«Ոչ միայն անվտանգային, այլև սուվերենության խնդիր է առաջացել». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ Ակնհայտ է, որ այսօր ունենք հետպատերազմյան քաոս, հետպատերազմյան անիշխանություն և իշխանության կողմից այդ իրավիճակը որևէ կերպ վերահսկողության տակ վերցնելու անկարողություն: Այս մասին ընդգծում է քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանն ու շեշտում, որ նշվածն օբյեկտիվ է: «Ինչո՞ւ, որովհետև բազմիցս է ասվել. կապիտուլ յացիա ստորագրած և, ավելին, երկրին բավականին կասկածելի հանգամանքներում պարտության բերած իշխանությունը և վարչապետն օբյեկտիվորեն չէին կարող վերահսկողության տակ վերցնել իրավիճակն ու սկսել երկրին ռեստարտ տալ: Եվ այս պայմաններում իշխանությունն իրական լուծումներ գտնելու փոխարեն փորձում է մեղավորներ գտնել և վերջին շրջանում կա՛մ ակնարկներով, կա՛մ բացահայտ սկսել է մեղքը հիմնականում բանակի վրա գցել: Նման պայմաններում պարզ է, որ երկրի ոչ միայն անվտանգային, այլև, ընդհանրապես, երկրի գոյության, երկրի սուվերենության խնդիր է առաջացել:

Ավելին ասեմ, երկիրն արդեն երկար ժամանակ է՝ բացահայտ արտաքին կառավարման տակ է գտնում: Ու այս պայմաններում ինձ համար անգամ զարմանալի է, որ բանակն այսքան ուշ է արձագանքել ստեղծված իրավիճակին»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշեց քաղտեխնոլոգն՝ ադրադառնալով այն դիտարկումներին, թե բանակը չպետք է խառնվի ներքաղաքական հարցերին: «Բանակը մեր երկրի անվտանգության հիմնական երաշխավորն է, իսկ հիմա այդ անվտանգությունը, և, ընդհանրապես, երկրի ինքնուրույնությունը, ըստ էության, զրոյական մակարդակի վրա է: Մենք պետք է խոստովանենք, որ ՀՀ իշխանությունները ոչ միայն Արցախի Հանրապետության, այլև, ըստ էության, նաև ՀՀ-ի անվտանգության երաշխավորը չեն: Եվ այս պայմաններում բանակի հայտարարությունն ու դիրքորոշումը բնական է: Ավելին ասեմ՝ կարծում եմ՝ ինչ-որ տեղ ուշացած է, թեպետ, ամեն դեպքում, լավ է, որ բանակն իր ֆունկցիոնալ առաքելությունն արտահայտել է»,-ընդգծեց մեր զրուցակիցը: 

Անդրադառնալով այս իրավիճակում ժողովրդի անունից հանդես գալու փորձերին՝ քաղտեխնոլոգը նկատեց. «Քաղաքական որոշ ուժերի և, մասնավորապես, իշխանության համար «ժողովուրդ» եզրույթն այս պահի դրությամբ քաղաքական բլեֆի ժանրից է: Իրենք ապրիորի հայտարարում են, որ ժամանակին իրենք 800 հազարից ավելի ձայն են ստացել, և դա իրենց թույլ է տալիս խոսել այն մասին, որ իրենք լեգիտիմ ընտրված իշխանություն են: Մինչև պատերազմը ես նշում էի, որ ոչ թե լեգիտիմության, այլ այսօրվա իշխանության էֆեկտիվության խնդիրն էր կասկածի տակ դրվում: Մասնավորապես՝ այն հարցադրմամբ, թե որքանո՞վ են իրենք կարողանում արձագանքել առկա մարտահրավերներին: Պատերազմից հետո, կարծում եմ, արդեն լուրջ հարցեր կան՝ կապված լեգիտիմության հետ, որովհետև իրեն քվե տված ժողովրդից չէր ստացել երկիրը պատերազմի հասցնելու ու հետո պարտվելու մանդատը:

Չէր ստացել նաև այդ պատերազմից հետո իրավիճակը սթափ չգնահատելու և երկիրը, ըստ էության, համակարգային ճգնաժամի հասցնելու մանդատը: Որևէ մեկն իրենց լեգիտիմ մանդատ չէր տվել, որ, ըստ էության, երկիրը բերեն ու արտաքին կառավարման հասցնեն: Էլ չեմ խոսում այն մասին, որ իրենք երկիրը ստացել են մի տարածքային չափերով ու սահմաններով, բայց հիմա երկիրն ունի այլ տարածքներ: Կա այլ կարգավիճակ նաև ռեգիոնալ առումով: Բացի այդ, Արցախի անվտանգության երաշխավորից ՀՀ-ն լավագույն դեպքում դիտորդի է վերածվել, երբ նաև չեն վերահսկվում սեփական սահմանները: Այսինքն, այստեղ լեգիտիմության շատ հստակ խնդիր կա: Նշվածից է բխում այն իրողությունը, ըստ որի՝ այս իշխանությունները պետք է հաշտվեն այն մտքի հետ, որ իրենք առնվազն ոչ էֆեկտիվ իշխանություն են: Հիմա դա միտումնավոր ոչ էֆեկտիվություն է, թե, այսպես ասենք, ոչ պրոֆեսիոնալ ունակություններից է, հետագայում արդեն քննության հարց է լինելու: Մեծ հաշվով, ժողովուրդը մանիպուլ յացիայի առարկա է դարձել»:

Վ. Հակոբյանը նշեց՝ այնպես չէ, որ ընդդիմությանը հաջողվում է իր բոլոր կողմնակիցներին փողոց հանել: «Կարծում եմ՝ ընդդիմության հանրահավաքին, եթե ոչ 10, ապա, հնարավոր է, մի քանի անգամ ավելի քիչ մարդ է հավաքվում, քան գոյություն ունեցող ընդդիմադիր ընտրազանգվածն է, որն ընտրության պարագայում կգա ու, համենայն դեպս, կքվեարկի ոչ իշխանության օգտին: Բայց, ամեն դեպքում, փաստն այն է, որ երբ իշխանությունը փորձում է ցույց տալ, որ ժողովուրդն իր կողմն է, իրադարձությունները ցույց տվեցին, որ այդ աջակցությունը բավականին համեստ է: Ի դեպ, փողոցում առկա ժողովրդով ամեն ինչ չափելն օբյեկտիվ չէ: Այդ ցուցանիշն օբյեկտիվ չէ, բայց, ամեն դեպքում, կարող ենք ասել, որ երբ Նիկոլ Փաշինյանը կոչով է հանդես գալիս՝ տասն անգամ ավելի քիչ մարդ է հավաքվում փողոցներում»,-ասաց նա՝ ընդգծելով, որ ՀՀ ԶՈւ ԳՇ հայտարարությունից հետո հանրահավաքները կազմակերպվում են կոշտ վարչական ռեսուրսի միջոցով, բայց անգամ այդ դեպքում չի հաջողվում մարդկանց հավաքել:

Ինչ վերաբերում է պետական ինստիտուտների նկատմամբ իշխանության քայլերին՝ Վիգեն Հակոբյանը շեշտեց. «Չեմ ուզում ասել, որ ինստիտուտները, որոնք ժառանգեց Ն. Փաշինյանը, կատարյալ էին: Բայց համաձայն չեմ, որ միակ կայացած ինստիտուտը, ինչպես Փաշինյանն է վերջերս պնդում, կոռուպցիան էր: Պարզ է, որ այն կար, բայց փաստ չէ, որ այդ ինստիտուտն իր օրոք վերացել է: Ընդամենը ձևափոխվել է՝ կոռուպցիայի մի մոդելը փոխված է մյուս մոդելով՝ կլինի պարգևավճարների, տենդերների, թե մեկ աղբյուրից գնման կամ այլ ձևով: Այսինքն, անգամ կոռուպցիան չեն կարողացել վերացնել: Իսկ հիմա՝ մնացած ինստիտուտների մասին, որոնք չի նկատում, և որոնք աստիճանաբար վերացնում են: Փաստն այն է, որ եթե անգամ թույլ ինստիտուտները քանդում ես ու դրա տեղը ոչ մի էֆեկտիվ բան չես դնում, նշանակում է՝ կա՛մ միտումնավոր ես քանդում երկրի պետական ինստիտուտները, կա՛մ ուղեղդ այդքան չի հասնում, որ կարողանաս պետություն կառավարել:

Երկու տարբերակն էլ, կարծում եմ, շատ բացասական է Նիկոլ Փաշինյանի համար, երկուսն էլ հետագայում, ըստ իս, ամեն դեպքում, պատասխանատվություն են ենթադրելու: Մեր գնահատականը կախված է նրանից, թե մենք այս ինստիտուտների վերացման հիմքում որ կանխավարկածն ենք դնում. որ միտումնավոր քանդվում էին այդ ինստիտուտները, որպեսզի պետությունը թուլանա ու արտաքին քաղաքական հարցերում երկիրն անպատրաստ լինի՞ մարտահրավերներին, թե՞ դա, պարզ ասած, ապուշության կամ հիմարության կանխավարկած է: Բայց, մեծ հաշվով, ինչ վերաբերում է մյուս համակարգերին, որոնք հիմնավոր քանդվում են, հիմնական մոտիվացիան սեփական իշխանությունն ինչ-որ ձևով ամրապնդելն է:

Բայց ամենահետաքրքիրն այն է, որ դա էլ չի ստացվում: Հիմա մեկ-մեկ ասում են՝ դիկտատուրա և այլն: Բայց դիկտատոր լինելու համար էլ է ռեսուրս պահանջվում: Խոսքը թե՛ մտավոր, թե՛ համակարգային, թե՛ թիմային, թե՛ ֆինանսական և թե՛ արտաքին քաղաքական ռեսուրսի մասին է: Այս բոլոր ռեսուրսները իրար կողքի որ դնեք, երևի թե, առանձնապես շատ բան չեք հայտնաբերի այդ շարքում: Ամեն պատահական քայլող, փողոցից եկած մարդ չի կարող Ստալին կամ Մուսոլինի լինել»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում