Մայիս 28-ի այժմէականութիւնը

Իր  100 ամեակի  բոլորման  եզրին  հասնող  պատմական  օր  Մայիս  28-ը,հակառակ  իր  ժամանակագրական   հեռաւորութեան,  տիրականորէն ,  կը  շարունակէ  մնալ  մեր  ազգային  քաղաքական  առօրեային  մէջ,  առանցքային  ներկայութիւն,   նախ  իր  պատմական  նշանակութեամբ,  ապա  իր  գաղափարախօսական  թէ  հոգեբարոյական  աւանդով  ու  դեռ  եւս  ուսանելի  ու  որդեգրելի  արժէքներով:

Արդարեւ  հակառակ  համայնավար  իշխանութեանց   շղթայազերծած  եօթանասունամեայ  քաղաքականութեան,  պատմութեան  էջերից   ի  սպառ  ջնջելու  Մայիս  28  վարկածի  նշումն  իսկ՛  - Հակառակ  անոր  յաջորդող  անկախ  Հայաստանի յաջորդական  իշխանութեանց,   Մայիս  28  կոչուածի  արժէքազրկման  թէ  շքազրկման  նպատակադրուած  քաղաքականութեան՛  -Հակառակ    տարիներու ,  սփիւռք-Հայաստան,  ապազգային  հոսանքներու, նոյն  Մայիս  28-ի  դէմ  թիրախուած,  մոլեգնած  հորդաններուն,  վերջապէս  ինչու  չէ  նաեւ  հակառակ   ժամանակի  ու  տարիներու   բնական  փոշուն՛  Մայիս  28-ը  ու  անոր  յաջորդող  երեսուն  ամիսը  կը  մնան - մինչեւ   պահս,  մեր   արդի  պատմութեան  ամենէն  աւելի  ուսանելի ,  անկիւնադարձ ային,  ճակատագրորոշ  ու  բախտորոշ  հանգրուանը:  Անկասկած  թէ  անուանակոչումը   այս  օրուան  որպէս  հայ  ժողովուրդի  յարութեան  տօնի,  մանաւանդ  միայն  երեք  տարիներ  առաջ  ցեղասպանուած  ազգի,  իրապէս  թէ  կը  ներկայանայ  որպէս  հարազատ  որակումը  Մայիս  28-ի  կոթողային  պահուն:

Հետաքրքիր  է   այն,  որ  Մայիս  28-ը,  որն  իր  իսկ  հեղինակներու  կողմէ  նկարագրուած  էր  որպէս  անակնկալ  ծնունդ ,  մինչեւ  իսկ հիւանդ  երախայ,  մինչ այս  պահը,   հակառակ  այդ   որակումներուն,   չգերազանցուեցաւ, ոչ  Սովետական  «ազատ»  հայրենիքով ,  ոչ  իսկ   գուցէ  ներկայ  ազատ  անկախ  Հայաստանով,  որն  ամբողջ  քսան  տարի  իր  իւրայատկութիւնը   ու  գերազանցութիւնը , կը  փորձէ  դրսեւորել,  անցեալն,  ցաւ  ի  սիրտ  Մայիս  28-եան   անցեալն  ստորադասելով  թէ  դեռգնահատելով  ու    սեպտեմբեր  21-ի  մէջ  տեսնելով    Հայաստանի   անկախութեան  պսակը , իսկ  Մայիս  28-ի  մէջ  հանրապետութեան  տօն՛   անորոշ  վարկածը,  որն  անմիջականօրէն  աւելին  կը  ծառայի  70 ամեայ  յանցաւոր,  այսօր  անցաւոր  ռէժիմի  տրամադրութեանց  եւ  երբեք  մեր  ազգի  պատմութեան  անաչառ  գնահատման:

Այսուամենայնիւ  փաստը  կը  մնայ  այն  որ  հիւանդ  երախան,  յաջողեցաւ  իր  ցեղասպանուած  ընտանիքի  ցաք  ու  ցրիւ   մնացորդացը  մէկտեղել  ու իր  սեփական  բազուկի  ու  արեան գնով , պատմութեան  գահավէժ   ընթացքը  յեղաշրջել,   ու  աւերակներից ստեղծել  հայոց  հայրենիք,  պետականութիւն,  բանակ , համալսարան,  հող  գիւղ տնտեսութիւն,  միջազգային  ճանաչում  ու  պահանջք,  իսկ  ամենից  կարեւորը ,  հազիւ  թէ  իր  գոյութեան  երկամեան  բոլորած՛  պարգեւեց      ազգի  ցիրուցան  բեկորներին   տուն  վերադարձի  գործնական  մղում  հակառակ  որ  տունը  տունի  որակման  սաղմնային  վիճակին  էր:

Այնուհետեւ  դաւադրութեամբ,   պատերազմներից  յոգնասպառ  ժողովուրդի  խաբեբայութեամբ ,    օտարին  սուինին   յենուած ,   իշխանութեան  գլուխն  անցած  համայնավարներ,  շուտով  բաժնեցին  Հայաստանի  հողն  ու  բերքն,  ոչ  թէ  հայուն,  այլ  հայուն  պատուհասողին  ու  ազգին  ընտիր  զաւակներին  հողմնացրիւ  փոշիացուցին  Սիպերիան  անդաստաններում:   Հակառակ  դժոխային  պայմաններուն  հիւանդ  երախան  իր  սուղ  արեան  թէ  անսակարկ  քրտինքի  նուիրմամբ,  ապրեցաւ  վերապրեցաւ,  գոյատեւեց  մինչեւ  այն  պատեհ  պահն, երբ    թօթափեց   լուծը  օտար  ու  կրկին  անկախութեան  սերունդը  գտաւ  հնար:

Այսու  ամենայնիւ      սուինները  գացին,  բայց  մինչեւ  այդ   սերմանուած  փառքերը  մնացին:՛  Փառքեր՛ ուր   ժողովուրդ մը ամբողջ, իր  անհատի  ապահովութեան  սիրոյն,  հրաժարած  էր   ամէն  հոգեմտաւոր արժէքներէ ,   նկարագրէ ՛   իր  էութիւնը ազնուացնող     սրբութիւններէ ու     դարձած   հլու  ու  կոյր  կամակատարը  բռնապետին  ու  անզիջող  թշնամին  իր  եղբօր  ու  հոր:

Իրավիճակ՛ ուր ոչ  մի  ազգային,   հայրենասիրական,  հոգեբարոյական,  մինչեւ  իսկ     մարդկային   արժէք  կարելի  էր  պահպանել :  Անտառի   օրէնքն  էր  ի  զորու  ու  մարդս  մարդու  դէմ  դարձած  էր  գայլ:  Պարզ  էր  թէ  այսպիսի  փառքերի  մնացորդացի   վրայ  իսկ   ուռճացող  համակարգը անպայման  պիտի  ծնէր  ներկայ  Հայաստանը  իր  անզսպելի  արտահոսքով,  իր  գիւղացիների  յուսա լքեալ  բազմութեամբ,  աղքատների  օրն  օրին  աճող  թիւով,     ու  ոչ  պակաս  մտահոգիչ    անբացատրելի   զեխութեամբ  յղփացած  անճանաչելի   վերնախաւով   ու  վերջապէս  քաղաքացիների  թէ  բանակայիններու  շարքերին  անիմանալի  անձնասպանական  դէպքերով :  Ալ  չխօսիլ   իշխանութիւն  ժողովուրդ   իրար  հակադիր  վտանգաւոր  բեւերացումով     ու  աւաղ   այդքանին  վաղաժամ ՛ Հայաստան  հայոց  տուն  հայրենիք  երազի  մթագնումով:

Անկասկած  թէ  Հայաստանի  առաջին  անկախացման  ու  անոր  յաջորդող օրերին  ըմպուեցան   դառնութեան  բաժակներ   ու  նուաճուեցան  աւելին  թեժ   գողգոթաներ  ուր   ամէն  ոք       զօրավարից   սկսեալ    մինչեւ  տասնապետը ,  վարչապետից  մինչեւ   տեր  թոթիկեան   մանկավարժը,    եպիսկոպոսից մինչեւ   ժամկոչը,  մաքառեցան  անսակարկ  ու  միասնական  ոգով ՛   ու  որպէս  մատաղ   նուիրաբերեցին  իրենց  ունեցուածքի    ամէնէն  թանկագինը     հայրենիքի   փրկութեան  զոհասեղանինն: 

 Մայիս  28  խորհուրդը  ու  գաղափարախօսութիւնը  կը  կայանայ  վասն  ազգի  ու  հայրենիքի  անսակարկ  ու  հաւաքական  նուիրաբերման  մէջ,   հայրենիքի   ծառայութեան  հաւաքական  ճիգի  մէջ ,  ազգային  թէ  հայրենական  պարտքի  ու  պարտաւորութեանց  համազգային  համալրման  մէջ,  վերջապէս   վճռական   պահուն՛  դրօշի  առաջ  ազգի  բոլոր  զաւակների  զինուորագրման  մէջ:   Արդարեւ   մինչեւ  այն  ատեն  որ  հայ  իրականութիւնը  այս  դաւանանքից  կը  հեռանայ,   Սարդարապատի   զանգերն  աւելի  բարձր  կը  հնչեն  որպէս  ահազանգ  գալիքին  ու  Մայիսեան   խորհուրդը  դարձեալ  կամրագրէ   հեռաւոր  պատգամին   անժամանցելիութիւնը   զուգահեռաբար  հայկազեան  ցեղի  սլացքին: