30 տարվա մեջ մտավորականի խմոր հունցվել է, բայց մտավորական չի թխվել. Սպարտակ Ղարաբաղցյան

Հավատարիմ Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության գաղափարախոսությանը` տեր կանգնել մշակութային ժառանգությանը, հարստացնել այն, վերականգնել մոռացվածը ու փոշոտված էջերը. հուլիսի 11-ին, Համազգայինի Արցախի գրասենյակի և Պատմական միջավայրի պահպանության պետական ծառայության նախաձեռնությամբ, «Տիգրանակերտ» պատմամշակութային արգելոցում կազմակերպվել էր Արցախի մշակութային-գրական տարեգրքի շնորհանդեսը:

Համազգային հայ կրթական և մշակութային հիմնադրամի տնօրեն Սպարտակ Ղարաբաղցյանը Yerkir.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ Արցախը մեր հասարակության այն հատվածն էր, որը մշակութային հոգևոր կյանքից կտրված էր 70 տարի: Ըստ նրա` Արցախը ոչ միայն ֆիզիկական, այլ նաև հոգևոր տարածք է, իսկ Համազգայինն իր գործունեությամբ նաև հոգևոր տարածքը վերականգնելու խնդիր ունի:

«Տարեգիրը, որ հենց «Համազգային» էլ կոչվում է, արձակ ու չափածո գործերի յուրօրինակ հավաքածու է: Շնորհանդեսին, որը տեղի ունեցավ Տիգրանակերտում` հին ամրոցի բակում, մասնակցում էին հեղինակները: Ի դեպ, նաև նոր անուններ կան: Մինչև հիմա Հայաստանում շատ ամսագրեր են տպագրվել, բայց «Համազգային»-ն առանձնահատկություն ունի, այն է` հանդես գալ որպես գրական-գեղարվեստական հանդես: Հոկտեմբերին, երբ Լիբանանում տեղի կունենա Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության կենտրոնական վարչության լիագումար նիստը, բարձրաձայնելու ենք գրական-գեղարվեստական հանդես ունենալու պահանջ-առաջարկի մասին: Մտածում ենք` այն եռամսյակային պարբերական կլինի, այսինքն` տարեկան 4 անգամ կտպագրվի»,- ասաց մեր զրուցակիցը:

Դառնալով մտքին, թե այսօր ո՛չ գրականություն կա, ո՛չ մտավորականություն, Սպարտակ Ղարաբաղցյանը նշեց` ինչ-որ բանի շուրջը պետք է հավաքել մտավորականությանը: Հիշեց` խորհրդային տարիներին, երբ տպագրվում էր «Գարուն» ամսագիրը, այն իր շուրջն էր համախմբում երիտասարդությանը, և հենց այդտեղ էլ հունցվեց մտավորականի ազնիվ խմորը:

«Ես չեմ ուզում միայն հիշողություններով խոսել: Ուզում եմ, որ այսօր այդ ավանդույթները վերականգնվեն, «Գարուն»-ի բացը լրացվի: Երեսուն տարվա մեջ ստեղծագործողների համար լուրջ հարթակ չկարողացանք ստեղծել, իսկ ինչքա՜ն շնորհալի երիտասարդներ ունենք: Պատկերավոր ասած` թոնրատանը հավաք չեղավ, թոնրի շուրջը հավաք չեղավ, իսկ մեր ամսագիրը նաև այդ առաքելությունը պետք է ունենա: Ինչ վերաբերում է Սփյուռքին, ապա հիշեցնեմ, որ «Բագին» ամսագիրը երկար տարիներ Սփյուռքում է տպագրվել ու շարունակում է տպագրվել, բայց այն մի տեսակ կիսատ է մնում, քանի որ Հայաստանում դրա արձագանքը չկա: Մենք միշտ ասում ենք, որ գրականությունից փակ էջեր չենք ունեցել, բայց ինչո՞ւ պետք է փակ էջեր ունենայինք, երբ Սփյուռք ու Սփյուռքում ձևավորված մտավորականություն ունենք: Այն, ինչ Հայաստանում, հատկապես` խորհրդային տարիներին, չէր տպագրվում,  Սփյուռքում տպագրվում էր: Սփյուռքն այդ հարցում նույնպես մեծ դերակատարություն է ունեցել: Բայց հիմա, երբ ամեն ինչ բաց է, մենք այդքան անտարբեր ենք գրականության նկատմամբ: Իսկ անտարբերությունը հետևանք է հոգևոր իմաստով հավաքատեղի չունենալու»,- ընդգծեց մեր զրուցակիցը:

Ղարաբաղցյանը համոզված է, որ բոլոր իշխանություններին էլ ձեռնտու է ծառայամիտ մտավորականություն ունենալը, բայց բոլոր իշխանություններն էլ հոգու խորքում ուզում են ունենալ ընդդիմադիր, նորմալ մտավորականություն:

«Այստեղ երկրի ուժեղության խնդիրը կա: Ո՞վ չի ուզենա, որ, օրինակ, Հրանտ Մաթևոսյանի տեսակը շարունակող մտավորականություն  ունենա: Ո՞վ չի ուզենա, որ Վիկտոր Համբարձումյանի տեսակը շարունակող գիտնական-մտավորականություն ունենա: Այդ շարունակականությունն ընդհատվել է: Մտավորականությանը «գնելը» եղել է միշտ, բայց պետք է այնքան թանկ լինի նրա գինը, որ նրան գնելու ռիսկ չանեն ու այդքան գումար չունենան: Եթե հեշտ ծախվում են, ի՞նչ է եղել: Միշտ էլ եղել է թե՛ ծախու, թե՛ ըմբոստ մտավորականությունը: 30 տարվա մեջ մտավորականի խմոր հունցվել է, բայց մտավորական չի թխվել, դեռ հունցման գործընթացում է, իսկ վերջին երկու տարվա մեջ շատ հստակ է երևում, թե ուր է գնում մտավորականությունը: Մտավորականը պետք է միշտ ընդդիմադիր լինի` անկախ հանգամանքից` օրվա իշխանությունը լավն է,  թե` ոչ: Ի դեպ, մտավորականությունը սկսվում է լրագրողից: Բացեք մեր բոլոր մտավորականների անցած ճանապարհը` սկսվում է լրագրությունից: Այն շատերի համար փեշակ է, բայց լրագրությունը պատվախնդրություն է, մտածողություն է, լրագրությունը ինքնասիրություն է»,- խոսքն ամփոփեց Սպարտակ Ղարաբաղցյանը: