պետության կենսունակությունը։ Այդ քայլերը պետք է նախատեսվեն առնվազն մինչև համավարակի համընդհանուր չեզոքացումը։

Այդ պատճառով ողջ աշխարհում առաջնային խնդիրը համավարակի տեղայնացումն է, օջախների և հիվանդների բացահայտումը, տարածման բացառումը: Նման միջոցառումների իրականացումը հանգեցրել է ամբողջ աշխարհում տնտեսության շարժի դանդաղեցմանը, ուղևորային փոխադրումների նվազեցմանը, բեռնափոխադրումների դժվարացմանը, սպառման և արտադրության ձևավորված համակարգերի խախտմանը, սպառողական շուկայում նոր իրավիճակի առաջացմանը և տնտեսական կյանքի պարտադրված սառեցման այլ հետևանքների:

Այսինքն` սոցիալ-տնտեսական դժվարությունները չունեն ֆինանսական կամ տնտեսական հիմք և շարունակվելու են այնքան, քանի դեռ գոյություն ունի վարակի տարածման վտանգը:

Քանի որ այսօր որևէ կանխատեսում հնարավոր չէ կատարել, ապա պետության կողմից իրականացվող քաղաքականությունը պետք է նպատակաուղղված լինի ռեսուրսների ամբողջական ներգրավման միջոցով կորուստների նվազեցմանը` մինչև որոշակիության և կանխատեսելիության տարրերի առկայությունը: Ներկայացվող առաջարկները վերաբերում են առաջիկա 2 ամիսներին: Դրանց նպատակն է բոլոր ռեսուրսների առավելագույն խնայողության և համախմբման պայմաններում, պետության և հասարակության արդյունավետ պաշտպանությանն ուղղված հիմքեր ձևավորելով, ստեղծել դիմագրավելու ունակ համակարգ:

Պետական կառավարման համակարգ, ֆինանսա-բյուջետային և դրամավարկային քաղաքականություն

1. Պետական կառավարման բոլոր մարմիններում ձևավորել արտակարգ դրության հանձնաժողովներ: Մնացած աշխատակիցները պարտավոր են աշխատել տնից:

2. Պետական կառավարումն իրականացնել բացառիկ խնայող ռեժիմում`

— դադարեցնել այն ծրագրերի ֆինանսավորումը, որոնք այս իրավիճակում հրատապ չեն,

— դադարեցնել գնումների մրցույթների իրականացումը, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա անհրաժեշտ է արտակարգ դրության պայմանների ապահովման համար,

— դադարեցնել բոլոր տեսակի պարգևատրումները բոլոր մակարդակների պետական մարմիններում,

— արգելել թե՛ պետական մարմիններում, թե՛ ոչ պետական կազմակերպություններում բոլոր տեսակի գործուղումները, բացառությամբ պարետի հատուկ թույլտվության, եթե դա բխում է արտակարգ դրության իրավիճակից,

— դադարեցնել հարկային ստուգումները և սույն ժամանակահատվածում պահանջվող հաշվետվությունների համար սահմանել այլ ժամանակաշրջան:

3. Դադարեցնել պետական բյուջեից մասհանումները կուտակային կենսաթոշակային հիմնադրամներին:

4. Դադարեցնել այն ծրագրերը, որոնք ավելի են վատացնում տնտեսվարողների և քաղաքացիների վիճակը, միաժամանակ նպաստելով պետական բյուջեի հաշվին ֆինանսական համակարգի հարստացմանը, ինչպես, օրինակ՝ չհիմնավորված վարկավորման խթանումը:

5. Պետական բյուջեի ծախսային քաղաքականությունը վերակառուցել՝ առաջնահերթություն համարելով առողջապահական ծրագրերը, ինչպես նաև համավարակի կանխարգելման, բուժման և հեռավար աշխատանքների կատարման ու ծառայությունների մատուցման տեխնոլոգիական նորարար լուծումներին ֆինանսական աջակցության ցուցաբերումը:

6. Ձևավորել բանկերի և վարկային կազմակերպությունների կողմից կազմակերպություններին և քաղաքացիներին տրամադրված վարկերի սպասարկման՝ ի շահ վարկառուների հետաձգման միասնական գործելաոճ:

7. Արգելել օնլայն շահումով խաղերի գործունեությունը և դրանց բոլոր տեսակի գովազդը:

8. Բոլոր պայմանագրային, իրավական և այլ պարտավորությունների մասով թույլ տալ կազմակերպություններին և քաղաքացիներին փոխադարձ համաձայնությամբ հետաձգումները, որոնք չեն կարող ենթարկվել տույժերի կամ տուգանքների կամ ենթարկվել պետական մարմինների կողմից պատժական սանկցիաների կիրառմանը: Որոշ ոլորտների համար պարետատան կողմից կարող են սահմանվել նման հետաձգումների պարտադիր կիրառումներ:

9. Ներկայիս մարտահրավերով պայմանավորված՝ նախաձեռնել պետական պարտքի տարեկան մարումների և սպասարկման վճարները սառեցնելու և/կամ վերակառուցելու հարցի քննարկում:

Ռազմավարական պաշարներ և պարենային անվտանգություն

1. Հայտարարել ռազմավարական նշանակության մի շարք ապրանքների (ալյուր, շաքարավազ, կարագ, ձեթ, ձու, միս և այլն) գների սառեցման մասին: Ցանկացած փոփոխություն կարող է կատարվել միայն պարետատան թույլտվությամբ: Սույն սահմանափակումը կարող է կիրառվել նաև այլ ապրանքների դեպքում, որոնք անհրաժեշտ են արտակարգ դրության պայմաններում երկրի կենսունակությունը ապահովելու համար: Ռազմավարական նշանակության ապրանքների ցանկը սահմանում է ԱՀ կառավարությունը:

2. Հրատապության դեպքում առաջին անհրաժեշտության ապրանքների ու դեղորայքի վրա կիրառել նորմավորում:

3. Խստորեն վերահսկել պարենային և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գների չհիմնավորված աճը կամ վաճառքը և վերավաճառքը խանութներից և առևտրի կազմակերպման վայրերից դուրս:

4. Գույքագրել ռազմավարական պաշարները, ձեռք բերել այն պարենամթերքը, վառելիքը, դեղորայքը, որն անհրաժեշտ է լինելու առաջիկա վեց ամիսների համար: Նման ձեռքբերումներն իրականացնել ինչպես բյուջեի պահուստային ֆոնդի հաշվին` պետական ընկերությունների միջոցով, այնպես էլ ներգրավելով մասնավոր կառույցներ և նրանց ֆինանսական հնարավորությունները:

5. Գյուղատնտեսական աշխատանքների մեկնարկի այս փուլում ռեսուրսներն ուղղել գյուղմթերքների, հացահատիկային մշակաբույսերի լայնամասշտաբ արտադրության կազմակերպմանը։

6. Պետական պատվերի միջոցով գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսություններին պատվիրել որոշակի մթերքի արտադրությունը` 2020 թվականի ընթացքում երաշխավորված պետական գնման պայմանով:

7. Գարնանացանի ոռոգման ջուրը, պարարտանյութը և սերմերը գյուղացիական տնտեսություններին տրամադրել անհատույց` այն գյուղմթերքների արտադրության համար, որոնց մասով առկա է երաշխավորված պետական գնում:

Սոցիալական քաղաքականություն

1. Այն քաղաքացիները, որոնք մինչև արտակարգ դրության հայտարարումը հանդիսացել են գրանցված աշխատող, սակայն արտակարգ դրության պատճառով գտնվում են պարապուրդում, ընտանիքի չաշխատող մեկ անձի հաշվարկով պետական բյուջեից պետք է ստանան ամսական նվազագույն կենսապահովման գումարի չափով հատուցում: Եթե ընտանիքում մեկից ավելի աշխատող է եղել, ապա ընտանիքի մեկ անձի հաշվարկով գումարը, միևնույն է, չի կարող գերազանցել վերը նշված չափը:

2. Պետությունը պետք է ուսումնասիրի հետագա սոցիալական աջակցության քաղաքականությունը մյուս սոցիալական խավերի նկատմամբ առաջին մեկ ամսվա համապետական կարանտինի ավարտին` մինչև մայիսը: Սա կարող է ենթադրել դրանից հետո այնպիսի միջոցառումների իրականացում, ինչպիսիք են`

— սոցիալական աջակցության շրջանակի ընդլայնումը,

— հանրային հատվածի բարձր վարձատրվող աշխատակիցների աշխատավարձերի ժամանակավոր կրճատումը՝ առավելագույն շեմի սահմանմամբ:

ՀՅ Դաշնակցության Արցախի Կենտրոնական կոմիտե

aparaj.am