Շերլոք Հոլմսից ազատ ժամանակ. մաս 1՝ թե ինչպես Կոնան Դոյլը սպանելու արտոնագիր ստացավ և բարոյականության մասին բանավեճ սկսեց

Հայտնի է, որ, մինչ համաշխարհային հռչակ ունեցող գրող դառնալը, Արթուր Կոնան Դոյլը բժիշկ էր: 1881-ին ավարտել էր Էդինբուրգի համալսարանի բժշկական դպրոցը, սակայն այնքան էլ լավ կարծիք չուներ իր բժշկական հմտությունները մասին և բժշկության բակալավրի ու վիրաբուժության մագիստրոսի դիպլոմներ ստանալիս ինքն  իր ծաղրանկարն էր արել՝ երջանիկ նորաթուխ բժիշկը թափահարում է դիպլոմը, իսկ ներքևում գրառում է՝ «Սպանելու արտոնագիր»:

Բժշկական կարիերայի սկզբնական շրջանում նա Պլիմուտում համակուրսեցիների հետ համատեղ  գործունեություն է ծավալում, սակայն հետագայում որոշում է, որ սեփական գործն է հարկավոր սկսել, և 1882-ին բնակություն է հաստատում Պորտսմուտում, տուն է վարձում, ընդունարան կահավորում ու սպասում պացիենտների: Սակայն նրանք չեն գալիս: Անգլիայում օրենք էր գործում, որը բժիշկներին արգելում էր իրենց ծառայություններն առաջարկել թերթերում ու այլ հայտարարություններով.  հաճախորդների հարցում օգնության էին գալիս ծանոթները: Հասկանալով, որ հարկավոր է ընդլայնել կապերը, Կոնան Դոյլը որոշում է կիրառել փորձարկված մեթոդը՝ սպորտը: Սպորտը նախկինում էլ էր նրան օգնության եկել. կրիկետը, ֆուտբոլը, հոկեյը 8 տարի շարունակ փրկում էին նրան ճիզվիտական դպրոցի և Սթունիհերսթի քոլեջի տաղտուկից, իսկ բռնցքամարտի մենամարտում նոկաուտի ուղարկելով կետորս նավի նավաստիներից մեկին, երբ որպես վիրաբույժ ծառայում էր նավի վրա, շոտլանդացի նավաստիների հարգանքին էր արժանացել:

Սթոունիհերսթ քոլեջի կրիկետի թիմը, աջից կանգնածը Արթուր Կոնան Դոյլն է

Եվ այսպես՝ Կոնան Դոյլը դառնում է Պորտսմուտի բոլոր սպորտային ակումբների անդամ, իսկ 1883-ին օգնում է կազմակերպել քաղաքի առաջին ֆուտբոլային ակումբը: Խաղացողների մեծ մասը նավահանգստի բանվորներ էին, դարպասապահը՝ ինքը՝ Կոնան Դոյլը: Վիկտորիա թագուհու ժամանակաշրջանի Անգլիայում ֆուտբոլը ջենտլմենների խաղ չէր համարվում, և բարձրաշխարհիկ հաճախորդներին չվանելու համար Կոնան Դոյլը համենյան դեպս հանդես է գալիս Էյ Սի Սմիթ ծածկանունով:

Շուտով նրա բժշկական  գործունեությունը հաջողությամբ է պսակվում, նրան հարգում են, և Կոնան Դոյլը որոշում է, որ ժամանակն է իր հեղինակությամբ ավելի մեծ խնդիրներ լուծել: 1887-ին երկու բաց նամակ է գրում, որոնք տպագրվում են The Evening Mail և The Hampshire County Times  թերթերում, բանավեճի մեջ մտնելով գնդապետ Ուինթլիի հետ, որը Պատվաստումների դեմ լիգայի ակտիվիստներից էր:

Ուինթլին անգլիական օրենքները, որոնք ծնողներին պարտադրում էին երեխաներին պատվաստել ծաղիկ հիվանդության դեմ, տեղական մամուլում «անբարոյական» էր որակում, իսկ պատվաստանյութը՝ ոչ միայն անարդյունավետ, այլև վտանգավոր երեխաների համար: Ի պատասխան՝ Կոնան Դոյլը գնդապետին մեղադրում է վիճակագրության խեղաթյուրման, ոչ մասնագիտական կարծիք հայտնելու և կրոնական ֆանատիզմի մեջ և կոչ է անում ծնողներին՝ ուշադրություն չդարձնել կեղծ գիտական փաստարկներին: Թեև Կոնան Դոյլի դիրքորոշմանը աջակցում  են մյուս բժիշկները, նրա առաջին հրապարակային բանավեճն անհաջողությամբ է պսակվում՝ մեկ տարի անց կառավարությունը նոր օրենք է ընդունում, որը քաղաքացիներին հնարավորություն է տալիս հրաժարվելու պատվաստումներից:

Սակայն անհաջողությունը Կոնան Դոյլին չի կոտրում: Հաջորդ տարիների ընթացքում նա շարունակում է պաշտպանել իր տեսակետը պատվաստումների  վերաբերյալ, ընդ որում՝ ոչ միայն ծաղկի դեմ: Նրա վճռականությունն ավելի է մեծացնում անգլո-բուրական պատերազմին մասնակցությունը. աշխատելով ճակատային հոսպիտալում ՝ որպես վիրաբույժ, նա հոդված է գրում The British Medical Journal-ում՝ կոչ անելով պարտադիր պատվաստում սահմանել գոնե զորակոչիկների համար: Որպես փաստարկ՝ նա բերում է պատերազմական վիճակագրությունը՝ եթե Հարավային Աֆրիկայում մարտերում ու վերքերից մահացել էր 7,5 հազար զինվոր, ապա բանակում սկսված տիֆի համաճարակից՝  ավելի քան 8 հազար:

Կոնան Դոյլը Հարավային Աֆրիկայում` հոսպիտալում

Հետագայում նա 2 անգամ էլ հանդես է գալիս թագավորական հանձնաժողովի առջև, սակայն՝ ապարդյուն. Առաջին աշխարհամարտին Մեծ Բրիտանիան մասնակցում է` այդպես էլ չընդունելով պարտադիր պատվաստման մասին օրենք:

Ըստ «Կոմերսանտ Ուիկենդ»-ի

Թարգմանությունը` yerkir.am-ի