Հայ իրականության մեջ տեղի ունեցող ամեն ինչի համար Դաշնակցությունը պատասխանատու է

«Երկրի հարցը» ծրագրի հյուրն է Հրանտ ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը:

-Մեր նախորդ հանդիպումից արդեն տեւական ժամանակ է անցել: Այն ժամանակ դեռ սահմանադրական փոփոխությունները չէին կատարվել, դեռ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի միջոցառումների շրջանն էր, բայց մամուլում արդեն շշուկներ կային այն մասին, որ ՀՅԴ-ն պատրաստվում է կոալիցիոն համաձայնությունների իշխող կուսակցության հետ: Այն ժամանակ իմ հարցին Դուք պատասխանեցիք, որ մինչեւ այդ պահը որեւէ խոսք, զրույց, հանդիպում, քննարկում, բանակցություն տեղի չի ունեցել: Բոլորովին վերջերս Դուք հայտարարել եք նման գործընթացի մեկնարկի մասին: Նախ մի ճշգրտում` ի՞նչ է տեղի ունեցել: Հարցը տալիս եմ, քանի որ հենց այսօր Ազգային ժողովում Հանրապետական խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանը հայտարարել է, որ տեղի է ունեցել ոչ թե բանակցություն, այլ առանձնազրույց, եւ իրենք առանձնազրույցը չեն մեկնաբանում, եւ որ նման բանակցություն, այս պահին գոնե, գոյություն չունի: Ի՞նչ է տեղի ունեցել, եւ ինչպե՞ս անվանենք այս գործընթացի մեկնարկը:

-Եղել է նախագահի կողմից առաջարկություն, եւ այդ առաջարկության շուրջ եղել է սկզբնական խոսակցություն: Բանակցություն է դա, բանակցության նախնական փուլ է, թե` ինչ, դրա վրա կենտրոնանալ չեմ ուզում, եւ դա կարեւոր էլ չէ, երկրորդական է: Համենայն դեպս, դեռ բանակցության իրական փուլ տեղի չի ունեցել: Առանձնազրույց է տեղի ունեցել, նույնիսկ մեծ բանակցությունների մեջ էլ առանձնազրույցներ են տեղի ունենում: Անցած 7 տարիների ընթացքում անընդհատ խոսակցություններ է եղել, որ Դաշնակցությունը պետք է կոալիցիա վերադառնա: Այս խոսակցությունները միշտ եղել են, եւ մենք միշտ ասել ենք, որ նման բան չկա: Եվ իսկապես չկար: Իսկ երբ արդեն կա, մենք շտապեցինք մի օր շուտ տեղյակ պահել ժողովրդին, որպեսզի ժողովուրդը հասկանա, որ մենք իսկապես իր նկատմամբ բաց ենք եւ հարցեր թաքցնելու, վարագույրի հետեւում խաղեր տանելու քաղաքական ուժ չենք:

-Իսկ ի՞նչը ստիպեց 7 տարի ընդդիմադիր դաշտում գործելուց հետո հիմա գնալ կոալիցիոն համաձայնության:

-7 տարի է` ասում ենք, բայց շատ մեծ տարբերություն կա այսօրվա եւ 7 տարի առաջվա միջեւ: Այն օրից, որ մենք կոալիցիան թողեցինք, մինչ օրս մեծ տարբերություն կա: 100-րդ տարելից է տեղի ունեցել: 100-րդ տարելիցի հռչակագիր է որդեգրվել, որ ինչ-որ ուղղության մասին է խոսում, նոր ուղղության մասին: Սահմանադրություն է փոխվել, որի հիմնական ջատագովը եղել ենք մենք` անցած 20-25 տարիներ ընթացքում: Եվ շատ բան է փոխվել այդ առումով: Կարծում եմ, որ երկրի զարգացման առումով մենք նոր մեկնակետ ունենք, նոր իրավիճակ ունենք: Ես հավատացած եմ, որ եթե իսկապես լավ աշխատենք, եւ բոլոր ուժերը, անկախ նրանից` ընդդիմադիր են, թե` իշխանություն, դրական մոտեցում ունենան, երկիրը կարող ենք արագ քայլերով զարգացման ուղու վրա դնել:

-Պարո\'ն Մարգարյան, 7 տարի առաջ Դուք դուրս եկաք կոալիցիայից, եւ դուրս գալու հիմնական պատճառը հայ-թուրքական արձանագրություններն էին: Հիմա ի՞նչ է փոխվել դրանից հետո, չէ՞ որ այդ արձանագրությունները, այսպես, թե այնպես, օրակարգում են, եւ արձանագրությունների տակ Հայաստանի ստորագրությունն առկա է:

-Էլի շատ բան է փոխվել: Սահմանադրության ստորագրման օրը Հայաստանի նախագահի կողմից եղավ մեկ ելույթ, որով վերապահություն էր հայտնվում մի շարք հարցերի վերաբերյալ, որոնք, արձանագրության հետ կապված, մեզ համար խնդիր էին: Եվ կայացավ Սահմանադրական դատարանի վճիռ: Սահմանադրական դատարանը այդ արձանագրությունների վերաբերյալ տվեց իր հստակ տեսակետը: Լուրջ վերապահումներ հայտնեց բոլոր այն կետերի վերաբերյալ, առանց բացառության, որ մեր կազմակերպության կողմից խնդրո առարկա էին` միայն թողնելով «Դիվանագիտական հարաբերությունները Թուրքիայի հետ»` սահմանը բացելու մասը: Հետո նախագահի մի շարք կարեւոր ելույթներ եղան` Վիլսոնի թանգարանում ելույթը, տարբեր առիթներով ելույթներ: 100-րդ տարելիցի հռչակագրով, որով դրվեց վերջակետ, ըստ էության, արձանագրությունները մահվան դատապարտվեցին: Ըստ բովանդակության` այլեւս արձանագրություն գոյություն չունի, ձեւի մեջ, սակայն, գոյություն ունի: Ձեւի մեջ գոյություն ունենալը թեպետ մոտ ապագայում հավանական չէ, որ մեզ համար խնդիր ստեղծի, բայց մի օր կարող է խնդիր ստեղծել: Այդ առումով մենք մեր պահանջից չենք հրաժարվում, այդ պահանջը մենք նորից արծարծում ենք: Եվ բանակցությունների ընթացքում, կարծում եմ, դրա ճակատագիրն էլ կորոշվի, այդտեղ էլ կհասնենք ինչ-որ եզրակացության: Մենք չունենք նպատակ, չունենք ցանկություն այդ պահանջից հրաժարվելու, համարում ենք, որ այդ ստորագրություններն իսկապես պետք է հետ կանչվեն, թեպետ քաջ գիտակցում ենք, որ իրականում այդ արձանագրություններն այլեւս իմաստ չունեն:

– Պարո\'ն Մարգարյան, ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն տեսակետներին, որ իշխող Հանրապետական կուսակցությունը վարձահատույց է լինում ՀՅ Դաշնակցությանը սահմանադրական փոփոխությունների ողջ գործընթացի ժամանակ իրեն սատարելու համար:

– Չգիտեմ` քաղաքականության մեջ «վարձահատույց լինել» բառակապակցություն կա՞, թե՞ ոչ:
Կարծում եմ` մենք վարձահատույց ենք եղել Սահմանադրության փոփոխությամբ: Այն դիրքորոշումը, որ մենք ունեցել ենք վերջին մեկ- մեկուկես տարիներին, այն ճիգը, որ մենք թափեցինք` իշխանության հետ համագործակցելով, Սահմանադրության նախագիծը պատրաստելով, դրա դիմաց մենք մեզ վարձատրված ենք համարում Սահմանադրության ընդունումով: Մի\' մոռացեք` դա եղել է հիմնականու, միայն Դաշնակցության պահանջը: Մեր տեսակետն է, որ հաջողել է, մեր տեսակետն է, որ նոր Սահմանադրություն է դարձել: Խորհրդարանական համակարգը Դաշնակցության պահանջն է եղել: Մենք հենց դրանով վարձահատույց ենք եղել, եթե հարցին կարելի է այս իմաստով նայել, իսկ այլապես դիտել այս ամենը` անարդար մոտեցում է, ճիշտ մոտեցում չէ, մեջը մի քիչ էլ անբարոյականություն կա:

-Իշխող կոալիցիայի մաս ե՞րբ եք կազմելու: Մինչեւ 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրություննե՞րը, թե՞ ընտրություններից հետո: Շարունակեմ հարցերս` եթե մինչեւ 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրությունները` ինչո՞ւ եք ռիսկ անում այս կառավարության գործունեության վերջին տարում ձեզ վրա վերցնել նաեւ այն ձախավեր քաղաքականության համար պատասխանատվությունը, որ մեր կառավարությունն ունի մինչեւ այսօր եւ մի տարի առաջ, շալակել նաեւ այդ պատասխանատվության բեռը: Եթե 2017 թվականից հետո, ապա` չէ՞ որ 2017 թվականի ընտրությունները դեռ չգիտենք, թե ինչ են լինելու. միգուցե Հանրապետական կուսակցությունը խորհրդարանում չհայտնվի, անցողիկ շեմը չհաղթահարի, միգուցե ներկայացված լինի քիչ՝ 5-6 տոկոսով, եւ բանակցելու կարիք չլինի, կամ ունենա 50 պլյուս մեկ տոկոս եւ ինքը բանակցելու կարիք չունենա: Այսինքն` այդ ամենը ընտրություններից է, չէ՞, կախված: Հիմա հայտարարել կառավարությանը մաս կազմելու մասին, ո՞րն է իմաստը:

-Երեկվա հարցազրույցիս ժամանակ ասել եմ, որ մենք քաջ գիտակցում ենք, որ 2017 թվականից հետո է, որ կոալիցիան իմաստ ունի: Երբ հավանական է` ստեղծվի վիճակ, որ կուսակցությունները միմյանց պետք ունենան, այդ գործակցությունը երկկողմ անհրաժեշտություն լինի: Այդ ժամանակ կոալիցիան իսկապես իրական եւ արդյունավետ կարող է լինել: Մենք գիտակցում ենք, որ այսօր այդպես չէ, այսօր մենք այդ պայմանների մեջ չենք: Մենք կոալիցիայի մասին դեռ չենք էլ մտածել` կոալիցիա կմտնենք, թե` ոչ: Ասացի` իսկապես նախնական փուլում ենք, բայց եթե նույնիսկ պետք է մտնենք, ինչի՞ համար պետք է մտնենք: Այդ համագործակցություն ասվածը ի՞նչ է նշանակում: Սահմանադրության փոփոխության համար մենք ամեն ջանք գործադրել ենք` նախագիծ մշակելու հարցում, ժողովրդին բացատրելու հարցում, ռեֆերենդումին կազմակերպված մասնակցելու առումով: Սահմանադրությունն ընդունվել է, բայց այդ Սահմանադրությունը պետք է կյանքի կոչվի, այդ Սահմանադրությունը պետք է իրականություն դառնա: Դա օրենքներով պետք է գործող Սահմանադրություն դառնա: Այս փուլում մենք չենք կարող մի կողմ քաշված մնալ: Ուզենան հրել, մենք չենք կարող մի կողմ քաշվել: Մենք պետք է մասնակից զգանք, որովհետեւ նաեւ մենք ենք ժողովրդին համոզել, որ այս Սահմանադրությունը լավն է, այն երկրի համար կապահովի ներքին հանդարտություն եւ զարգացում: Մենք պետք է փորձենք Սահմանադրությունը իրականություն դարձնել: Ինչ վերաբերում է ձախավեր քաղաքականության տակ մտնելուն, կարծում եմ` մեր ժողովուրդը բավական խելացի է, որ կարողանա մեզ ճիշտ գնահատել: Եթե երկրի վիճակը վատ է, բոլորս դրա համար պատասխանատու չե՞նք: Ես փորձով կարող եմ ասել` երբ ժողովուրդը դժվար է ապրում, բոլորին չի հավանում, ով հեռուստացույցի էկրանից երեւում է, ժողովուրդը նրա նկատմամբ վատատես է: Քաղաքական ղեկավարությանն է նա պատասխանատու համարում այս վիճակի համար: Եթե այս երկրի վիճակը լավ չէ, եւ եթե ես, իբրեւ ընդդիմություն, չեմ կարողանում պատճառ դառնալ, որ վիճակը լավանա, մեղավոր եմ, չէ՞: Եթե իշխանություն եմ ու չեմ թողնում, որ լավանա, կրկնակի եմ մեղավոր: Բայց երկու պարագայում էլ մեղավոր եմ: Ես կարծում եմ, որ հայկական իրականության մեջ ինչ տեղի է ունենում, դրա համար Դաշնակցությունը պատասխանատու է: Դրա համար Դաշնակցությունը պետք է պատասխան ունենա ժողովրդին` ինչո՞ւ է այսպես, ինչո՞ւ ավելի լավ չի լինում: Ասացի` մենք գնում ենք` Սահմանադրությունը կյանքի վերածելու: Մենք գնում ենք` նաեւ օգնելու, ներսից փոփոխության պատճառ դառնալու, որովհետեւ անելիք կա, թե\' իբրեւ ընդդիմություն անելիք կա, թե\' իբրեւ իշխանություն կա անելիք: Երկու պարագայում էլ կա, եւ մենք արել ենք:

Անցած 7 տարում, որ մենք կոալիցիայում չենք եղել, մենք էլի տեղ-տեղ այս իշխանության հետ համագործակցել ենք` Ղարաբաղի հարցով, Ցեղասպանության հարցով, համագործակցել ենք եւ չենք ամաչել դրա համար, որովհետեւ, երբ Ղարաբաղի համար ենք համագործակցում, իշխանությունների հետ կապ չունի: Դա մեր Հայրենիքն է, մեր պետությունն է, մենք բոլորս գնալու ենք, այս երկիրն ու պետությունը, ժողովուրդը մնալու են: Այսօր էլ Սահմանադրությունը իրականություն դարձնելու գործում մենք պարտավոր ենք թեւերներս քշտել, մտնել բեռան տակ եւ փորձել վիճակը բարելավել: Հավատացած եմ, որ եթե ընդդիմությունը խոհեմ լինի, կարողանա ձերբազատվել իր համար ստեղծած անել վիճակից եւ այս Սահմանադրությունը տեսնի իր իրական պատկերով, իրենք էլ պիտի փորձեն դրսից օգնել, որ այս Սահմանադրությունը կյանքի կոչվի, որովհետեւ սրանից բոլորս ենք շահելու` մեր երկիրը, մեր ժողովուրդը, քաղաքական ուժերը:

-Պարո\'ն Մարգարյան, ասում եք` մենք գնում ենք, որպեսզի ներսից կարողանանք այնպես աշխատել, որ վիճակը լավանա: Ձեզ ի՞նչ է հուշում կոալիցիոն կառավարությունների փորձն ու պատմությունը: Նախընթաց տարիներին ունեցել ենք կոալիցիաներ, դուք էլ եղել եք կոալիցիայի անդամ, քաղաքացին ի՞նչ է զգացել, տարբերությունն ինչպե՞ս է զգացել` այս մի կառավարությունը միակուսակցական էր, այս մի կառավարությունն էլ կոալիցիոն է: Կարծում եք` կոալիցիոն կառավարություններն ավելի արդյունավե՞տ են եղել այս տարիներ ընթացքում: Կամ` այս նոր կառավարությունը, որ լինի կոալիցիոն, ավելի՞ արդյունավետ կլինի:

-Այսօրվա դրությամբ, երբ իրական պատճառ չկա կոալիցիա կազմելու, կոալիցիան չի կարող շատ արդյուանվետ լինել: Բայց դա բացարձակ հասկացողություն չէ: Հենց այն տարիներին, որ մենք կոալիցիայի անդամ ենք եղել, կարծում եմ, հավատում եմ, որ ավելի լավ էր, ավելի լավ դերակատարություն ունեինք, ավելի դրական դերակատարություն ունեինք: Եվ ես չեմ կարծում, որ եթե մարդն ինքն իր հետ անկեղծ լինի, չի խոստովանի, որ մենք կառավարության կազմում մեր մասով կարողացանք մթնոլորտ փոխել: Բացարձակ իմաստով չէ, որովհետեւ կաշկանդումները մեծ էին: Բայց մեր չափով, մեր կշռով, կարողացանք դերակատարություն ունենալ: Ես դա նաեւ տեսնում եմ` ամեն օր ժողովրդի հետ հարաբերվելով, երբ խոսում են մեր կադրերի մասին, երբ խոսում են անցյալի մասին: Ես գիտեմ, որ իմ ասածը կարող է պատճառ դառնալ, որ վաղը մի շարք մարդիկ փորձեն կաշվից դուրս գալ` հակառակն ապացուցելու, բայց ես այս մասին ուզում եմ ասել առանց ցուցամոլության, առանց ինքնագովության: Բնական չէ, որ եթե մի տեղ քննարկում է տեղի ունենում, եւ մի քանի ուժ են մասնակցում, ավելի հավանական է, որ ճիշտ որոշում կայանա: Այդ տարիներին հաճախ կոալիցիոն ժողով էր գումարվում, եւ շատ հարցերում, որ դրվում էին կոալիցիայի օրակարգի վրա, ամեն ուժ էլ փորձում էր իր չափով այնպիսի մասնակցություն ունենալ, որ լավագույն որոշումը կայացվի: Դա բացարձակ հասկացողությամբ չպետք է նայել, ամեն բան պետք է նայել համեմատության մեջ: Ես կարծում եմ` այդ օրերին ավելի լավ բարոյահոգեբանական մթնոլորտ կար, ավելի լավ արդյունք կար, բայց դա բացարձակ իմաստով չէր, որովհետեւ կոալիցիան կաշկանդված էր:

-Հիմա հստակություն չկա՞` մինչեւ ընտրությունները, թե` ընտրություններից հետո:

-Իսկապես չկա: Ես հավանական եմ համարում մինչեւ ընտրություններ, բայց ընտրություններից հետո չգիտեմ` ինչ կլինի, այսօրվանից չխոսեմ դրա մասին: Բայց մի շարք սկզբունքային հարցերում մենք համագործակցելու ենք բոլորի հետ: Այդ մասին միշտ էլ հայտարարել ենք, միշտ էլ ասել ենք, որտեղ հայրենիքի շահն է, ազգային խնդիր կա, բոլորս պետք է կարողանանք համագործակցել: Հատկապես, երբ արտաքին ճակատի հետ ենք բախվում, այդ հարաբերության մեջ է պետք մեր համագործակցությունը, միասնականությունը: Մենք դրա մասին միշտ խոսել ենք եւ փաստացի արել ենք:

-Մոտավորապես ի՞նչ կարգի ներկայացվածության մասին է խոսքը: Դաշնակցությունը ի՞նչ կարգի ներկայացվածություն կունենա կառավարության կազմում, ո՞ր ոլորտներն է, որ կուզենար համակարգել, ո՞ր ոլորտներն են առաջարկվում: Այս հարցերի ճշգրիտ պատասխանները ե՞րբ կունենանք, եթե հիմա չունեք:

-Դժվարանում եմ պատասխանել: Մի շարք բաներ չեմ ուզեցել ասել, որովհետեւ կարծում եմ` այս հանգրվանում ճիշտ չէ, արդեն բավական մթնոլորտ կա, եւ զրույցներում դեռ այդ հանգրվանին չենք հասել, այդ տեսակ հարցեր չենք քննարկել: Նույնիսկ մեզ մոտ այդ հարցերը բյուրեղացված չեն: Մենք դեռ ներքին քննարկումների մեջ ենք: Այսօր այդ մասին խոսելը դժվար է: Բայց, բնականաբար, մենք ուզում ենք դերակատար դառնալ փոփոխությունների պրոցեսում: Ուզում ենք լավ բան արած լինել: Եթե ընտրությունից մեկ տարի առաջ մտնում ենք այս բեռի տակ, ուրեմն քաջ գիտակցում ենք, որ սա քաջություն է ուզում, որովհետեւ բոլորն արդեն մոռացել են ամեն ինչ, եւ հարձակման թիրախ ենք մենք: Ես հասկանում եմ` սա մի քանի ամիս կտեւի: Սա քաջություն է ուզում, ես չգիտեմ, թե այլապես ի՞նչ պետք է անենք, ուրիշներն ի՞նչ են անում: Ես հասկանում եմ, որ այսօրվա դրությամբ մեզ անհրաժեշտ է պատրաստվել հաջորդ ընտրություններին, անհրաժեշտ է Սահմանադրությունը օրենքի վերածել, օրենքների մշակում է պետք: Անհրաժեշտ է փոփոխությունների սկիզբ դնել, հետեւել, որ այդ փոփոխությունները քայլ առ քայլ տեղի ունենան: Սահմանադրությունը պետք է կյանքի կոչվի: Ես դա գիտեմ, դրա համար էլ մենք պետք է պատասխանատվություն վերցնենք, միայն ցուցափեղկում չպետք է աշխատենք: Ուրիշներն այս ամբողջը կարող են համարել առեւտուր եւ այս կարգի այլ բաներ: Կարծում եմ` Դաշնակցությանը ով գիտի, այդպես չի մտածի:

– Պարո\'ն Մարգարյան, երբ քննարկվում էր սահմանադրական փոփոխությունների նախագիծը, ի վերջո, բոլոր հարցերը գալիս հանգում էին նրան, թե ի՞նչ տարբերություն` ինչ է գրված այդ նախագծում, եթե մենք Սահմանադրություն հարգող չենք: Ի՞նչ տարբերություն` ինչ է գրված, եթե իշխանությունը ձեւավորվելու է ընտրությունների միջոցով, եւ ընտրական համակարգի նկատմամբ վստահություն չունենք: Հիմա դուք գնում եք կոալիցիոն համաձայնությունների` Սահմանադրությունը կյանքի վերածելու պատրաստակամությամբ եւ պատասխանատվությամբ: Որպես քաղաքական ուժ` կարո՞ղ եք նաեւ քաղաքական պատասխանատվություն վերցնել առաջիկա ընտրությունների որակի համար:

-Բոլորս պետք է վերցնենք: Մենք հստակ մոտեցումներ ունենք, եւ այդ առումով աշխատանք շատ ենք տարել, մեր դիրքորոշումները գրեթե բոլորին պարզ են, ընտրական համակարգի ինչպիսին լինելու հարցում: Նախ` դա պետք է կախյալ չլինի գործադիրից, դա իսկապես պետք է անկախ համակարգ լինի: Դրա պատասխանատուն պետք է ընտրվի Ազգային ժողովից` երեք հինգերորդով: Այդ համակարգը պետք է պրոֆեսիոնալ լինի: Եվ պետք է տեխնիկապես հագեցած լինի, որ արդար ընտրություններ կարողանանք անցկացնել: Մենք ամեն ինչ անելու ենք, որ ընտրական օրենսգրքի փոփոխությամբ, կառույցի փոփոխությամբ հասնենք արդար, մաքուր ընտրությունների հանգրվանին: Հնարավո՞ր է դա, թե՞ ոչ, մեր կարծիքով` հնարավոր է: Ոնց որ հնարավոր դարձավ այս Սահմանադրությունը: Մենք երկար աշխատեցինք, տեսակետների շատ մեծ տարբերություններ ունեինք, բայց, ի վերջո, կարողացանք գալ մի ընդհանուր հայտարարի, որ բոլորիս կողմից ընդունելի եղավ: Ընտրական օրենսգիրքն էլ այդպես է: Սիստեմն էր այդպես, սիստեմը հնարավորություն էր տալիս կեղծիքի, եւ կեղծիքի համար պատասխանատու չկար, եւ հնարավոր էլ չէր ապացուցել, որ կեղծիք է եղել: Էլ չեմ խոսում, որ կուսակցությունները ոստիկանի դեր կատարելու, ընտրությունների օրինականությունը պահպանելու իմաստով ո\'չ համապատասխան մարդուժն ունեին, ո\'չ էլ դա է ակնկալվում կուսակցություններից: Դա պետական համակարգը պետք է անի, բայց պետք է անի անաչառորեն, պետք է անի սիստեմով, որ հնարավոր չլինի կեղծել: Մենք ամեն ջանք գործադրելու ենք, որ կարողանանք շատ ավելի լավ ընտրական օրենսգիրք ունենալ, ընտրական համակարգ ունենալ, որ կարողանանք հաջորդ ընտրություններին իսկապես բացառել ընտրակեղծիքը: Դրա համար ես կուզեի, որ բոլորս միասին աշխատեինք: Սա այն նպատակն է, որի շուրջ կարելի է համախմբվածություն ստեղծել, որի շուրջ կարելի է համագործակցություն ստեղծել, որպեսզի կարողանանք լավագույն օրենսգիրքը, համակարգը մեջտեղ բերել: Բոլոր ժողովուրդներն էլ այս ժամանակաշրջանն անցել են: Էնպես չի, որ մի գիշերվա ընթացքում ժողովուրդները հասել են արդար, ազատ, համոզիչ ընտրություններ կազմակերպելուն: Ժամանակ է պետք եղել: Ժամանակը մեզ մոտ երկարում է, պետք է կարողանանք վերջակետ դնել եւ դնել ընտրությունների նոր սկիզբը:

-Պարո\'ն Մարգարյան, իմ հարցը վերաբերում է ոչ թե լավ օրենսգրքին, լավ Սահմանադրությանը: Մենք այդտեղ կարծես խնդիրներ չունենք: Կարողանում ենք լավ օրենքներ գրել, լավ Սահմանադրություն: Խոսքն այդ ընտրական գործընթացների լեգիտիմության եւ ժողովրդի վստահության մասին է: Այլ հարց է, որ լավ Սահմանադրությունը ոչ որակյալ հանրաքվեով է անցնում, կամ լավ ընտրական օրենսգրքի պայմաններում մենք վատ ընտրություններ ենք կազմակերպում: Քաղաքական պատասխանատվություն ասելով` ես նկատի ունեի ընտրական գործընթացների նկատմամբ վստահության բարձրացումը:

-Այո, դրանք բոլորը բխում են մեկ ընդհանուր մոտեցումից: Նախորդ դատական համակարգը պարզ է` ինչ տեսակ համակարգ էր: Նոր Սահմանադրությամբ դատական համակարգը անկախ է: Եվ սա մեծ հնարավորություն է մեզ համար, արդարության կողմնակիցներիս համար: Հիմա հավատանք, որ դատական համակարգը անկախ լինի, լավ կլինի: Պետք է հավատանք, ինչո՞ւ չհավատանք: Այսինքն` այն դատավորը, որ գիտեր, եթե այսպես որոշում կայացնի, իրեն նշանակողը դուրս կդնի, հիմա գիտի, որ չկա նրան նշանակողը, ով դուրս կդնի: Պետք է կարողանա շատ ինքնավստահ աշխատել: Կաշխատի՞, այո, ես ուզում եմ հավատալ, որ կաշխատի: Ամեն ինչ սեւ տեսնելը լավ չէ: Մենք անընդհատ ասում ենք` ժողովուրդը քաղաքականացված չէ, ժողովուրդը ընտրակաշառք է վերցնում, գնում` քվեարկում է: Այս ընտրություններում ժողովրդի պահվածքը շատ օրինակելի էր, հակառակ այն բանի, որ քաղաքական ուժերը` ո\'չ ընդդիմադիր, ո\'չ իշխանամետ, մեծ աշխատանք չտարան, ծավալուն աշխատանք չտարան, կազմակերպական գործ չարեցին: Ժողովուրդը գնաց եւ, իսկապես, ինքն իրեն հարգելով, քվեարկեց: Եվ չենք կարող ասել, որ կեղծ քվե էր կամ գնված քվե էր: Ոչ էլ կարող ենք ասել, որ այդ քվեն ընդդիմությանն էր: Հասկանալի է` Սահմանադրությանը դեմ չէր քվեարկում, իշխանությանն էր դեմ քվեարկում, բայց քվեն ընդդիմությանն էլ չէր: Սա ուսանելի է, չէ՞: Ես հավատում եմ, որ առաջընթաց կա: Նույնիսկ մեր այս վատ, տհաճ օրերին, այս բոլոր պրոբլեմների մեջ մենք մեր ընդունակությունը չպետք է կորցնենք: Լավն էլ տեսնենք, զարգացումն էլ տեսնենք, որպեսզի մեր աշխատանքն իմաստ ունենա: Եթե ասում ենք, ոչ մի բան հնարավոր չէ, նորից կկեղծեն, ի՞նչ ենք անում դրանով, դրանով մենք ասում ենք, որ մենք` քաղաքական ուժերս, անիմաստ ենք, որովհետեւ ոչինչ չենք կարողանում անել: Ժողովրդին ավելի ենք հուսախաբ անում: Ես հավատացած եմ, որ հնարավոր է անել, պետք է ունենալ դրական մոտեցում, պայքարի ոգի, հետեւողականություն եւ անպայման արդյունք կունենանք: Ասել, որ արդյունք չունենք, հակաքարոզչություն է: Ամեն ուժ իր դեմ է քարոզչություն տանում` ասելով, թե արդյունք չունի: Արդյունք չունես, դուռը փակիր, գնա տուն: Արդյունք, անշուշտ, կա: Գուցե այդ արդյունքը միանգամից բավարարող արդյունք չէ, միանգամից մեզ անհրաժեշտ արդյունք չէ, բայց այն կա, եւ այդ քիչ արդյունքի հետ պետք է հույս կապել: Ես հավատացած եմ` վատ օրերի ժամանակաշրջանն ավարտվում է:

-Լավատեսական նոտայի վրա ավարտենք մեր զրույցը, շնորհակալություն: