Ամերիկյան ներդրումային կապիտալն ավելի շատ դուրս է եկել Հայաստանից, քան մտել. «168 Ժամ»

Հայ–ամերիկյան տնտեսական հարաբերությունները լավ օրեր չեն ապրում։ Հազիվ թե կարելի է կարծել, որ դրանք կփոխվեն նաև Միացյալ Նահանգներ Նիկոլ Փաշինյանի կատարած այցից հե­տո։ Հնգօրյա այցի ընթացքում այդ­պես էլ վարչապետն այնպիսի մի կարևոր հանդիպում չունեցավ կամ պայմանավորվածություն ձեռք չբե­րեց, որը թույլ կտար առաջիկայում հայ-ամերիկյան տնտեսական հա­րաբերություններում դրական փոփոխություններ ակնկալել։

Գուցե տարօրինակ հնչի, բայց այդ հարաբերությունները հետընթաց են արձանագրել հատկապես իշխանափոխությունից հետո։ Մինչ չկան նոր տնտեսական ծրագրեր, նվազել է նաև առևտուրը, մասնավորապես, արտահանումը։ Այնինչ, մինչև իշխանափոխություն Միացյալ Նահանգ­ներ ու ոչ միայն Միացյալ Նահանգ­ներ, հայկական ապրանքների մատակարարումները մեծ թափով ավե­լանում էին։ Բայց իշխանափոխությունն ընդհատեց այդ առաջընթա­ցը, ինչը շարունակվում է նաև հիմա։

Անցած տարվա առաջին եռամսյա­կում, երբ քաղաքական պրոցեսները Հայաստանում դեռևս չէին սկսվել, արտահանումն ԱՍՆ ավելացել էր գրեթե 58 տոկոսով։ Իշխանափոխությունից հետո այն այնքան նահան­ջեց, որ տարեվերջին այդ աճից ոչինչ չմնաց։ Ավելին, անկում արձանագր­վեց։ Ու ոչ պակաս կտրուկ, որքան առաջին եռամսյակի աճն էր։

Տարվա արդյունքներով հայկա­կան ապրանքների մատակարա­րումները ԱՄՆ շուկայում կրճատվե­ցին 28 տոկոսով։ Իշխանափոխությունից մեկուկես տարի անցել էր, արտահանումը Միացյալ Նահանգ­ներ շարունակում է բացասական լի­նել, անգամ անցած տարվա նման կտրուկ նվազումից հետո։

Պաշտոնական տվյալներով այս տարվա առաջին յոթ ամիսներին Հայաստանից ԱՄՆ է արտահանվել ընդամենը 30,5 մլն դոլարի ապ­րանք։ Այն 14,3 տոկոսով պակաս է նախորդ տարվանից։ Ու դա այն դեպքում, երբ անցած տարվա առաջին կեսն այնքան էլ նպաստավոր չէր արտաքին շուկաներ հայկական ապրանքների մատակարարումների համար՝ կապված ներքաղաքական բուռն գործընթացների ու դրան հա­ջորդող շրջանի անկայունության հետ։ Թեև այս տարի իրավիճակն անհամեմատ հանգիստ է, այնու­հանդերձ, ինչպես ցույց են տալիս վիճակագրական ցուցանիշները, արտահանումը Միացյալ Նահանգ­ներ բավական էական անկում է ար­ձանագրել։

Թե ո՞րն է եղել դրա պատճառը, դեռ պետք է պարզել։ Բայց որքան էլ զարմանալի է, դա տեղի է ունեցել Հայաստանի տնտեսության, ինչպես պաշտոնական վիճակագրությունն է արձանագրում, ոչ պակաս բարձր ակտիվության պայմաններում։

Ստացվում է, որ իշխանափոխությունից հետո հայկական ապրանք­ների նկատմամբ հետաքրքրություն­ները Միացյալ Նահանգներում կրճատվել են։ Այլապես դժվար է պատկերացնել, որ պահանջարկի առկայության պայմաններում ար­տահանում չիրականացվեր։

Բա ո՞ւր մնացին Հայաստանում տեղի ունեցած իշխանափոխությունն ու դրան հաջորդող շրջանում կառավարության գործողություն­ներն այդքան բուռն ողջունող մեր ամերիկացի հայրենակիցների հայ­րենանվեր արարքները։ Թե՞ իրենցը միայն հեռվից հեռու բարձրագոչ կոչեր անելն է ու խրատներ տալը։

Ի տարբերություն արտահանման այս տարի Միացյալ Նահանգներից ներմուծումը Հայաստան մի փոքր ավելացել է։ Խոսքը 7 ամիսների տվ­յալներով 4 տոկոս աճի մասին է, որը տեղի է ունեցել գերազանցապես մեկ գործոնի՝ տրանսպորտային միջոց­ների ակտիվ ներկրումների հաշվին։ Ինչպես հայտնի է, վերջին շրջանում մեծ քանակությամբ ավտոմեքենա­ներ են ներկրվում Հայաստան, այդ թվում Միացյալ Նահանգներից, քա­նի դեռ չի ավարտվել երրորդ երկրներից տրանսպորտային միջոց­ների ներմուծման ժամանակ տրված մաքսային արտոնյալ ժամկետը։

Թեև նույնիսկ դա չի կարողացել կանխել հայ-ամերիկյան առևտրի անկումը։ Միացյալ Նահանգների հետ Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը նվազել է։ Տարեսկզբի առաջին 7 ամիսներին այն կազմել է ընդամենը 140 մլն դո­լար, ինչը գրեթե 1 միլիոնով պակաս է նախորդ տարվանից։ Ու որքան էլ մտահոգիչ է, անկումն արտահայտ­վել է բացառապես արտահանման ծավալների նվագման տեսքով։

Այնպես չէ, որ հայ-ամերիկյան տնտեսական հարաբերությունները փայլուն են այլ ոլորտներում։

Մինչ իշխանափոխությունից առաջ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարա­րում էր, որ դրսում մարդիկ հերթ են կանգնած Հայաստանում ներդրում­ներ անելու համար, տնտեսության մեջ ֆինանսական հոսքերը Միաց­յալ Նահանգներից նվազել են։ Ու դա այն դեպքում, երբ դրանք առանց այդ էլ մեծ չէին։ Ուղղակի ներդրումների մաքուր մուտքերն ըն­դամենը 150-152 մլն դոլարի սահ­մաններում են։ Իսկ այս տարվա առաջին կեսին դրանք նույնիսկ կրճատվել են. ուղ­ղակի ներդրումների զուտ հոսքերը պակասել են գրեթե 2,5 մլն դոլարով։ Այսինքն՝ ամերիկյան ներդրումային կապիտալն ավելի շատ դուրս է եկել Հայաստանից, քան մտել։

Մանրամասները՝ թերթի այսօրվա համարում