Ափսոս՝ սխալը ուղղուեցաւ պետութեան միջամտութեամբ

Մես­րոպ Պատ­­րիար­­քի վախ­­ճա­­­նու­­մէն ետք հան­­րա­­­յին կար­­ծի­­­քը զբա­­ղեց­­նող կա­­րեւոր հար­­ցումնե­­րէն մէկն ալ պե­­տու­­թեան այս ընտրու­­թեան մի­­ջամ­­տե­­­լու վար­­կածն էր։ Ըստ երե­­ւոյ­­թի պե­­տու­­թիւնը գոր­­ծընթա­­ցին մի­­ջամուխ եղաւ մեր սխալ դիր­­քո­­­րոշ­­ման հե­­տեւան­­քով։ Այսպէս կը դա­­տենք Ներ­­քին գոր­­ծոց նա­­խարա­­րի 13 Մա­­յիս եր­­կուշաբ­­թի Պատ­­րիար­­քա­­­րան տո­­ւած այ­­ցե­­­լու­­թիւնը եւ տե­­ղապա­­հի ընտրու­­թեան մա­­սին ցուցմունքնե­­րը։

Յի­­շենք որ Մու­­թա­­­ֆեան սրբա­­զանի 8 Մար­­տի վախ­­ճա­­­նու­­մէն ետք քա­­ռաս­­նօ­­­րեայ սուգ հռչա­­կուած էր։ Ընտրու­­թեան գոր­­ծընթա­­ցը պի­­տի սկսէր սու­­գի աւար­­տին։ Ար­­դա­­­րեւ 29 Ապ­­րի­­­լին գու­­մա­­­րուե­­լիք Կրօ­­նական ժո­­ղովի նա­­խօրէին հան­­րութեան ակնկա­­լու­­թիւնը տե­­ղապա­­հի մը ընտրու­­թեան մա­­սին էր։ Թէ աւան­­դութիւ­­նը կը թե­­լադ­­րէր տե­­ղապա­­հի ընտրու­­թիւնը եւ թէ իր շա­­րու­­նա­­­կած ընդհա­­նուր փո­­խանոր­­դի կո­­չու­­մը ստո­­ւէր կը թո­­ղուր ան­­կողմնա­­կալ ընտրու­­թեան մը վրայ։ Սա­­կայն Աթէ­­շեան սրբա­­զան յստա­­կօրէն յայ­­տա­­­րարեց թէ ինք դէմ է տե­­ղապա­­հի ընտրու­­թեան եւ այդ յայ­­տա­­­րարու­­թեան իբր հե­­տեւանք Կրօ­­նական ժո­­ղովն ալ հա­­մակար­­ծիք եղաւ իրեն 3-ի դէմ 5 ձայ­­նե­­­րու մե­­ծամաս­­նութեամբ։

Այս սխալ որո­­շու­­մէն ետք Սուրբ Փրկիչ Հի­­ւան­­դա­­­նոցի հո­­գաբար­­ձութեան ատե­­նապետ Պետ­­րոս Շի­­րինօղ­­լու առար­­կած էր Կրօ­­նական ժո­­ղովի որո­­շու­­մին դէմ պնդե­­լով թէ 1863-ի սահ­­մա­­­նադ­­րութիւ­­նը կը մատ­­նանշէ Հո­­գեւոր Վե­­հագոյն ժո­­ղովը եւ տե­­ղապա­­հի ընտրու­­թիւնը։ «Կու­­սա­­­կալու­­թեան դի­­մում մը կա­­տարո­­ւած է։ Իմ կար­­ծի­­­քով պե­­տու­­թիւնը պի­­տի մի­­ջամ­­տէ եւ տե­­ղապա­­հի ընտրու­­թիւն պի­­տի պա­­հան­­ջէ» ըսած էր Շի­­րինօղ­­լու։

Նման կար­­ծիք յայտնած էր նաեւ Կրօ­­նական ժո­­ղովի ատե­­նապետ Սա­­հակ Մա­­շալեան։ Ան ալ կ՚ակնկա­­լէր տե­­ղապա­­հի ընտրու­­թեան նիւ­­թով պե­­տու­­թեան մի­­ջամ­­տութիւ­­նը։ Դժբախ­­տա­­­բար ճիշդ եղած այս ակնկա­­լու­­թիւննե­­րը եւ ան­­գամ մը եւս ան­­հե­­­ռատես որո­­շումնե­­րու բեր­­մամբ տե­­ղի տո­­ւինք նման մի­­ջամ­­տութեան։ Ըստ երե­­ւոյ­­թի ար­­դիւնք տո­­ւած ըլ­­լալ կը թո­­ւի Շի­­րինօղ­­լո­­­ւի ազ­­դե­­­ցիկ շրջա­­նակ­­նե­­­րու հետ ու­­նե­­­ցած բա­­նակ­­ցութիւննե­­րը եւ հի­­մա գոր­­ծը կը մտնէ բո­­լորո­­վին տար­­բեր հու­­նի մէջ։ Թե­­րեւս կա­­րելի է ու­­րա­­­խանալ որոշ սխալ մը շրջան­­ցած ըլ­­լա­­­լու բե­­րու­­մով։ Բայց միւս կող­­մէն մենք մեր ձեռ­­քով ապա­­հոված եղանք պե­­տու­­թեան մի­­ջամ­­տութիւ­­նը։ Ան­­շուշտ որ նման ար­­դիւնքի մը հաս­­նե­­­լու մէջ բա­­ւական ծանր է Արամ Ար­­քե­­­պիս­­կո­­­պոսի պա­­տաս­­խա­­­նատո­­ւու­­թիւնը։ Ար­­դա­­­րեւ Ներ­­քին գոր­­ծոց նա­­խարա­­րի այ­­ցե­­­լու­­թե­­­նէն միայն քա­­նի մը օր առաջ Արամ սրբա­­զան «Ար­­թը Կեր­­չեք» կա­­յանին հետ ու­­նե­­­ցած զրոյ­­ցին, թէ կ՚ան­­տե­­­սէր իրեն ուղղեալ քննա­­դատու­­թիւննե­­րը եւ թէ ան­­վա­­­յել ոճով կ՚ար­­տա­­­յայ­­տո­­­ւէր Պեք­­ճեան սրբա­­զանի մա­­սին։ Յայտնի է, որ Աթէ­­շեան սրբա­­զան այս բո­­լորը կ՚ընէր վստա­­հելով կա­­ռավա­­րական շրջա­­նակ­­նե­­­րու հետ ապա­­հոված յա­­րաբե­­րու­­թիւննե­­րուն։ Այս բո­­լորը կա­­րելի է հասկնալ, բայց ի՞նչ ըսել բո­­լոր այն հո­­գեւո­­րական­­նե­­­րուն, որոնք այս սխալ գոր­­ծընթա­­ցին մէջ կը գոր­­ծակցէին Արամ սրբա­­զանին։

Այ­­սօ­­­րուայ պատ­­կե­­­րը այս սխալ որո­­շումնե­­րու հե­­տեւանքն է։ Մինչդեռ եթէ կա­­րենա­­յին եկե­­ղեց­­ւոյ թե­­լադ­­րած կա­­նոն­­նե­­­րու հի­­ման վրայ շա­­րու­­նա­­­կել ընտրու­­թեան գոր­­ծընթա­­ցը եւ որո­­շէին տե­­ղապա­­հի մը ընտրու­­թիւնը, այս ան­­բա­­­րոյ պատ­­կե­­­րը չէր գո­­յանար։ Իսկ միւս կող­­մէն յայտնի է, որ նման զար­­գա­­­ցու­­մի մէջ կա­­րեւոր բա­­ժին ու­­նե­­­ցած է Շի­­րինօղ­­լուի շփումնե­­րը։ Ապա թէ ոչ պե­­տու­­թիւնը պի­­տի չփոր­­ձեր իր բազ­­մաբնոյթ գոր­­ծե­­­րու խու­­ճա­­­պին մէջ Հա­­յոց պատ­­րիար­­քա­­­կան ընտրու­­թեան տե­­ղապա­­հով, թէ առանց տե­­ղապա­­հի կա­­տարո­­ւելու հո­­գը։ Ար­­դա­­­րեւ Շի­­րինօղ­­լու քա­­նի մը շա­­բաթ­­ներ առաջ, երբ «Աք­­շամ» թեր­­թի թղթա­­կիցին հար­­ցումնե­­րուն կը պա­­տաս­­խա­­­նէր, կ՚ըսէ թէ Մսրոպ Պատ­­րիար­­քի մա­­հուան հետ վեր­­ջա­­­ցած պէտք է հա­­մարո­­ւի «պատ­­րիար­­քա­­­կան փո­­խանորդ» կո­­չու­­մը։

Այս ար­­տա­­­յայ­­տութիւ­­նով յայտնի կը դառ­­նայ թէ Շի­­րինօղ­­լո­­­ւի եւ Արամ սրբա­­զանի յա­­րաբե­­րու­­թիւննե­­րը նոր հանգրո­­ւանի մը հա­­սած են։ Վեր­­ջա­­­պէս այս պատ­­կե­­­րը բա­­ւական մտա­­հոգիչ է նախ Պատ­­րիար­­քա­­­րանի եւ ապա ամ­­բողջ հայ հա­­մայնքի առու­­մով։ Առ­­հա­­­սարակ պա­­տաս­­խա­­­նատո­­ւու­­թիւն ստանձնե­­լէ խու­­սա­­­փող վար­­չա­­­կան­­նե­­­րը եւս ու­­նին իրենց մեղ­­քի բա­­ժինը այս ան­­բա­­­րոյ իրա­­վիճա­­կի ստեղծման մէջ։ Ար­­դեօք այս քայ­­լը յա­­ջորդ հանգրո­­ւան­­նե­­­րուն պե­­տու­­թեան դար­­ձեալ իր կամ­­քը պար­­տադրե­­լուն պատ­­ճառ կ՚ըլ­­լա՞յ թէ ոչ, հա­­ւանա­­բար պի­­տի տես­­նենք յա­­ռաջի­­կայ օրե­­րուն։

Այն ինչ որ սխալ գոր­­ծո­­­ւեցաւ ար­­դէն գոր­­ծո­­­ւեցաւ։ Հի­­մա ջա­­նանք որ յետ այ­­սու կրկին ան­­գամ չի մատ­­նո­­­ւինք նման սխալ­­նե­­­րու եւ պատ­­րիար­­քի ընտրու­­թեան գոր­­ծընթա­­ցը տա­­նինք օրի­­նակա­­նու­­թեան սկզբունքնե­­րու մէջ։

Այժմ Աթէ­շեան նա­խարա­րի այ­ցե­լու­թե­նէն ետք ըրած յայ­տա­րարու­թիւննե­րով պնդեց թէ տե­ղապա­հի պաշ­տօ­նին հա­մար եր­կու թեկ­նա­ծու­ներ կան, ինք եւ Մա­շալեան սրբա­զան։ Այս յայ­տա­րարու­թիւնը նոր խնդիր­ներ յա­ռաջաց­նե­լու նե­րուժ ու­նի։

«ԱԿՕՍ»Ի ՈՍՊՆԵԱԿԷՆ