ՀՅԴ ՀԳՄ-ի՝ հակաճգնաժամային կառավարման վերաբերյալ առաջարկությունների փաթեթը

Yerkir.am-ը ներկայացնում է ՀՅԴ Հայաստանի Գերագույն մարմնի կողմից ս/թ մարտի 23-ին ՀՀ կառավարություն ներկայացված՝ արտակարգ դրության պայմաններում իրականացման ենթակա միջոցառումների վերաբերյալ առաջարկությունների փաթեթը:  

ՀԱՅ ՅԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆ ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ ՄԱՐՄԻՆ 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԴՐՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՒՄ

ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության Հայաստանի Գերագույն մարմինը, շարունակելով կուսակցության  որդեգրած ուղեգիծը և վերահաստատելով Պետության առջև ծառացած մարտահրավերների հաղթահարման գործում իր կարողականությունը գործնականորեն ծառայեցնելու պատրաստակամությունը, ներկայացնում է համավարակի պայմաններում արտակարգ դրության ապահովման և դրանից բխող հակաճգնաժամային կառավարման վերաբերյալ առաջարկություններ:

Իրավիճակի փոփոխության ընթացքում սույն առաջարկությունների փաթեթը կարող է լրացվել և համալրվել:

Ներկայացված առաջարկների վերաբերյալ, անհրաժեշտության դեպքում, կներկայացվեն հավելյալ պարզաբանումներ և բացատրություններ: 

Իրավիճակի գնահատում 

Ամբողջ աշխարհի առջև կանգնած մարտահրավերների հաղթահարումը պետություններից պահանջում է խստագույն կարգապահության, վճռականության, օպերատիվության պայմաններում լավագույն կառավարչական հմտությունների գործադրում և իրական ժամանակահատվածում բազմաթիվ, այդ թվում` ցավոտ որոշումների կայացում:

Հարկ ենք համարում ընդգծել, որ Կառավարության կողմից` կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման միջոցառումների նախագծում, և փորձագիտական շրջանակների կողմից ներկայացվող առաջարկությունների մեծ մասում հաշվի չեն առնվում իրավիճակի խորքային խնդիրները, իսկ շատերի մոտ առկա են պատճառահետևանքային շղթայի սխալ ընկալումներ: 

Շրջանառվող առաջարկությունների զգալի մասն ունի ֆինանսական կամ սոցիալ-տնտեսական բնույթ և չի համապատասխանում գլխավոր մարտահրավերին:

Դեռևս վաղ է  աշխարհի ու Հայաստանի համար COVID-19 համավարակի տնտեսական հետևանքների ամբողջական գնահատական տալ, բայց կասկածից դուրս է, որ տնտեսական անկումն  անխուսափելի է: Սակայն այժմ ժամանակավրեպ է  տնտեսության խթանման մասին խոսելը: Չի կարելի մի կողմից մեկուսացնել հասարակությանը, սահմանափակել տնտեսվարման որոշ տեսակներ, իսկ մյուս կողմից նախաձեռնել բիզնեսի խթանման քայլեր: Այժմ հարկավոր է ապահովել քաղաքացիների ու պետության անվտանգությունը և լուծել բնակչության առջև ծառացող կենսական սոցիալական խնդիրները: 

Հաշվի առնելով երկրի առջև ծառացած մարտահրավերները` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը պետք է գործուն քայլեր ձեռնարկի` նվազագույնի հասցնելու քաղաքացիների և փոքր տնտեսվարողների ուսերին ընկնող ծանրությունը և հնարավոր կորուստները, ձեռնպահ մնա այնպիսի քայլերից, որոնցից հերթական անգամ կշահեն շուկայում գերիշխող դիրքեր զբաղեցնող ձեռնարկություններն ու ֆինանսական կազմակերպությունները:

Համավարակի անկանխատեսելիությունը, մասշտաբայնությունը ձևավորում են ֆինանսատնտեսական երկարաժամկետ համակարգային ճգնաժամեր։ Ուստի սկզբունքային է իրականացնել քայլեր, որոնք նախ երաշխավորում են բնակչության անվտանգ գոյությունը և պետության կենսունակությունը։ Այդ քայլերը պետք է նախատեսվեն առնվազն մինչև համավարակի համընդհանուր չեզոքացումը։ 

Այդ պատճառով ողջ աշխարհում առաջնային խնդիրը համավարակի տեղայնացումն է, օջախների և հիվանդների բացահայտումը, տարածման բացառումը: Նման միջոցառումների իրականացումը հանգեցրել է ամբողջ աշխարհում տնտեսության շարժի դանդաղեցմանը, ուղևորային փոխադրումների նվազեցմանը, բեռնափոխադրումների դժվարացմանը, սպառման և արտադրության ձևավորված համակարգերի խախտմանը, սպառողական շուկայում նոր իրավիճակի առաջացմանը և տնտեսական կյանքի պարտադրված սառեցման այլ հետևանքների։ 

Այսինքն` սոցիալ-տնտեսական դժվարությունները չունեն ֆինանսական կամ տնտեսական հիմք և շարունակվելու են այնքան, քանի դեռ գոյություն ունի վարակի տարածման վտանգը:

Անկանխատեսելիությունը և որոշակի ժամկետ ներկայացնելու անհնարինությունը իրենց հերթին ձևավորում են ռազմավարական պլանավորման հետ կապված նոր մարտահրավերներ:

Քանի որ այսօր որևէ կանխատեսում հնարավոր չէ կատարել, ապա պետության կողմից իրականացվող քաղաքականությունը պետք է նպատակաուղղված լինի ռեսուրսների ամբողջական ներգրավման միջոցով կորուստների նվազեցմանը` մինչև որոշակիության և կանխատեսելիության տարրերի առկայությունը։ 

Ներկայացվող առաջարկները վերաբերում են առաջիկա 2 ամիսներին: Դրանց նպատակն է բոլոր ռեսուրսների առավելագույն խնայողության և համախմբման պայմաններում, պետության և հասարակության արդյունավետ պաշտպանությանն ուղղված հիմքեր ձևավորելով, ստեղծել երկարատև դիմագրավելու ունակ համակարգ: 

Արտակարգ դրություն

Հայաստանում  հայտարարված է արտակարգ դրություն, սակայն առկա են միայն դրա որոշ տարրեր: Ակնհայտ է, որ, վիճակի վատթարացմանը զուգահեռ, կառավարությունը ստիպված է լինելու ավելի ու ավելի խստացնել պայմանները:  Սակայն թե՛ միջազգային փորձը, թե՛ հակաճգնաժամային կառավարման սկզբունքները թելադրում են խնդրի արմատական լուծում և կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացում, որոնք ավելի արդյունավետ կլինեն այսօր, քան բոլոր ուղղություններով իրավիճակի սրացման արդյունքում: Հապաղումը ոչ միայն հղի է համավարակի հետագա տարածմամբ, այլ նաև ժամանակի և ռեսուրսների անվերադարձ կորստով:

1. Անհրաժեշտ է հենց այսօր դադարեցնել բոլոր տեսակի ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների գործունեությունը, բացառությամբ՝ կենսապահովման օբյեկտների:
2. Սահմանափակել բոլոր ուղևորատար տրանսպորտային ընկերությունների գործունեությունը, այդ թվում` մետրոյի և տաքսիների: Սահմանել որոշակի ուղերթներ, որոնք կիրականացվեն որոշակի ժամերի, խիստ հսկողության ներքո:
3. Ձևավորել վերահսկելի մեկուսացումների մի քանի մակարդակ` ըստ բնակավայրերի:
4. Սահմանել բացառության ժամեր տարեցների խնամքի, խանութներ և դեղատներ այցելության համար: Կենսապահովման կազմակերպությունների աշխատակիցների տեղափոխումն աշխատավայր և աշխատավայրից տուն պետք է ապահովվի ձեռնարկությունների կամ պետության միջոցով:
5. Բոլոր աշխատող ձեռնարկությունների աշխատակիցների համար ապահովել իրավիճակից բխող պարտադիր սանիտարահիգիենիկ պահանջներ, որոնց խախտումը պետք է հանգեցնի վարչական կամ նույնիսկ քրեական պատասխանատվության:
6. Պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման բոլոր մարմինները պետք է տեղեկանքները և ծառայությունները տրամադրեն առցանց:
7. Օրենքով սահմանված ժամկետների բացթողումը համարել հարգելի արտակարգ դրության ողջ ժամկետի տևողությամբ:
8. Բանկերը և վարկային կազմակերպությունները տեղափոխել արտակարգ աշխատանքային ռեժիմի` առանց քաղաքացիների այցելության, սակայն ապահովելով հերթապահ խմբերի աշխատանքը և դրամային զանգվածի ու քարտային համակարգի անխափան գործունեությունը: 
9. Ազատ տեղաշարժի սահմանափակումները չեն տարածվելու հատուկ ծառայությունների մեքենաների վրա: