Հոկտեմբերը՝ կրծքագեղձի քաղցկեղի իրազեկման ամիս. Doctorsnet.am

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման միակ  եղանակը  կանխարգելումն է:

Հոկտեմբերն  ամբողջ աշխարհում  հայտարարված է կրծքագեղձի  քաղցկեղի դեմ պայքարի ամիս: Ամսվա շրջանակներում բազմաթիվ երկրներում տարբեր գիտաժողովներ, տեղեկատվական և բարեգործական արշավներ են անցկացվում, որոնց նպատակը խնդրի հանդեպ ուշադրություն գրավելն է, ինչպես նաև կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացումը:

Ինչպիսի՞ն է վիճակագրությունը Հայաստանում, որո՞նք են հիվանդացության  ռիսկի գործոնները,  արդյո՞ք երիտասարդանում է հիվանդությունը, ինչպե՞ս  կանխարգելել կրծքագեղձի քաղցկեղը.  այս և այլ հարցերի շուրջ Doctorsnet-ը զրուցել է  Հայ-Ամերիկյան Առողջության Կենտրոնի   տնօրեն Խաչանուշ Հակոբյանի հետ:

-Տիկին Հակոբյան, հոկտեմբեր ամիսը  հայտարարված է կրծքագեղձի քաղցկեղի դեմ պայքարի ամիս, ամսվա շրջանակներում  Հայ-ամերիկյան առողջության կենտրոնում ի՞նչ  ծրագրեր են իրականացվել:

-Ամեն տարի ամբողջ աշխարհը նշում է կրծքագեղձի քաղցկեղի դեմ պայքարի միամսյակը, Հայ-Ամերիկյան Առողջության Կենտրոնը (ՀԱԱԿ)   նույնպես անմասն չի  մնում միջոցառումների  իրականցումից:

Նախկինում մենք կազմակերպում էինք քայլարշավներ, այդ քայլարշավներն այնքանով էին կարևոր, որ դրանց  մասնակցում էին ուսանողներ,  աշակերտներ, ովքեր տուն գնալով ՝ իրենց մայրիկներին, քույրիկներին, տատիկներին պատմում էին  թե ինչ է կրծքագեղձի քաղցկեղը, ինչպես պիտի կանխարգելել  և ստիպում էին, բերում հետազոտվելու:

Այսօր բոլորը մեզ ճանաչում են, գիտեն մամոգրաֆիայի կարևորությունը, գիտեն թե որքան կարևոր է քաղցկեղի  կանխարգելումը: 

Մեր կենտրոնը կրծքագեղձի քաղցկեղի դեմ պայքարի ամսվա շրջանակներում հայտարարեց  զեղչերի ամիս, որը հայտարարված էր մինչև հոկտեմբերի 20-ը, սակայն հետաձգեցինք մինչև ամսվա  վերջ, իսկ ովքեր կհասցնեն նախապես գրանցվել, մենք պարտավորվում ենք իրենց հետազոտել նոյեմբեր ամսվա ընթացքում:

Ի դեպ,   յուրաքանչյուր 2 տարին մեկ,  աշխարհի որևէ երկրում  տեղի է ունենում մեծ գիտաժողով նվիրված  կրծքագեղձի քաղցկեղի դեմ պայքարի նոր մեթոդներին և  կիրառումներին, այս տարի ի ուրախություն մեզ   գիտաժողովի անցկացման համար ընտրվել էր մեր կետրոնը, որտեղ 2 օր շարունակ ոլորտի լավագույն մասնագետները ներկայացրեցին կրծքագեղձի քաղցկեղի կանխարգելման և բուժման նոր մեթոդներն ու ձեռքբերումները:

-Որո՞նք են կրծքագեղձի քաղցկեղի  առաջացման հիմնական պատճառները:

-Առաջացման պատճառները գիտությանը այդպես էլ հայտնի չեն, որովհետև եթե հայտնի լինեին պատճառները՝ հայտնի կլինեին  նաև բուժման մեթոդները, բայց կան գործոններ, որոնք իրենց ազդեցությունն են ունենում հիվանդության ձևավորման վրա: Դրանցից առաջնայինը գենետիկ հակվածությունն է, սթրեսներն են, ոչ ճիշտ ապրելակերպը, ճարպակալումը, ծխախոտը, ալկոհոլի չարաշահումը:

Միակ միջոցը հիվանդությունը  հաղթահարելու՝ կանխարգելումն է, իսկ կանխարգելման համար մենք պարտավոր ենք տարեկան մեկ անգամ հետազոտվել:

-Ըստ վիճակագրության տարեցտարի ավելանում է կրծքագեղձի քաղցկեղ ունեցող երիտասարդների թիվը: Ինչո՞վ է պայմանավորված երիտասարդացման միտումը:

- Եթե նախկինում ասում էինք, որ կինը պետք է 28 տարեկանից հետո մինչև 40-ը անցնի սոնոգրաֆիկ զննություն, ապա հիմա ասում ենք, որ ցանկալի է, որ աղջիկը՝  ով ունի ձևավորված կրծքագեղձ,  գոնե 2 տարին մեկ անցնի սոնոգրաֆիկ զննություն, որը որևէ կերպով չի վնասում առողջությանը:

-Որքանո՞վ են  հասանելի  այդ հետազոտությունները:

-Մենք սահմանել ենք այնպիսի գին, որը հասանելի է հասարակության ցանկացած խավի: Յուրաքանչյուր օր Հայ-Ամերիկյան Առողջության Կենտրոնում  10-12 հոգի անվճար հետազոտվում են: Նրանք մարդիկ են, ովքեր ունեն հաշմանդամության կարգ, ազատամարտիկ են, զոհված ազատամարտիկի ընտանիքի  անդամ են, բազմազավակ մայր են , ինչպես նաև կանայք, ովքեր ուղղակի ի վիճակի չեն վճարել:

_Կենտրոնի կողմից մարզային այցելություններ լինու՞մ են:

-Մենք ամեն ամիս այցելում ենք հեռավոր գյուղեր և համայնքներ: Հոկտեմբեր ամսվա ընթացքում մենք այդ այցերը կրկնապատկում ենք և ավելի մեծ թվով  համայնքներ ենք ներառում: Վերջին այցը եղել է դեպի Արցախ, որտեղ իրականացրել ենք 458 հետազոտություն 2 օրվա ընթացքում՝ վահանաձև գեղձի և կրծքագեղձի  քաղցկեղի կանխարգելման ծրագրի շրջանակներում:

Ամիսը 4 անգամ, ուրբաթ օրերին  մենք գնում ենք տարբեր մարզեր:  Նոյեմբերի սկզբին լինելու ենք Արարատի մարզում, հաջորդ ուրբաթ՝ Արմավիրում: Վերջին շրջանում հաճախ ենք զանգեր, խնդրանքներ ստանում այցելելու համար, այդ պատճառով այս անգամ ընտրությունը թողել ենք բնակչությանը: 

-Ինչպիսի՞ն  է վերջին տարիների  հիվանդացության դինամիկան:

-Ավելացման միտումը պայմանավորված է նրանով, որ դիմելիության քանակն է մեծացել, եթե 1997-98թթ. մեզ դիմում էին օրական 5-10 հոգի, ապա այսօր մեզ դիմում են օրական 200-205 հոգի: Ըստ վիճակագրության ՀՀ-ում յուրաքանչյուր 16-17-րդ կինը հիվանդ է կրծքագեղձի քաղցկեղով: Նախաքաղցկեղային փուլում հիվանդության հայտնաբերումը մեզ համար  երջանկություն  է, որովհետև  մարդիկ հիմնովին ապաքինվում են :

-Ի՞նչ թիվ է կազմում տղամարդկանց մոտ կրծքագեղձի քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերը: 

-Անցած երկու տասնամյակի ընթացքում ունեցել ենք 70  տղամարդ, որոնց մոտ  հայտնաբերվել է կրծքագեղձի քաղցկեղ հիվանդությունը: Նրանց մի մասը, ցավոք սրտի, մահացել են: Ունենք շատ տղամարդիկ, ովքեր կրծքում  շոշափում են ինչ-որ բան, բայց չեն գնում բժշկի և մահանում են: Չեն էլ պատկերացնում, որ իրենք կարող է կրծքագեղձի քաղցկեղ ունենան, որովհետև թյուր կարծիք կա, որ այս հիվանդությունը սպառնում է միայն կանանց:

-Կենտրոնի գործունեության օրվանից մինչ օրս, որքա՞ն  մարդ է հետազոտվել :

- ՀԱԱԿ- ում 1997թ-ից հետազոտվել է 496,633 այցելու, կատարվել է 626,608 հետազոտություն: Կենտրոնի բացման օրվանից մինչ օրս կատարվել է կրծքագեղձի 311,778 հետազոտություն: Կենտրոնում  հետազոտվել է 1,760 տղամարդ այցելու, որոնցից 70-ի մոտ հայտնաբերվել է քաղցկեղ:

ՀԱԱԿ-ում ամեն տարի հետազոտվում է շուրջ 45,000 կին, իսկ օրական սպասարկվում է միջինը 180-220 այցելու:

-Ժամանակին դիմելու դեպքում հնարավո՞ ր է  բուժել կրծքագեղձի քաղցկեղը:

-Ժամանակին ախտորոշումը բազմաթիվ կյանքեր է փրկել: Կրծքագեղձի քաղցկեղի ամենակարևոր բուժումը ՝ կանխարգելումն է, եթե  հիվանդությունը ժամանակին է հայտնաբերվում բացառվում է, որ մարդ մահանա, իսկ եթե գալիս են արդեն որոշակի փուլերում, խնդիրն ավելի բարդ է լինում, բայց  իհարկե, մենք այս պարագայում նույնպես ունենք բուժման մեթոդներ, որոնց շնորհիվ  կարողանում ենք  մարդկային կյանքեր փրկել: Մարդկանց 95%–ը վախենում է բժշկի դիմել:   Ժամանակին հետազոտվելու շնորհիվ է, որ մեր կենտրոնը կարողացել է 9700 կնոջ   փրկել հիվանդության ճիրաններից: Իրենք եկել են առանց որևէ գանգատի, ախտանիշի, մենք հետազոտել ենք, որի արդյունքում  հայտնաբերել ենք խնդիրը նախաքաղցկեղային կամ քաղցկեղի առաջնային փուլում.  Նրանք  այսօր ապրում են: 

-Պետության կողմից տրամադրվող ապահովագրությունը ամբողջությամբ փոխհատուցու՞ մ է կանխարգելման և բուժման ծախսերը:

-Մենք չունենք սոցփաթեթներ, սակայն աշխատում ենք բոլոր ապահովագրական ընկերությունների հետ, իրենց համար ունենք հատուկ առաջարկներ, որոնց շրջանակներում հնարավոր է լինում հետազոտվել:

Ձեր հորդորը մեր ընթերցողներին

Տարեկան մեկ անգամ հետազոտվել, ճիշտ սնվել: Բժիշկները շատ հաճախ նշում են մթերքների ցանկ, որոնք նպաստում են, որպեսզի օրգանիզմը պայքարի  այս հիվանդությունն  առաջացնող բջիջների դեմ: Դրանք են՝ կարմիր դառը գինին օրական 100 գ, լոլիկը, կարմիր խաղողը, ընդեղենը: Օրգանիզմի համար շատ կարևոր է սոխի և սխտորի օգտագործումը: Եվ ամենակարևորը պետք է կարողանալ պաշտպանվել երկարատև սթրեսներից և առողջ ապրելակերպ վարել:

Աղբյուր՝ Doctorsnet.am առողջապահական հարթակ