Գերազանցության, նորարարության կենտրոններ, անօդաչուների լաբորատորիա՝ պոլիտեխնիկի նոր ուղին

Օրերս Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանում «Տաշիր» ընկերությունների խմբի կազմում ընդգրկված «Կասկադ» բազմապրոֆիլ հոլդինգը շահագործման հանձնեց  «Կասկադ հոլդինգ» ինովացիոն կենտրոնը:  Հունիսի սկզբին էլ աշխարհահռչակ ֆրանսիական Schneider Electric ընկերության, «Տաշիր»-ի և ՀԱՊՀ-ի ներդրումներով «Գերազանցության» կենտրոն էր բացվել բուհում: Ի՞նչ հնարավորություններ կտա կենտրոնների գոյությունն ուսանողներին և բուհին: Yerkir.am-ը զրուցել է ՀԱՊՀ ռեկտոր, պրոֆեսոր Ոստանիկ Մարուխյանի հետ:

-Գործատուների հետ համագործակցությունն ինչպե՞ս է սկսվել, ասում են՝ գործատուն դժվար է հանգում կրթական ոլորտում ներդրում անելու որոշմանը:

-Երբ երկրորդ անգամ ստանձնեցի այս հաստատության ղեկավարի պաշտոնը, վերլուծության ենթարկեցի մեր և գործատուների հարաբերությունները, տեսա, որ կան  որոշ գործատուների հետ համագործակցության եզրեր, որոնք համալսարանի համար կարող են լրացուցիչ հնարավորություններ ստեղծել՝ կրթության որակի բարելավման տեսանկյունից: Բնականաբար, աչքի առաջ ունենալով «Սինոփսիս»-ի հետ հաջող փորձը, սկսեցինք նոր ծրագիր մշակել: Մի փոքր այլ ուղղությամբ քայլեր իրականացրեցինք, այսինքն՝ այնպես անել, որ գործատուն ինքը շահագրգռված լինի մեր հաստատության սահմաններում ստեղծել անհրաժեշտ հագեցվածության տեխնիկական և կազմակերպչական գործիքամիջոցներ, որոնք կնպաստեն նրա համար անհրաժեշտ մասնագետների պատրաստման որակի բարելավմանը: Բնականաբար, առաջնահերթությունը տրվեց էներգետիկ ոլորտին, մանավանդ՝ հայտնի է, որ մենք սկսել ենք ներհամալսարանական նոր կառույցների ձևավորման գործընթաց: Այսօր համալսարանում գործում է 3 ինստիտուտ՝ Էներգետիկայի և էլեկտրատեխնիկայի, Մեխանիկամեքենաշինական, տրանպորտային համակարգերի և դիզայնի, Տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների էլեկտրոնիկայի ինստիտուտը: Բնականաբար, Էներգետիկայի և էլեկտրատեխնիկայի ինստիտուտն առանձնանում է: Գաղտնիք չէ, որ մենք ունենք բավական հզոր և գործող էներգահամակարգեր: Այս ոլորտի գործատուների հետ հարաբերությունները մեզ տարան դեպի «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր»: Մեր շրջանավարտների ասոցացիայի նորընտիր նախագահը՝ Սամվել Կարապետյանը, իր վրա վերցրեց առաքելություն՝ իր գիտելիքների ձեռք բերման օջախում ստեղծել այնպիսի հնարավորություններ, որենք հարիր կլինեն այսօրվա կրթական ծրագրերի իրականացմանը: Պետք է շնորհակալական խոսքս հղեմ նրան, քանի որ որևէ խնդիր, որն առաջացել է այս ժամանակահատվածում, կապված կապիտալ վերանորոգման, գործիքամիջոցներով հագեցման, տեխնիկական վերազինման հետ, միայն դրական արձագանք է ստացել: Նա, ի դեպ, մեր բուհի մեխանիկամեքենաշինական ֆակուլտետն է ավարտել և հպարտորեն նշում է, որ ինժեներական գիտելիքներն իրեն մեծ օժանդակություն են ցուցաբերել բիզնես ոլորտում հաջողություններ գրանցելու համար: Էական նշանակություն ունեցավ այն, որ ՀԷՑ-ի տնօրենների խորհրդի նախագահը ևս մեր շրջանավարտն է՝ Կարեն Դարբինյանը:

-Որքա՞ն գումար է ծախսվել աշխատանքների համար, և արդյունքում ի՞նչ է շահելու ուսանողը:

-Մենք արդեն շահագործման ենք հանձնել Schneider Electric-«Տաշիր»-Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական հիմնադրամ գերազանցության կենտրոնը, և դրա ստեղծման հիմնական ծանրաբեռնվածությունը կրեց ՀԷՑ-ը, որը 56 մլն դրամի ներդրում կատարեց: Դրան հաջորդեց երկրորդ փուլը, որը մենք անվանում ենք բարեփոխումների, կապիտալ վերանորոգման փուլ, այն ավարտվեց վերջերս: Գերազանցության նոր կենտրոնի բացումը տեղի ունեցավ ՀՀ նախագահի մասնակցությամբ: Երկրորդ հարկաբաժնի հնարավորություններն օգտագործվեցին երկու նոր լաբորատորիաների ստեղծման համար, որն անվանում ենք «Կասկադ էներգո»: Առաջին լաբորատորիայում տեղադրված են բարձր, միջին և ցածր լարման էներգասարքավորումներ, որոնք այսօր տեղ են գտնում մեր ցանցերում և ամենաժամանակակից սարքավորումներն են: Մյուս լաբորատորիան, որն այսօր խիստ անհրաժեշտ է մեզ, էլեկտրաէներգիայի հաշվառման ավտոմատացված համակարգերի կիրառման լաբորատորիան է: Այստեղ էլ տեղադրված են այն ժամանակակից հաշվիչների օրինակները, որոնք բացառում են հաշվիչի գործունեության ընթացքում որևէ միջամտություն: Այսինքն՝ յուրաքանչյուր աբոնենտ իր ծախսած էլեկտրաէներգիայի և գանձվելիք գումարի մասին լիարժեք տեղեկատվություն կարող է ստանալ իր բջջային հեռախոսի միջոցով: Բացի այդ՝ կարող է իր տանը տեղադրված փոքրիկ սարքի միջոցով ինֆորմացիա ստանալ, թե որ սարքն  ամենաշատնէ  էլեկտրաէներգիա ծախսում: Ինձ ուրախացրեց լուրը, որ շուտով Հայաստանում սկսվելու է այդ սարքերի արտադրությունը, և դրանք կարտահանվեն Ռուսաստան, այսինքն՝ ինժեներական միտքը հիմք է ծառայում սկսելու այն սարքերի արտադրությունը, որոնք «Խելացի քաղաք», «Խելացի տուն» ծրագրերի շրջանակներում անհրաժեշտ են:

-Ստացվում է՝ ուսանողը հենց ուսումնառության ընթացքում պրակտիկ գիտելիքներ է ձեռք բերում, այսինքն՝ ինչ-որ տեղ լուծվում է «ձևական» պրակտիկաների խնդի՞րը:

-Այո, քանի որ ուսանողը պետք է անպայման ոչ թե պրակտիկայի ժամանակ ծանոթանա սարքավորման հետ, այլ որոշակի դասընթացների ընթացքում: Պարտադիր չէ, որ ուսանողը պրակտիկայի այդ 4 շաբաթվա ընթացքում, այն էլ եթե մի փոքր ոչ հաջող կազմակերպված եղավ, արագ-արագ փորձի տիրապետել այդ սարքավորումներին: Գաղտնիք չէ՝ շատերը պրակտիկային մատների արանքով են նայում, իսկ այստեղ գործատուն իրականացրել է իր առջև դրած առաքելությունը և բուհին ասում է՝ ես ձեզ ապահովում եմ անհրաժեշտ լաբորատորիաներով, դուք էլ ապահովեք անհրաժեշտ որակյալ կրթություն և ինձ տվեք համապատասխան մասնագետներ: Ի դեպ, սա մոտիվացնում է նաև ուսանողությանը: Ավելին` հենց «Տաշիր»-ի առաջարկով էլ Էներգետիկայի և էլեկտրատեխնիկայի ու Մեքենաշինության, տրանսպորտային համակարգերի և դիզայնի ինստիտուտի դիզայնի մասնագիտության ուսանողների համար սահմանվեցին անվանական կրթաթոշակներ. սեպտեմբերի 1-ից 55 ուսանող կստանա կրթաթոշակ՝ յուրաքանչյուր ամիս 250 000-ական դրամ գումարի չափով: Բացի այդ՝ գործատուն հայտարարել է  նաև, որ ուսանողները, ովքեր հետագայում ՀԷՑ-ում կաշխատեն, նրանց մեկնարկային աշխատավարձը կսկսվի  1500 դոլարից: Այսինքն՝ տեսնում ենք, որ գործատուն հնարավորինս մոտիվացնում է ուսանողին, և այս դեպքում ուսանողին մնում է միայն լավ սովորել:

-Իսկ դասախոսական կազմը որքանո՞վ է պատրաստ այս փոփոխություններին, արդյո՞ք վերապատրաստումների կարիք չկա՝ հաշվի առնելով փաստը, որ լաբորատորիաներին տրամադրված տեխնիկան գերժամանակակից է:  

-Այժմ մեր 8 դասախոսները վեբինարների շարք են անցնում, որոնք իրականացվում են Schneider Electric-ի մասնագետների կողմից: Այդ ութ դասախոսներից չորսը կմեկնեն Սանկտ Պետերբուրգ՝ վերապատրաստման: Մենք նպատակ ունենք հետագայում ինքներս վերապատրաստում իրականացնել, այսինքն՝ համալսարանն ինքը կկազմակերպի դասընթացներ՝ կարճաժամկետ ու երկարաժամկետ: Բացի այդ՝ մենք խնդիր ունենք մեր  դասախոսական կազմի հետ՝ տարիքային առումով. գաղտնիք չէ, որ պրոֆեսորադասախոսական կազմը բավականին ծերացել է, դրա համար էլ պետք է  հնարավորություն ստեղծենք, որ երիտասարդ կադրերը համատեղության կարգով այստեղ իրենց աշխատանքը ծավալեն:

-Իսկ այլ ընկերությունների հետ համագործակցության տեսլականներ կա՞ն:

-2019-ի մարտին կլրանա բուհի հիմնադրման 85 տարին: Բնականաբար, մեր գործընկեր կազմակերպությունները որոշակի աջակցություն պետք է ցուցաբերեն: «Տաշիրը» առաջիններից մեկն է, որ իր վրա է վերցնում մի մեծ ու դժվարին առաքելություն, այն է՝ մեր դահլիճի հիմնանորոգումը:  Բացի այդ՝  եկող տարի մեզ մոտ մուտք կգործի «Սիմենս» ընկերությունը և կունենա իր լաբորատորիան ու գերազանցության կենտրոնը, սպասում ենք նաև ABB-ի մուտքին /այն էլեկտրաէներգետիկ ոլորտում հայտնի կազմակերպություն է/: Սրանով մենք ավարտած կլինենք Էներգետիկայի և էլեկտրատեխնիկայի ինստիտուտում բավականին խոշոր միջոցառումների մի շարք՝ կրթությունը մոտեցնել արտադրությանը, աշխատատեղին, օգտագործել գերազանցության կենտրոնները նորարարությունների և հետազոտական աշխատանքների համար: Սակայն ես որոշակի աջակցություն եմ ակնկալում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտից: Տեսեք` բոլորն ասում են, որ տարեկան այսքան թվով մասնագետներ են պետք, այդ դեպքում թող մտնեն բուհ և վարակվեն այն «հիվանդությամբ», որով էներգետիկ ոլորտի գործատուներն են վարակվել՝ ստեղծել բարձրորակ կադրերի պատրաստման հնարավորություններ:

-Պարո'ն Մարուխյան, տեղյակ եմ, որ անօդաչու թռչող սարքերի հետ կապված լաբորատորիա եք պատրաստվում բացել բուհում: Մի փոքր կբացե՞ք փակագծերը, ի՞նչ է դա ենթադրում:

- Այո, մենք նման լաբորատորիա ենք բացելու առաջիկայում: Մենք կարողացանք ցույց տալ մեր հնարավորությունները, և «Հայրենիք» ռազմահայրենասիրական հիմնադրամը մեզ նվիրաբերեց 96 մլն դրամ` համապատասխան սարքերը գնելու և տեղադրելու համար այն տարածքում, որը ծառայելու է որպես լաբորատորիա: Դրանք սարքեր են, որոնք հնարավորություն են տալու գրանցելու անօդաչուների թռիչքի բոլոր մանրամասները կոորդինատային համակարգում: Համալսարանն էլ իր ներդրումը կատարեց՝ 26 մլն դրամի չափով, որպեսզի մեր սպորտային համալիրի վերնամասում գտնվող տարածքը վերանորոգենք և որպես լաբորատորիա կիրառենք: Հիմա լաբորատորիայի տեխնիկական հագեցման առաջին փուլն է, և հույս ունենք, որ մարտի սկզբներին այն շահագործման կհանձնենք: Այն, ի դեպ, բաց կենտրոն է լինելու. բոլոր բուհերի ուսանողները կարող են գալ ու մասնակցություն ունենալ: Բացի այդ՝ մենք մագիստրոսական կրթություն կիրականացնենք այդ ոլորտում: 

Պոլիտեխնիկի առաքելությունը տեսնում եմ հետևյալում՝ եթե ուզում եք` տնտեսությունը զարգանա, պոլիտեխնիկը պետք է զարգանա: Եթե նայենք խորհրդային ժամանակահատվածին, ապա այդ տարիներին զարգացման բոլոր փուլերն ուղղակիորեն համընկնում էին պոլիտեխնիկի զարգացման փուլերի հետ: Այժմ փորձ է արվում վերականգնել բուհի երբեմնի փառքը, և այն անկումը, որ ունեցել ենք նախորդող ժամանակահատվածում, ծանր տարիներին, պետք է կարողանալ հաղթահարել: Կարծում եմ՝ վատ շրջանից դուրս ենք եկել: