Ներկա փուլում Թուրքիան Հարավային Կովկասում ակտիվություն չի ցուցաբերի Ադրբեջանի միջոցով. Սաֆրաստյան

ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը Թուրքիայի տարածաշրջանային քաղաքականության ոլորտում ակտիվացման և Հարավային Կովկասում նրա գործողությունների միջև կապ է տեսնում: 

«Երբ Թուրքիան ակտիվանում է Մերձավոր Արևելքում, Հարավային Կովկասում նա վարում է ավելի թույլ քաղաքականություն: Այսինքն՝ երբ Մերձավոր Արևելքում Թուրքիան նոր քայլերի անհրաժեշտություն չի ունենում, արդեն մի քայլ անում է Հարավային Կովկասում: Այս կապը երևաց ապրիլյան պատերազմի նախաշեմին, երբ Ադրբեջանն իրականացրեց լայնածավալ ագրեսիա: Ես կարծում եմ, որ դա այն փուլն էր, երբ Թուրքիան որոշել էր կարճ ժամանակով Մերձավոր Արևելքում ակտիվությունը թուլացնել, ուստի փոխարենը փորձեց տեսնել՝ հնարավո՞ր է, օգտվելով Մերձավոր Արևելքում ՌԴ-ի հետ հաստատած դաշնակցային հարաբերություններից, Հարավային Կովկասում  Ադրբեջանի միջոցով ուժեղացնել դիրքերը՝  հարձակում կազմակերպելով Հայաստանի, Արցախի վրա: Կարծում եմ, որ ներկա փուլում  Հարավային Կովկասում Թուրքիան ակտիվություն չի ցուցաբերի Ադրբեջանի միջոցով, երբ ներգրավված է ԱՄՆ-ի հետ հակասությունների մեջ՝ կապված Ս-400 համակարգերի գործարքի հետ: Նաև այն, որ Թուրքիան հայտարարում է, որ պատրաստ է երրորդ հարձակմանը Հյուսիսային Սիրիայում, զորքերը կուտակված են, բայց դրան չի գնում, քանի որ պատեհ առիթի է սպասում»,- նշեց թուրքագետը:

Ինչ վերաբերում է Նախիջևանի հատվածում Թուրքիայի՝ երրորդ ռազմաբազա  ունենալուն, Ռուբեն Սաֆրաստյանը նշեց, որ այս հարցը Թուրքիայի ղեկավարության քննարկման փուլում է, և չի բացառվում, որ դա նրանք իրականացնեն, երբ որոշեն՝ Հարավային Կովկասում պետք է ակտիվություն դրսևորել:

Անդրադառնալով հայ-թուրքական հարաբերություններին` թուրքագետը նշեց, որ թուրքական վերնախավը ներկայացնող որևէ լուրջ քաղաքական ուժ Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու խնդիր չի դրել իր առջև:

«Սա կարծես թե այն ընդհանուր որոշումն է, որ հատուկ է Թուրքիայի ներկայիս քաղաքական վերնախավին: Մինչ այս որոշակի քայլեր արվում էին՝ ԱՄՆ-ի ճնշմամբ և միջնորդությամբ, իսկ հիմա ԱՄՆ-ի հետ ներկայիս հարաբերությունների դեպքում համոզված եմ, որ Թուրքիան Հայաստանի հետ իր հարաբերությունները կարգավորելու ուղղությամբ չի գնա»,- ընդգծեց թուրքագետը՝ հավելելով, որ այստեղ աշխարհաքաղաքական պահ կա. երբ 1991-ին Թուրքիան ճանաչեց ՀՀ-ի անկախությունը, զուտ աշխարհաքաղաքական հաշվարկ կատարեց, որի էությունը հետևյալն էր՝ Հայաստանը չունի ելք դեպի ծով, շրջապատված է այն հարևաններով, որով շրջապատված է, ուստի պիտի շահագրգռված լինի Թուրքիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելու հարցում:

«Այսինքն՝ աշխարհաքաղաքական առումով Թուրքիան շահագրգռված չէ,  քաղաքական առումով ևս Հայաստանը հետաքրքրություն չի ներկայացնում, այդ դեպքում ինչո՞ւ պետք է հարաբերությունները կարգավորի, եթե չկան հաշվարկներ և ճնշումներ ուժային տարբեր կենտրոններից: Այնպես որ՝ Թուրքիան կպահի այս վիճակը՝ հույս ունենալով, որ Հայաստանը կգնա որոշակի զիջումների: Բբայց մենք տեսել ենք, որ Հայաստանը չի գնացել դրան և չի էլ գնա»,- շեշտեց Սաֆրաստյանը:

Անդրադառնալով Փաշինյան-Ալիև հնարավոր հանդիպմանը և դրա օրակարգին` նա ասաց, որ գտնվում ենք շատ կարևոր փուլում՝ ԼՂ հիմնահարցի նկատմամբ մեր քաղաքականության տեսանկյունից: «Տեղի է ունենում քաղաքականության վերաիմաստավորում. նոր ռազմավարություն է Ադրբեջանի հետ բանակցային գործընթացում: Այս պրոցեսի ամենասկզբում ենք գտնվում: Ես կարծում եմ, որ գործընթացը բավական երկար կտևի, և քանի որ այն  լուրջ գործընթաց է, ուստի պահանջելու է դիվանագիտական ուժերի լարում և աշխարհաքաղաքական ճիշտ հաշվարկ: Եթե սա հաջողվի, ապա բանակցային գործընթացն ավելի բարենպաստ կլինի մեզ համար»,- կարծիք հայտնեց Ռուբեն Սաֆրաստյանը:

Ինչ վերաբերում է համանախագահների հայտարարությանը, ապա, ըստ նրանի, ՄԽ-ն միջնորդական խումբ է, երկրորդ՝ հրապարակային հայտարարությունը չունի և չի  կարող ճնշում գործադրելու նպատակ ունենալ: «ՄԽ-ի հայտարարությունը, իմ ընկալմամբ, ընդամենը փաստի արձանագրում է, այսինքն՝ ի մի է բերվում այն, ինչ տեղի է ունեցել բանակցային գործընթացում մինչև այսօր: Ես կարծում եմ, որ  ՄԽ-ն կընդունի այն ձևաչափը, որը կընդունեն հակամարտող կողմերը: Այսինքն՝ ՄԽ-ն ո՛չ կճնշի, ո՛չ էլ կփորձի, ինչ-որ ուրիշ հաշվարկների դիմելով, որոշակի քայլեր ձեռնարկել»,- ասաց թուրքագետը՝ ընդգծելով, որ իրականությունը հուշում է՝ այս հակամարտությունն ավելի շատ հակամարտություն է Ադրբեջանի և Արցախի միջև:

Ըստ Սաֆրաստյանի՝ ապրիլյան պատերազմը կարևոր էր ոչ միայն ռազմական տեսանկյունից, այլև բանակցային գործընթացի, քանի որ այն ցույց տվեց, որ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև տասնամյակներ տևած բանակցային գործընթացը տանում է փակուղի և չի ապահովում Ադրբեջանի ագրեսիվ նկրտումներից զերծ մնալը: «Դա ցույց տվեց, որ այդ տրամաբանությամբ բանակցային գործընթացը շարունակել` կնշանակի գնալ դեպի փակուղի: Ի դեպ, մադրիդյան սկզբունքները հենց սկզբից ընդունելի չէին ՀՀ-ի համար, բայց դե բանակցային գործընթացը բանակցային  գործընթաց է»,- ամփոփեց թուրքագետը: