Ակնարկ. Միջանցքներ, Երթուղիներ Եւ Նորացուող Մրցապայքարներ

Պաշտօնական Ուաշինկթընի ներկայացուցիչին յայտարարութիւնը` դէպի երկիր երկու միջանցքներու բացման կարեւորութեան մասին, քանի մը դիտարկումի պէտք է արժանանայ:

Նախ այն, որ արդէն Բերձորը միակ միջանցքը չէ, որուն բացման անհրաժեշտութեան վրայ կը կեդրոնանայ Միացեալ Նահանգները, ինչպէս նախապէս:

Հիմա, արդէն Ակնա-Ստեփանակերտը այլընտրանքային ճամբայ է մարդասիրական օժանդակութիւն հասցնելու առումով, Միացեալ Նահանգներու համար:

Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարին համար երկու միջանցքները կարեւոր գործօն են կարճաժամկէտ եւ երկարաժամկէտ ուղղութիւններով խաղաղութեան համաձայնութեան յանգելու:

Պէտք է կանգ առնել նաեւ «երկու միջանցք» ձեւակերպումին վրայ: Ակնա-Ստեփանակերտ ճանապարհի կարգավիճակը եթէ «միջանցք»-ով կը բնութագրուի, ապա այդ պարագային կ՛ամ արտատարածքային կարգավիճակ ունի, կա՛մ ալ ժամանակաւոր` մարդասիրական: Բայց ձեւակերպումը «մարդասիրական ժամանակաւոր միջանցք» չէ: Կայ յստակ հաւասարեցման փորձ Բերձորին եւ Ակնային միջեւ. առաջինը` Հայաստանին կապող, երկրորդը` Ազրպէյճանին:

Եռակողմ նոյեմբերեան յայտարարութեամբ առաջինին վերահսկողութեան պատասխանատուութիւնը պարզ է: Երկրորդի պարագային` ոչ: Նոյնիսկ եթէ մարդասիրական օժանդակութիւն հասցնող բեռնատարը ռուսական է, ատիկա չ՛երաշխաւորեր այն, որ «երկրորդ միջանցք»-ը բացառապէս վերահսկելի պիտի ըլլայ ռուս խաղաղապահներուն կողմէ:

Շատ հետաքրքրական «սայթաքում» կատարած է ամերիկացի դիւանագէտը: «Երկու միջանցքներու» բացումը «դէպի երկիր» շատ կենսական նկատած է ան: Երբ դիւանագիտութիւնը Արցախը «երկիր» նկատէ, այդ պարագային ուղղակի ընկալումը կ՛ըլլայ Ազրպէյճանէն դուրս, անկախ միաւորի կամ տարածքի մասին:

Բնականաբար ճշդումը պիտի չուշանար. ամերիկացի դիւանագէտը շատ արագ «երկիր» բառի իր կողմէ օգտագործումը նկատած էր արտաբերումի սխալ` աւելցնելով, որ Արցախը մաս կը կազմէ Ազրպէյճանի տարածքային ամբողջականութեան:

Բանբերը այս բոլորին առիթով չէր մոռցած ընդգծելու, որ Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարը մօտէն ներգրաւուած է գործընթացին:

Մօտէն ներգրաւուած ըլլալու մասին յիշատակում կատարած է նաեւ Եւրոպական Խորհուրդի նախագահը: Այս պարագային Ակնա-Ստեփանակերտ գիւղին համար օգտագործուած է «երթուղի» եզրը: Չկայ միջանցք: Զարգացած է այն տրամաբանութիւնը, որ Ակնա-Ստեփանակերտ երթուղիի աշխատիլը պիտի նպաստէ Բերձորի միջանցքի բացման:

Եւրոպական Խորհուրդի նախագահը փակագիծեր բանալու տպաւորութիւն փոխանցած է` ըսելով, որ շուտով պիտի սկսին խօսակցութիւններ Պաքուի եւ Արցախի հայերու ներկայացուցիչներուն միջեւ:

Միջանցքներու թէ միջանցք-երթուղի միաժամանակեայ գործարկումի առաջադրանքները չեն իրականացած տակաւին: Ակնայի ճամբէն բեռնատար մուտք գործած է Ստեփանակերտ: Բերձորը տակաւին փակ է: Կամ ռուսական բեռնատարները մուտք գործած են: Ֆրանսականները` ոչ:

Բաց-փակ կամ միջանցք(ներ)-երթուղի գործընթացները պիտի շարունակուին «մարդասիրական մրցապայքար»-ի տեսքով:

Եթէ ճիշդ է, որ Ակնա-Ստեփանակերտ ճանապարհը եռակողմ յայտարարութենէն դուրս է, միաժամանակ ճիշդ է նաեւ, որ միակ մարդասիրական օժանդակութիւն տեղ հասցնողը Ռուսիան է:

Ներկայ ճգնաժամային պայմաններուն մէջ Ռուսիան է միայն, որ կը յաջողի փոխարինել ազրպէյճանական առաջարկուող օժանդակութիւնը:

Մարդասիրական մրցապայքարին յայտնապէս պիտի փոխարինէ Պաքու-Ստեփանակերտ խօսակցութիւնները միջնորդելու հակամարտութիւնը:

Միջնորդական նոր հակամարտութեան նախօրէին միանշանակ դիրքորոշուիլը եւ Հայաստանը պաշտպանելու կամ չկարենալ պաշտպանելու մասին յայտարարութիւն կատարելը, առնուազն չի բխիր հայկական կողմի շահերէն:

«Ա.»
aztagdaily.com