Իրանը և տարածաշրջանային միջանցքների մեծ խաղը

Միջին միջանցքը ընդլայնվում է Արևմուտքի, Թուրքիայի և Ադրբեջանի աջակցությամբ, և դրա անմիջական հետևանքը Իրանի աշխարհատնտեսական նշանակության անկումն է տարածաշրջանային հավասարումներում: Նման պայմաններում Թեհրանը կարող է վերականգնել ռազմավարական հավասարակշռությունը և պահպանել իր կարևոր դերը Արևելքն ու Արևմուտքը կապող գործում՝ ամրապնդելով այլընտրանքային երթուղիները և օգտագործելով իր տարանցիկ հնարավորությունները:

Nurnews միջազգային խումբ. Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև պատերազմից հետո նոր տրանսպորտային միջանցքները դարձել են ավելի կարևոր՝ Ասիան Եվրոպային կապելու համար: Միևնույն ժամանակ, Թուրքիան և Ադրբեջանի Հանրապետությունը փորձում են ակտիվացնել Չինաստանից Եվրոպա տանող երթուղին՝ Կենտրոնական Ասիայի և Կովկասի միջոցով՝ զարգացնելով «Միջին միջանցքը»: Այս գործընթացը գործնականում աջակցվում է ԱՄՆ-ի և Եվրամիության կողմից և ունի հստակ նպատակ՝ նվազեցնել Իրանի դիրքերը միջազգային առևտրային երթուղիներում:

Թեհրանը բազմիցս հայտարարել է Զանգեզուրի միջանցքի՝ որպես միջին միջանցքի կարևոր մասի դեմ, քանի որ այս նախագիծը կարող է մեծացնել Թուրքիայի և ՆԱՏՕ-ի ազդեցությունը Կովկասում, սահմանափակել Իրանի ավանդական երթուղիները դեպի Ռուսաստան և Եվրոպա և նույնիսկ մարգինալացնել Մոսկվայի և Թեհրանի դիրքերը Հարավային Կովկասում։ Հետևաբար, խնդիրը միայն տնտեսական չէ, այն կապված է նաև Իրանի ազգային անվտանգության հետ։

Արևմուտքը և  Հայաստանին  որպես գործիք  դիտարկումը

Վաշինգտոնի և Բրյուսելի համար Հայաստանը իրական գործընկեր չէ, այլ հարթակ, որը կապում է Թուրքիան Կենտրոնական Ասիայի հետ: Ադրբեջանի և Կենտրոնական Ասիայի էներգետիկ պաշարները Եվրոպայի հիմնական ուղղությունն են, և ցանկացած ուղի, որը կարող է Ռուսաստանին և Իրանին հեռացնել շղթայից, արժեքավոր է Արևմուտքի համար: Այս տեսանկյունից Զանգեզուրը ոչ միայն պարզ անցուղի է, այլև ավելի լայն հավասարման մի մաս՝ Իրանի և Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքականությունը զսպելու համար:

Այս մոտեցումը ստիպել է Իրանին ոչ միայն պաշտոնապես դեմ լինել նախագծին, այլև դիմել զուգահեռ և այլընտրանքային ուղիների՝ դրա հետևանքները հաղթահարելու համար։

Այլընտրանքային միջանցքներ. Հնարավորություններ Իրանի համար

Իրանը, հիմնվելով իր հատուկ աշխարհագրական դիրքի վրա, կարող է ակտիվացնել նոր տարանցիկ ցանցեր: Տաջիկստան-Ուզբեկստան-Թուրքմենստան-Իրան-Թուրքիա (TUTIT) երթուղին ամենակարևոր նախագծերից մեկն է, որը կարող է Չինաստանը Կենտրոնական Ասիայից կապել Եվրոպայի հետ՝ անցնելով Իրանի տարածքով: Այս նախագիծը ոչ միայն թույլ է տալիս դիվերսիֆիկացնել տարանցիկ երթուղիները, այլև ծառայում է որպես տնտեսական և քաղաքական լծակ պատժամիջոցների տակ գտնվող Իրանի համար:

Բացի այդ, Չինաստան-Ղազախստան-Թուրքմենստան-Իրան երկաթուղին նույնպես արագ զարգանում է։ Հաշվետվությունները ցույց են տալիս, որ այս երթուղով բեռնափոխադրումների ծավալը 2024 թվականին նախորդ տարվա համեմատ աճել է 31%-ով։ Չինաստանից Իրան բեռների մատակարարման ժամանակի կրճատումը մինչև 15 օր հստակ ցույց է տալիս այս միջանցքի բարձր թողունակությունը։

Իրանի դիրքերի ամրապնդումը Եվրասիական հավասարման մեջ

Իրանը կարևոր քայլեր է ձեռնարկել Ուզբեկստանի և Թուրքմենստանի հետ համագործակցության շրջանակներում՝ տրանսպորտը հեշտացնելու, տարանցիկ ծախսերը կրճատելու և լոգիստիկ կենտրոններ ստեղծելու համար: Հարավային Իրանի տրանսպորտային կառավարումը բարելավելու և նավահանգստային ենթակառուցվածքները զարգացնելու համաձայնագիրը Թեհրանի համար ճանապարհ է հարթում Եվրասիական մատակարարման շղթայի հիմնական հանգույց դառնալու համար:

Այս մոտեցման հիմնական առավելությունն այն է, որ Իրանը ոչ միայն չի տուժի Կովկասում Արևմուտքի ճնշումներից, այլև բազմազան միջանցքներ ստեղծելով՝ այն կապահովի նոր հնարավորություններ իր ծովային և ցամաքային առևտրի համար։ Սա այն կետն է, երբ Թեհրանը կարող է խաթարել Արևմուտքի կողմից մշակված հավասարումը՝ Իրանին հիմնական առևտրային ուղիներից բացառելու համար, և նույնիսկ նախաձեռնությունը նոր մակարդակով ստանձնել։

Աղբյուրը՝ nournews.ir