Լիահույս ենք, որ Հայաստանի իշխանությունները կհրաժարվեն Եկեղեցու դեմ բախում սերմանելու կործանարար ուղուց

Հայոց եկեղեցու պահպանության համահայկական խորհուրդը խորը վրդովմունքով ու անհանգստությամբ է հետևում վերջին զարգացումներին, երբ Հայաստանի իշխանությունները ձեռնամուխ են եղել աննախադեպ գործողությունների՝ ուղղված Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու ծառայողների դեմ։ Միայն վերջին օրերին իշխանությունների կողմից բռնի մեթոդներով կատարվել են խուզարկություններ Եկեղեցու կառուցվածքներում և մի շարք հոգևորականների բնակարաններում, ինչի արդյունքում Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տեր Մկրտիչ եպիսկոպոս Պռոշյանը և առնվազն երկու այլ հոգևորականներ (Թեմի դիվանապետ Տեր Գարեգին քահանա Արսենյանը և առաջնորդարանի գլխավոր հաշվապահը) ապօրինաբար ձերբակալվել են։ Ընդհանուր առմամբ, Արագածոտնի թեմից բերման է ենթարկվել 12 հոգևորական և թեմի մի շարք աշխատակիցներ։ Նշված բոլոր հոգևորականները փաստացի դարձել են քաղաքական հետապնդման թիրախ միայն այն բանի համար, որ 2021 թվականի ընդդիմության բողոքի ակցիաների ընթացքում կատարել են իրենց քաղաքացիական պարտքը՝ արտահայտելով ցավն ու բողոքը հայրենի երկրում տեղի ունեցող իրադարձությունների նկատմամբ։

Հատկանշական է, որ վերոնշյալ խուզարկություններն ու կալանավորումները կատարելու համար որևէ իրական իրավական հիմք չի ներկայացվել. իշխանությունները հենվել են ընդամենը մեկ հոգևորականի՝ Տեր Արամ քահանա Ասատրյանի հեռուստատեսային հայտարարության վրա, ըստ որի իբր Արագածոտնի թեմից «հրահանգ» է տրվել հոգևորականներին մասնակցելու ընդդիմության 2021 թվականի հավաքներին։ Այս բացարձակ անհասկանալի և կասկածելի պնդման հիման վրա հարուցված քրեական գործով իրավապահները լայնածավալ արշավ են սկսել Եկեղեցու դեմ։ Նրանց գործողություններն ուղեկցվել են կոպիտ ոտնձգություններով: Օրինակ՝ հոկտեմբերի 15-ի վաղ առավոտյան Ազգային անվտանգության ծառայության զինված ներկայացուցիչները ներխուժել են Արագածոտնի թեմի առաջնորդարան և միաժամանակ առնվազն 20 վայրերում (եկեղեցական կառույցներում ու քահանաների տներում) խուզարկություններ իրականացրել։ Խուզարկումների պատրվակով առգրավվել են եկեղեցու փաստաթղթեր, էլեկտրոնային տեղեկատվության կրիչներ, նվիրատվություններից գոյացած զգալի գումարներ, մեծ քանակությամբ եկեղեցական զարդեր և նույնիսկ վառելիքի կտրոններ։ Ակնհայտ է, որ իշխանությունները ամեն կերպ ջանում են քրեականացնող փաստեր «հնարել» մեր Եկեղեցու ծառայողների վրա՝ չեն վարանել անգամ սրբապղծաբար խուզարկել եկեղեցու սրբավայրերն ու գույքը։

Սույն հակաիրավական գործողությունների ընթացքում կոպտորեն խախտվել են ձերբակալված հոգևորականների իրավունքները։ Ժամեր շարունակ գաղտնի է պահվել Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Մկրտիչ Սրբազանի և բերման ենթարկված որոշ քահանաների գտնվելու վայրը՝ նրանց ամբողջովին զրկելով իրավական աջակցության որևէ հնարավորությունից։ Հետագայում պարզվել է, որ Սրբազանը սկզբից ևեթ տարվել էր Երևանի քննչական վարչություն, սակայն փաստաբաններին չի թույլատրվել նրան հանդիպել կամ որևէ կերպ կապ հաստատել։ Սա ՀՀ Սահմանադրությամբ և օրենքներով երաշխավորված ազատություններից բացարձակ զրկման վառ օրինակ է, ինչը փաստել է Սրբազանի պաշտպան Արա Զոհրաբյանը՝ շեշտելով, որ հոգևոր առաջնորդի գտնվելու վայրը չհայտնելը իրավունքի կոպիտ խախտում է։ Փաստաբանների պալատի խորհուրդն անգամ հատուկ հայտարարությամբ դատապարտել է իրավական օգնություն ստանալու իրավունքի իրացմանը խոչընդոտելու նման դեպքերը։ Մենք ազդարարում ենք, որ ոտնահարված են օրենքի գերակայության և արդար դատաքննության հիմնարար սկզբունքները, ինչը մեր երկրում իրավապահ համակարգի քաղաքականացումով պայմանավորված վտանգավոր նախադեպ է։

Ավելին, կատարյալ շինծու են մնում հոգևորականների դեմ հարուցված մեղադրանքները։ Մասնավորապես, տեղեկություններ կան, որ Մկրտիչ Սրբազանին մեղադրանք են առաջադրել իբր «հավաքների հետ կապված և քվեարկության արդյունքների վրա ազդելու համար»։ Այս մեղադրանքների ամբողջական անհիմն լինելը բացահայտ է յուրաքանչյուր իրավաբանի և ոչ իրավաբանի համար. իշխող վարչախումբը փորձում է ընդդիմության խաղաղ բողոքներին մասնակցած հոգևորականների գործողությունները ներկայացնել որպես իրավախախտում կամ «պետության հիմքերը խարխլող» արարք, մինչդեռ իրականում հոգևորականները, ինչպես և երկրի հազարավոր քաղաքացիներ, արտահայտել են իրենց ազատ կարծիքն ու մտահոգությունը հայրենիքի ճակատագրի վերաբերյալ, ինչը պաշտպանված է ՀՀ Սահմանադրությամբ և մարդու իրավունքների միջազգային կոնվենցիաներով։ Պետք է ընդգծել, որ Մկրտիչ Սրբազանի նկատմամբ հարուցված մեղադրանքներն ամբողջովին շինծու են և մաս են կազմում իշխանությունների հակաեկեղեցական արշավի՝ ինչպես իր փաստաբանն է հայտնել։ Նպատակը մեկն է՝ փորձել վարկաբեկել ու լռեցնել Հայ Առաքելական Եկեղեցուն և վախեցնել նրա սպասավորներին ու հավատացյալներին։

Հիշեցնենք, որ սա եզակի դեպք չէ. վերջին շրջանում ձևավորվել է շարունակական և մտածված մի գործելաոճ, որի շրջանակներում իշխանությունները թիրախավորում են Եկեղեցու բարձրաստիճան հոգևորականներին և աշխարհիկ աջակիցներին։ Ավելի վաղ, այս տարվա հունիսին իշխանությունները նույնպիսի շինծու մեղադրանքներով հետապնդեցին և կալանավորեցին երկու ազգային եկեղեցական առաջնորդների՝ Շիրակի թեմի առաջնորդ Տեր Միքայել արքեպիսկոպոս Աջապահյանին և Տավուշի թեմի առաջնորդ Տեր Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանին։ Հունիսի 27-ին Ազգային անվտանգության ծառայության զինուժը նույնիսկ ներխուժեց Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի տարածք՝ փորձելով ստուգումներ անցկացնել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նստավայրում, իսկ Գյումրի քաղաքում միաժամանակ խուզարկվեց Շիրակի թեմի առաջնորդանիստը։ Արքեպիսկոպոս Աջապահյանին մեղադրանք առաջադրվեց «պետական հեղաշրջման հրապարակային կոչերի» համար, մինչդեռ նա ընդամենը հոգևորականների հավաքի ժամանակ հնչեցրել էր ժողովրդի ցավն ու պահանջները՝ առանց որևէ ապօրինի գործողության կոչի։ Նույն կերպ, արքեպիսկոպոս Գալստանյանին վերագրվեց ընդդիմադիր «Սրբազան պայքար» շարժմանը աջակցելու միջոցով «ահաբեկչություններ և իշխանության բռնի զավթում» ծրագրելու անհեթեթ մեղադրանք։ Ինքը՝ վարչապետը, հայտարարեց, թե իրավապահները թույլ չեն տվել «քրեական-օլիգարխիկ հոգևորականության» մեծածավալ ծրագրի իրականացումը՝ բացահայտելով իշխանության կողմնակալ և վիրավորական վերաբերմունքը Հայ Եկեղեցու նկատմամբ։ Հայ Առաքելական Եկեղեցու ներկայացուցիչները պաշտոնապես արձագանքեցին՝ հայտարարելով, որ կառավարության այս հակաեկեղեցական քաղաքականությունն ունի բացահայտ քաղաքական բնույթ և ուղղված է Եկեղեցու հեղինակությունը ներքին և միջազգային մակարդակով խարխլելուն։ Անգամ հեղինակավոր հոգևոր առաջնորդների հանդեպ այս բռնությունները ցույց տվեցին, որ իշխանությունները չեն կանգ առնելու ոչ մի արգելքի առաջ իրենց համազգային մտածողությանը խորթ ծրագրերը կյանքի կոչելու համար։ Այսօր Արագածոտնի թեմի դեպքերով այդ խայտառակ արշավը մտնում է նոր՝ առավել վտանգավոր փուլ, որն ուղղակի սպառնալիք է մեր երկրի հավատքի ազատությանն ու ազգային ինքնությանը։

Հայոց եկեղեցու պահպանության համահայկական խորհուրդը ամենայն լրջությամբ ահազանգում է, որ Հայաստանի իշխանությունների գործողություններն ունեն բռնապետական երանգ և խստորեն դատապարտելի են։ Նմանատիպ կայծակնային բռնաճնշումները բնորոշ են եղել միայն տոտալիտար ռեժիմներին, և այսօր՝ անկախ Հայաստանում, երկրի ղեկավարությունը ձեռնարկել է նույն գործիքակազմը, ինչը կոպտորեն ոտնահարում է ժողովրդի խղճի և կրոնական ազատության հիմնարար իրավունքը։ Իշխանությունների ցուցումով տեղի ունեցողը մեր աչքի առաջ վերստին հիշեցնում է ստալինյան 1937 թվականի բռնաճնշումները՝ երբ քողարկված դիմակներով անվտանգության գործակալները ներխուժում են Աստծո տուն՝ զենքերը ձեռքին։ Նման գործելաոճը սրբապղծություն է և ազգային խայտառակություն, որը չունի որևէ արդարացում։ Եկեղեցու վրա հարձակվելը հարված է մեր ինքնության հիմքերին՝ սա պատահականություն չէ, այլ մտածված ոտնձգություն մեր ժողովրդի հոգևոր հենասյուների դեմ։ Ակնհայտ չարամիտ դիտավորությամբ իշխանությունները փորձում են խափանել Եկեղեցու բնականոն գործունեությունը, արատավորել նրա հեղինակությունը և վախի ու տագնապի մթնոլորտ սերմանել հոգևորականների, հավատացյալների ու հասարակության լայն շրջանակներում։ Այս բռնաճնշումներով ՀՀ իշխանությունները բացահայտ վիրավորում են միլիոնավոր հավատացյալների կրոնական զգացմունքները և շարունակում են տարածել ատելության խոսքով թունավորված մթնոլորտ՝ էլ ավելի խորացնելով հասարակության բևեռացումն ու պառակտումը։ Մենք տեսնում ենք, որ հայրենիքում օրեցօր պակասում են այն ընդհանուր արժեքները, որոնք կարող են միավորել ազգը։ Պաշտոնական քարոզչությամբ նյութապաշտությունն ու հակահոգևոր վերաբերմունքն են խրախուսվում, ինչը քայքայում է հասարակական կյանքը և մարդկանց ոգին։ Այսպիսի «հոգևոր քայքայման» մթնոլորտի տարածումը տանում է դեպի բռնապետություն՝ երկակի վտանգավոր մի իրավիճակ, երբ իշխանությունը ձգտում է այլասերել նաև ժողովրդի հոգևոր կյանքը։

Հայոց եկեղեցու պահպանության համահայկական խորհուրդը լիակատար աջակցություն և զորակցություն է հայտնում մեր եկեղեցական դասին։ Մենք կանգնած ենք Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի, մեր ողջ հոգևորականության և հավատացյալ ժողովրդի կողքին թե՛ Հայաստանում, ինչպես նաև Սփյուռքում։ Մենք համոզված ենք, որ ոչ մի բռնի ճնշում չի կարող ընկճել և հեռու պահել մեր հավատավոր զավակներին Եկեղեցուց։ Դարերի ընթացքում Հայ ժողովուրդն իր հավատքով, Եկեղեցու շուրջ համախմբված պահպանել է իր լեզուն, հավատքը, ավանդույթները և արժեքները։ Չարը երբեք չի հաղթել և չի հաղթելու. այսօր էլ խարդավանքներով, սպառնալիքներով ու բռնություններով անհնար է ընկճել հոգևոր սպասավորներին և մեր հավատավոր ժողովրդին։ Հորդորում ենք մեր ժողովրդի բոլոր խավերին չտրվել սադրանքներին ու պահպանել հավատքի ու օրենքի դաշտը՝ ամուր կանգնած մնալով մեր Եկեղեցու պաշտպանության դիրքերում։ Հայ Առաքելական Եկեղեցին եղել և մնում է մեր ազգային ինքնության սյունը, և յուրաքանչյուր հարված Եկեղեցուն հարված է հայ ժողովրդի սրտին։ Մենք չենք թույլատրելու Հայ Եկեղեցու ոչնչացումը կամ նվաստացումը ոչ հիմա, ոչ էլ ապագայում։

Վերոգրյալը հաշվի առնելով՝ մենք իշխանություններից պահանջում ենք ձեռնարկել անհապաղ քայլեր իրավիճակը շտկելու ուղղությամբ.

1. Ակնթարթորեն ազատ արձակել ապօրինաբար կալանավորված բոլոր հոգևորականներին, այդ թվում՝ Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Մկրտիչ Պռոշյանին և նրա հետ կալանավորված եկեղեցական անձնակազմին, դադարեցնելով նրանց նկատմամբ հարուցված շինծու քրեական հետապնդումը։

2. Դադարեցնել պետական մարմինների կողմից վարվող հակասահմանադրական և հակաեկեղեցական գործողությունները Հայ Առաքելական Եկեղեցու հանդեպ, կանգնեցնել քրեական գործերի չարաշահմամբ Եկեղեցու հեղինակությունն արատավորելու և նրա ծառայողներին վախեցնելու փորձերը։

3. Հարգել և պաշտպանել ՀՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված խղճի և հավատքի ազատությունը, դադարեցնել որևէ ձևով միջամտությունը Եկեղեցու ներքին գործերին և ապահովել հոգևորականների իրավական անձեռնմխելիությունը՝ ըստ միջազգային չափանիշների և Հայաստանի սահմանադրական կարգի։

4. Պատասխանատվության ենթարկել բոլոր այն պաշտոնյաներին ու ուժային կառույցների աշխատակիցներին, ովքեր ներգրավված են եղել եկեղեցական կառույցների նկատմամբ ապօրինի բռնաճնշումների և իրավունքների խախտումների մեջ։ Մենք պահանջում ենք անմիջապես ծառայողական քննություն և արդարադատություն՝ մեղավորներին պաշտոններից հեռացնելու և օրենքի ողջ խստությամբ պատժելու համար, որպեսզի նման չարաշահումները չկրկնվեն։

Հայոց եկեղեցու պահպանության համահայկական խորհուրդը նաև կոչ է անում Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու բոլոր հավատավոր զավակներին, Հայաստանում և Սփյուռքում գործող ազգային կազմակերպություններին և մարդու իրավունքների պաշտպան միջազգային կառույցներին՝ միաձայն բարձրաձայնել տեղի ունեցած անարդարությունների դեմ։ Ժամանակն է համախմբել ողջ հայկական ներուժը՝ պաշտպանելու համար մեր Եկեղեցու անօտարելի իրավունքները։ Մեր ձայնը պետք է հնչի մինչև ամենաբարձր ատյաններ, որպեսզի աշխարհը ճանաչի՝ Հայաստանում կրոնական ազատության իրավունքը կոպտորեն ոտնահարված է իշխանությունների կողմից, և այդ իրավիճակը հանդուրժելի չէ։ Մենք չենք վախենում պայքարելու արդարության համար, և հավաստիացնում ենք, որ Հայ Եկեղեցու և նրա հավատքի պաշտպանությունը մնալու է մեր ազգային կյանքի գերակա հարցը։

Վստահ ենք, որ հայ ժողովուրդն իր պատմության մեջ բազմիցս ապացուցել է՝ չարի և բռնակալության դեմ հավաքական հավատով և կամքով կարելի է հաղթանակ տանել։ Այս դժվարին պահին բոլորս միասնաբար և աղոթքով կամրապնդենք մեր ոգին՝ հանուն հայրենիքի խաղաղության և մեր ժողովրդի անվտանգության։ Հայոց եկեղեցու հանդեպ հարձակումը ոչ միայն կրոնական հարց է, այլև հարված մեր ազգային միասնությանը, որը մենք չենք կարող թույլ տալ։ Հավատում ենք, որ Աստված զորավիգ կլինի ճշմարտության պայքարող իր զավակներին, և շուտով յուրաքանչյուրը, ով անարդար ձեռք է բարձրացրել Սուրբ Եկեղեցու վրա, կանգնելու է և՛ օրենքի, և՛ պատմության դատաստանի առաջ։

Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին պիտի շարունակի անսասան կանգուն մնալ որպես համազգային միասնության և հավատի անշեջ կրակ, իսկ նրան հալածողները տարեգրքում կգրվեն որպես խայտառակ օրինակ մերօրյա։ Խորհուրդը լիահույս է, որ սթափ մտածողությունն ի վերջո կհաղթի, և Հայաստանի իշխանությունները կհրաժարվեն Եկեղեցու դեմ բախում սերմանելու կործանարար ուղուց՝ ի փառս մեր Հայրենիքի շենացման և ժողովրդի միաբանության։

Հայոց եկեղեցու պահպանության համահայկական խորհուրդ