«Մենք շատ լաւ յարաբերութիւններ ունենք Բաշշար Ասադի եւ նրա օրինական կառավարութեան հետ, եւ կը շարունակենք աշխատել միասին». Իրանում ՌԴ դեսպանը՝ «Մեհր»-ի հետ զրոյցում

«Մեհր» լրատւական գործակալութիւնը զրուցել է Իրանում Ռուսաստանի արտակարգ եւ լիազօր դեսպան Լեւոն Ջաղարեանի հետ, որի ընթացքում նա հերքել է որոշ լրատւամիջոցների պնդումներն այն մասին, թէ Իրանը, Ռուսաստանը եւ Թուրքիան համաձայնւել են հեռացնել Բաշշար Ասադին իշխանութիւնից:

Հարցազրոյցը ներկայացնում ենք ստորեւ.

- Ինչպէս գիտէք ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը եւ Իսլամական յեղափոխութեան առաջնորդ այաթ. Խամենէին հանդիպել են, եւ դուք նոյնպէս մաս էք կազմել ռուսական պատւիրակութեանը: Այս հանդիպումների ընթացքում որեւէ առանձնայատուկ բան նկատե՞լ էք, որը հետաքրքիր կը լինի նաեւ մեր ընթերցողների համար:

- Ես 2011 թւականի նոյեմբերից աշխատում եմ որպէս Ռուսաստանի դեսպան Թեհրանում եւ կարծում եմ, որ սա երկու երկրների միջեւ երկկողմ յարաբերութիւնների լաւագոյն ժամանակահատւածն է: Երկու երկրների ղեկավարները՝ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը եւ Իրանի իսլամական յեղափոխութեան առաջնորդ այաթ. Խամենէին, նախագահ Հասան Ռոհանին, եւ ես՝ որպէս Ռուսաստանի դեսպան, մեծ դերակատարութիւն ենք ունեցել այդ գործում:

Իհարկէ, դուք իրաւացիօրէն նշեցիք, որ ես ներկայ եմ եղել որպէս ուղեկցող պատւիրակութեան անդամ՝ Ռուսաստանի նախագահի 2015, 2017 եւ 2018 թւականներին Իրան այցի ընթացքում: Ես ուղեկցում էի նաեւ Ռուսաստանի պատւիրակութեանը Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանիին Ռուսաստան այցի ընթացքում:

Իմ կարծիքով, այդ հանդիպումների լաւագոյն եւ ամենահետաքրքիր կէտը հանդիպումների շատ մտերիմ, ընկերական եւ անկեղծ մթնոլորտն էր: Նման անկեղծ բարեկամական յարաբերութիւնները խրախուսել են երկու երկրների իշխանութիւններին աւելին անել, ինչը բխում է ե՛ւ երկու երկրների, ե՛ւ նրանց ժողովրդների շահերից:

Ռուսաստանի Դաշնութեան նախագահ Վլադիմիր Պուտինի տեսակէտը Իրանի վերաբերեալ չափազանց դրական է: Մեր իրանցի բարեկամները եւս տարբեր մակարդակներում նման տեսակէտ ունեն Ռուսաստանի նկատմամբ։

- Անշուշտ ծանօթ էք եղել գեներալ Ղասեմ Սոլէյմանին: Որպէս մէկը, ով գեներալին լաւ է ճանաչել, նրա յատկանիշների ո՞ր մասն է կարեւոր եղել ձեզ համար։

- Նախ եւ առաջ պէտք է յիշեցնեմ, որ Ռուսաստանն անմիջապէս ցաւակցութիւն յայտնեց ԱՄՆ ուժերի յարձակման արդիւնքում նրա սպանութեան կապակցութեամբ: Մենք խստօրէն դատապարտեցինք այդ գործողութիւնը: Մեր կարծիքով, պարոն Սոլէյմանին բարձրաստիճան զինւորականներից մէկն էր, որը շատ յայտնի էր ոչ միայն Սիրիայում, այլեւ այլուր՝ ահաբեկիչների դէմ իր քաջարի պայքարի համար: Նա առանցքային դեր խաղաց Սիրիայում եւ նրա գործունէութիւնն անգնահատելի էր: Այստեղ կրկին ցաւ եմ յայտնում այս ողբերգական իրադարձութեան համար:

- Ինչպէ՞ս էք գնահատում ԱՄՆ տարածաշրջանային քաղաքականութիւնը Մերձաւոր Արեւելքում եւ Պարսից ծոցի տարածաշրջանում:

- Ընդհանուր առմամբ, ԱՄՆ տարածաշրջանային քաղաքականութիւնը ապակառուցողական է: Մենք ունենք Սիրիայի հակամարտութիւնը, եւ փորձում ենք կանխել Սիրիայում ԱՄՆ զինւած ուժերի հետ ցանկացած բախում:

Նրանք իրենց ուժերը տեղակայել են Սիրիայում: Ես կրկին շեշտում եմ, որ ամերիկացիների ներկայութիւնը Սիրիայում անօրինական է: Ո՞վ է նրանց հրաւիրել Սիրիա: Պատասխանը միանշանակ է. ոչ ոք նրանց չի հրաւիրել: Նրանք օկուպանտ ուժերի մի մասն են, եւ թալանում են սիրիական նաւթը:

Նրանք նաեւ ապակառուցողական դեր են խաղում տարածաշրջանի այլ մասերում, այնպէս որ իրաքեան ժողովուրդը եւ խորհրդարանը կոչ են արել Միացեալ Նահանգներին դուրս բերել իր ուժերն այդ երկրից: Նրանց դերը ապակառուցողական է ոչ միայն Մերձաւոր Արեւելքում, այլեւ ամբողջ աշխարհում: Մենք ակնկալում ենք, որ ամերիկացիներն իրատես եւ գործապաշտ կը լինեն:

Նրանք անօրինական պատժամիջոցներ սահմանեցին Իրանի դէմ՝ բազմաթիւ խնդիրներ ստեղծելով իրանցի ժողովրդի համար: Այս ապօրինի պատժամիջոցները ներառում են ոչ միայն Իրանը, այլեւ Ռուսաստանը, Վենեզուէլան եւ մի շարք այլ երկրներ, եւ սա շատ անարդար քաղաքական խաղ է:

- Ինչպէ՞ս էք գնահատում Սիրիայի ապագան քաղաքական եւ տնտեսական առումով:

- Ինչպէս գիտէք, կան որոշակի շահարկումներ այն մասին, որ Ռուսաստանը գոհ չէ Սիրիայի նախագահ Բաշշար Ասադից: Այս յայտարարութիւններն անհիմն խօսակցութիւններ են եւ կարող են արւել են որոշ անձնաւորութիւնների կողմից, ովքեր չունեն քաղաքական դիրքորոշում: Այս յայտարարութիւնները, որոնք նրանց անձնական տեսակէտներն են, չեն արտացոլում Ռուսաստանի կառավարութեան պաշտօնական դիրքորոշումը:

Շեշտում եմ, որ մենք կը շարունակենք աջակցել Սիրիայի քաղաքական գործընթացին եւ կաջակցենք սիրիական օրինական կառավարութեանը: Այս երկրի ապագան պատկանում է սիրիացի ժողովրդին, եւ միայն սիրիացիներն են որոշում իրենց երկրի ապագան:

Ես նաեւ բարձր եմ գնահատում Աստանայի գործընթացի անդամ երկրների՝ Ռուսաստանի, Թուրքիայի եւ Իրանի համատեղ ջանքերը: Մենք այս ոլորտում գլխաւոր դերակատարներն ենք: Մեր եռակողմ ջանքերով դադարեցւեց ռազմական գործողութիւնը Սիրիայում եւ հարթւեց բանակցութիւնները սկսելու ճանապարհը: Յուսով եմ, որ այս համաճարակի աւարտից յետոյ քաղաքական գործընթացը կը շարունակւի:

- Ինչպէս ասացիք, Իրանը, Ռուսաստանը եւ Թուրքիան քրտնաջան աշխատում են Սիրիայի խնդիրները լուծելու համար, բայց ԱՄՆ-ն իր միջամտութիւններով խանգարում է այդ ջանքերին: Հաշւի առնելով ԱՄՆ-ի միջամտութիւնը Սիրիայում, ինչպէ՞ս էք տեսնում ապագան:

- Ես դիւանագէտ եմ, եւ դիւանագէտները պէտք է լաւատես լինեն: Պէտք է ասեմ, որ շԱստանայի գործընթացը յաջող է անցել, եւ ԱՄՆ-ը ջանք է գործադրել դրա ձախողման համար, բայց մինչ այժմ նրանց բոլոր ջանքերն ապարդիւն են եղել:

Կարծում եմ, որ Ռուսաստանը, Թուրքիան եւ Իրանը յաջողութեամբ կը շարունակեն իրենց ջանքերը՝ Սիրիա խաղաղութիւնը վերադարձնելու համար:

- Այս օրերին որոշ լրատւամիջոցներ պնդում են, որ Իրանը, Ռուսաստանը եւ Թուրքիան համաձայնել են հեռացնել Սիրիայի նախագահ Բաշշար Ասադին իշխանութիւնից: Դուք հաստատո՞ւմ էք այս լուրերը:

- Մենք չենք, որ պէտք է որոշում ընդունենք սիրիացի ժողովրդի եւ այդ երկրի նախագահի ապագայի վերաբերեալ: Մէկ անգամ եւս ուզում եմ վերահաստատել իմ դիրքորոշումը, որ Բաշշար Ասադի եւ Սիրիայի ապագան կը որոշի այդ երկրի ժողովուրդը՝ թափանցիկ եւ ազատ ընտրութիւնների միջոցով: Մենք, որպէս բարեկամ երկրներ, պէտք է օգնենք սիրիացի ժողովրդին վերականգնել խաղաղութիւնը եւ ճանապարհ հարթել երկրում քաղաքական գործընթացի շարունակման համար:

- Ինչու են տարածւում այս տեսակի լուրերը:

- Այս տեսակի լուրերը տարածւել են այն երկրների կողմից, որոնք դէմ են Աստանայի գործընթացի յաջողութեանը: Այս երկրները դէմ են միջազգային իրաւունքին եւ ցանկանում են բռնի տապալել օրինական ռեժիմը, այլ ոչ թէ ընտրութիւնների արդիւնքում: Այնպէս որ, եթէ երեւէ կառավարութիւնը համատեղելի չէ Միացեալ Նահանգների եւ նրա դաշնակիցների շահերի հետ, նրանք պատժամիջոցներ կը կիրառեն այդ երկրի նկատմամբ եւ կը փորձեն այդ կառավարութեանը ապօրինի վերացնել:

- Խօսակցութիւններ կան, որ նախագահ Պուտինը դժգոհ է Սիրիայի նախագահ Բաշշար Ասադից և նրան համարում է անշնորհակալ: Ի՞նչ կարծիքի էք այս յայտարարութիւնների վերաբերեալ:

- Ոչ մի քաղաքական պաշտօնեայ դա չի ասել: Թերեւս այդ լուրերը հնչել են որոշ մարդկանց կողմից, ովքեր պաշտօնական հանգաման չունեն: Իհարկէ, մենք ազատ երկիր ենք, եւ բոլոր ժողովրդավարական երկրների պէս, մեզ մօտ եւս խօսքի ազատութիւնը մեծապէս յարգւած է: Պաշտօնական հանգամանք չունեցող անձինք կարող են արտայայտել իրենց անձնական տեսակէտները: Բայց, ինչպէս ես նշեցի, միայն Ռուսաստանի պաշտօնական ներկայացուցիչները, կառավարութիւնն ու ՌԴ արտգործնախարարը կարող են արտայայտել Ռուսաստանի պաշտօնական քաղաքական դիրքորոշումը:

Մէկ անգամ եւս շետեմ, որ մենք շատ լաւ յարաբերութիւններ ունենք Բաշշար Ասադի եւ նրա օրինական կառավարութեան հետ, եւ կը շարունակենք աշխատել միասին:

- Թուրքիայի կառավարութիւնը մի կողմից համագործակցում է Միացեալ Նահանգների հետ, միւս կողմից էլ համագործակցում է Ռուսաստանի եւ Իրանի հետ: Միացեալ Նահանգները մեծ ճնշում է գործադրել նրանց վրայ՝ հրաժարւելու Ռուսաստանից գնած S-400 զենիթահրթիռային հակաօդային պաշտպանութեան համակարգից: Մի քանի շաբաթ առաջ Թուրքիան յայտարարեց, որ կորոնավիրուսի բռնկման պատճառով մտադիր չէ սկսել համակարգի գործարկումը: Ըստ երեւոյթին, Անկարան աստիճանաբար ընկրկում է ԱՄՆ ճնշումներին: Ինչպէ՞ս էք տեսնում Թուրքիայի դերը սիրիական ճգնաժամի մէջ: Եթէ Թուրքիան մօտենայ Միացեալ Նահանգներին, արդեօ՞ք դա կանդրադառնայ Ռուսաստանի հետ Թուրքիայի յարաբերութիւնների վրայ:

- Կը ցանկանայի յիշեցնել, որ մի կողմից՝ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի անդամ է եւ ռազմական դաշինքի մի մասն է, միւս կողմից՝ Թուրքիան անկախ երկիր է՝ անկախ արտաքին քաղաքականութեամբ: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը բազմիցս ապացուցել է, որ ինքն անկախ քաղաքական ղեկավար է: Օրինակ, նա դա ապացուցեց, երբ որոշեց Ռուսաստանից գնել S-400 զենիթահրթիռային պաշտպանութեան համակարգը:

Իհարկեէ, այսօր շատ երկրներ լուրջ խնդիրներ ունեն կորոնավիրուսի հետ, եւ շատերը դադարել են աշխատել շատ ոլորտներում, այդ թւում՝ նաեւ ռազմական ոլորտում: Դրա համար մենք կարող ենք հասկանալ այս խնդիրները: Այս խնդիրը գոյութիւն ունի ոչ միայն Թուրքիայում, այլեւ շատ այլ երկրներում, ինչպիսիք են Իրանը, Ռուսաստանը եւ այլն:

Միւս կողմից, ես չեմ կարծում, որ Թուրքիան կընկրկի ԱՄՆ-ի ճնշումներին: Կը ցանկանայի յիշեցնել, որ Իդլիբում մարտի սկզբին տեղի ունեցած հակամարտութեան ժամանակ Թուրքիան եւ Ռուսաստանը համաձայնութիւն են ձեռք բերել Մոսկւայում՝ այդ հարցի վերաբերեալ, եւ երկու կողմերն էլ յարգել են դա: Ներկայումս մենք F-4 մայրուղում ականատեսն ենք Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի ուժերի համատեղ պարեկութեան: Հետւաբար, ես կը ցանկանայի օգտագործել այս հնարաւորութիւնը եւս մէկ անգամ իմ գոհունակութիւնը յայտնելու մեր թուրք գործընկերներին՝ համագործակցութեան համար:

- Որքանո՞վ է կարեւոր Լիբիան Ռուսաստանի համար: Թուրքիան եւ Ռուսաստանը Լիբիայում պաշտպանում են հակամարտութեան հակադիր կողմերի: Կարո՞ղ են այնտեղ եղած տարաձայնութիւններն ազդել Սիրիայում ձեր համագործակցութեան վրայ:

- Յիշում էք, որ երբ մեր թուրք գործընկերները գտնւում էին Մոսկւայում, մենք կարողացանք պարոն Ալ Սարաջին եւ պարոն Հաֆթարին հրաւիրել Մոսկւա եւ փորձեցինք հարթել երկու կողմերի միջեւ առկա տարաձայնութիւնները: Մենք կապի մէջ ենք հակամարտութեան երկու կողմերի հետ ւ կարծում ենք, որ անհրաժեշտ է պահպանել պայմանաւորւածութիւնները: Մենք աջակցում ենք ՄԱԿ-ի ակտիւ ջանքերին:

Դժբախտաբար, ՄԱԿ-ի յատուկ դեսպանորդ պարոն Սալամը թոշակի անցաւ, եւ մենք կարծում ենք, որ աւելի լավւ է հնարաւորինս շուտ նշանակել տարածաշրջանից նոր դեսպանորդի, ով քաջատեղեակ է տարածաշրջանի իրողութիւններին: Ես չեմ ուզում մեկնաբանել Լիբիայում Թուրքիայի քաղաքականութիւնը: Գուցէ նրանք հետապնդում են իրենց ազգային շահերը: Լիբիայի հարցի վերաբերեալ նոյնիսկ Եւրոմիութեան երկրների միջեւ չկայ միասնութիւն:

