Ախուրյան գետի կամուրջը (Անի)

Ախուրյան/Արփա գետի կամուրջը թվագրվում է Բագրատունյաց ժամանակաշրջանին (10-րդ կամ 11-րդ դ․)։ Մեկ այլ տեսակետի համաձայն՝ այն կառուցվել է 13-րդ դարում։ Կամուրջի մոտակայքում գտնված մակագրության մեջ նշված է, որ 14-րդ դարի սկզբին շինարարական աշխատանքներ են արվել կամրջի շրջակայքում։

Կամրջի միակ կամարը (30 մետր) քանդվել է՝ թողնելով միայն բարձր կամարակալերը, որոնք պետք է որ պարսպի մի մասը լինեն։ 19-րդ դարի ճանապարհորդները տեղեկացնում են, որ կամրջի մոտ եղել է պահակատուն, բայց այն ներկայում անհետացել է։ Ստորև առկա գծանկարը պատկանում է 1850-ական թթ․։

Կամրջից երևում է գետի դիմացի կողմը (հայկական), որը շատ մոտ է, բայց միաժամանակ՝ անհասանելի։ Կամրջի կոտրված կամարը չափազանց խորհրդավոր է և ներկայացնում է Անիի ներկայիս վիճակը՝ քաղաք, որը կտրված է քաղաքը կերտողներից։

Որոշ աղբյուրներ նշում են, որ գետի վրա եղել է երկրորդ կամուրջ՝ Կուսանաց հրվանդանից ներքև։ Դրանից գրեթե բան չի մնացել։

Մոտակայքի կառույցները

Կուսանաց վանքը շրջապատող պարիսպը  երկար և ընդարձակ փակ սանդուղք է՝ կամարաձև տանիքով, որը մասնակի փորված է բնական ժայռի մեջ։

Այն ուղղվում է դեպի Ախուրյան գետ (և ոչ թե դեպի վանքը, ինչպես հաղորդվում է որոշ գրքերում) և հավանաբար ներառել է ճանապարհ դեպի կամուրջը։ Ծածկված կառուցումը, հնարավոր է, կառուցվել է այնպես, որ արտաքին աշխարհից բաժանի վանքը, որն արդեն իսկ տեղակայված էր մի մեկուսի վայրում։

Կուսանաց վանքի հովտում կան տարբեր կառույցներ։ Դրանք են՝ փոքր մատուռը, մի ուղղանկյուն կառույց, որը հավանաբար եղել է դիտաշտարակ՝ գետի ափի շարժը վերահսկելու համար։

(Ներկայում Թուրքիայի կողմից առաջ քաշված սահմանափակումների պատճառով Անի այցելողները չեն կարողանում այցելել կամրջի ավերակներ կամ իջնել դեպի գետը։ 1990-ական թթ․ սկզբին՝ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո, հնարավոր դարձավ լողալ գետում, իսկ հիմա ողջ տարածքը արգելված գոտի է համարվում)։

Անգլերենից թարգմանեց Անի Մելքոնյանը

Akunq.net