Կը ցանկանայի եւս մէկ անգամ յիշեցնել, որ Լիբիան, որպէս երկիր, 2011 թւականին ոչնչացւել է ԱՄՆ դաշնակիցների կողմից՝ միջազգային իրաւունքի խախտմամբ: Նրանք ստեղծեցին քաոս եւ ոչնչացրին Լիբիայի կառավարութիւնը, եւ այժմ իրենք պէտք է պատասխան տան դրա համար:

- Վերջերս ԱՄՆ-ը փորձում էր իրեն ներկայացնել որպէս Միջուկային համապարփակ համաձայնագրի մասնակիցներից մէկը, որպէսզի ակտիւացնի Snapback մեխանիզմը եւ երկարաձգի Իրանի զէնքի էմբարգոն: Ըստ Ձեզ, Միացեալ Նահանգներին կը յաջողւի՞ հասնել իր նպատակին:

- Ինչպէս գիտէք, սա ապօրինի գործողութիւն է, քանի որ նրանք խախտել են միջազգային օրէնսդրութիւնը, ինչպէս նաեւէ ՄԱԿ-ի Կանոնադրութեան 24-րդ յօդւածը: Նրանք այժմ նշում են Միջուկային գործարքից իրենց հեռանալու երկրորդ տարեդարձը, այնպէս որ նրանք իրաւունք չունեն որեւէ բան ասել: Սա համաձայնագիր է, եւ նրանց ջանքերը շատ զաւեշտալի են թւում: Որպէս Գործարքի անդամ, դուք չեք կարող մասնակիօրէն լինել այս համաձայնագրի մաս:

Այսպիսով, մենք ոչ մի իրաւական հիմք չենք տեսնում, որպէսզի ԱՄՆ-ը որեւէ բան ասի որպէս Միջուկային գործարքի անդամ: Նրանց համար աւելի լաւ է լռել: Նրանք ոչ միայն հեռացան Գործարքից, այլ, նաեւ փորձեցին կանխել այլ երկրների համագործակցութիւնն Իրանի հետ:

Կը ցանկանայի անդրադառնալ նաեւ Իրանի դէմ սպառազինուեան էմբարգոյին, որը լրանում է 2020 թւականի հոկտեմբերին: Մենք չենք տեսնում Իրանի դէմ զէնքի այս էմբարգոն երկարաձգելու որեւէ պատճառ, քանի որ ի սկզբանէ Միջուկային գործարքը ոչ մի առնչութիւն չունէր զէնքի այս էմբարգոյի հետ: Հետեւաբար, միջազգային իրաւունքի տեսակէտից, ԱՄՆ-ըը չի կարող որեւէ բան ասել այս մասին:

- Ինչպէ՞ս էք գնահատում Իրանի ենթակառուցւածքները կորոնավիրուսի դէմ պայքարում:

- Կարծում եմ, որ դուք շատ յաջողակ էք այս ոլորտում: Իհարկէ, մենք նաեւ շատ քննադատութիւններ ենք լսում, ինչը բնական է: Բայց համեմատած որոշ այլ երկրների հետ, այս ոլորտում իրանցիները գրեթէ յաջողել են:

Ես մաղթում եմ Իրանի ժողովրդին ամենալաւը` յաղթահարելու ոչ միայն ԱՄՆ անօրինական պատժամիջոցները, այլեւ այս համաճարակը:

Մենք Իրանի հետ շատ լաւ համագործակցութիւն ունենք եւ կը շարունակենք մեր հումանիտար օգնութիւնը ուղարկել Իրան: Վերջերս յատուկ չւերթը որոշ նիւթեր բերեց Իրան՝ դիմակներ արտադրելու համար, եւ մենք ակնկալում ենք, որ առաջիկայ օրերին եւս երկու չւերթ իրանական ժողովրդին հումանիտար օգնութիւն կը բերեն: