Կարեն Կարապետյանը՝ ԵԱՏՄ մտնել-չմտնելու մասին

ՀՀ վարչապետի հետ զրույցում լրագրողները հետաքրքրվել են՝ որքանով էարդյունավետ մեր երկրի համար ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունը: 

 «Արմենիա» հ/ը. Պարոն վարչապետ կցանկանայի իմանալ ինչպիսի պետություն եք ցանկանում տեսնել Հայաստանը հինգ, տաս, տասնհինգ տարի հետո: Իհարկե քննարկվում է վեց ամիս հետո ինչ կլինի և այլն, բայց, այնուամենայնիվ, Ձեր տեսլականը, ինչպիսի պետություն եք ուզում տեսնել՝ եվրոպական, ռուսական, կենտրոնաձիգ: Եթե եվրոպական, ապա ինչո՞ւ Հայաստանը անդամակցեց Եվրասիական տնտեսական միությանը, եթե ռուսական, ապա արդյո՞ք Հայաստանը պատրաստվում է կամ ցանկանում է դեռ շարունակել ստորագրել Եվրամիության ասոցացման նոր համաձայնագիրը և, առհասարակ, ձեր կառավարության գործունեության մեջ արտաքին քաղաքականության բաղադրիչը ի՞նչ տեղ ունի:
- Հինգ, տասը, տասնհինգ տարի հետո մեր երկիրը տեսնում եմ հայկական: Որևիցե իդեալական կառավարման բանաձև չկա, որ դու կարող ես մի երկրից վերցնել և մի այլ երկրի վրա ադապտացնել: Ավելի ճիշտ ադապտացնել կարող ես, բայց կրկնօրինակել չես կարող: Այդ իսկ պատճառով, ԵԱՏՄ-ի վերաբերյալ, մենք՝ հայերս, շատ հետաքրքիր և տաղանդավոր ազգ ենք, բայց շատ դեպքերում մեզ պրագմատիզմը պակասում է: ԵԱՏՄ պե՞տք էր մտնել, թե չէ:
- Պե՞տք էր: 
- Իմ համոզմունքով՝ այո, ասեմ ինչու, որովհետև մենք դառնում ենք մի ակումբի անդամ, որտեղ շուկան մեծանում է և որտեղ մեր պոտենցիալ կարողությունները տեղաբաշխելը մաքսիմալ հնարավոր է: 
- Բայց փորձը ցույց է տալիս կամ տվյալները, որ մենք առայժմ չենք շահել այդ անդամակցությունից:
 - Ճիշտ եք, բայց որևէ անալիտիկա չկա՝ ի՞նչ կլիներ, եթե այնտեղ չմտնեինք այս ճգնաժամային իրավիճակում, այն շուկայի վերաբերյալ, որի վրա մենք աշխատում ենք: 
-  Եթե արդյունք չկա, հետևաբար երևի ավելի վնաս էլ չունենայինք:
- Փաստ չէ: Պատկերացնենք՝ մենք ԵԱՏՄ-ի շուկայի մեջ լինեինք, մեր ապրանքը հիմնականում ուղղված լիներ դեպի այդ շուկաները և ի՞նչ կլիներ, եթե մենք ԵԱՏՄ-ի անդամ չլինեինք: Այդ անալիտիկան չկա: Երկրորդը, լինելով ԵԱՏՄ-ի շուկայում՝ մենք բացառո՞ւմ ենք այլ շուկաներում աշխատելը, ոչ: Մենք այլ շուկաներ գրավելու մեծ պոտենցիալ ունենք և ինչ որ ձևով ԵԱՏՄ-ն մեզ խանգարո՞ւմ է, իհարկե, ոչ: Այդ իսկ պատճառով մենք կարո՞ղ ենք ԵԱՏՄ-ի անդամակցությունից օգտվել՝ հիմնականում մեզնից է կախված: Եթե մենք այդքան էլ չենք օգտվում, մեղքը գցել ուրիշների վրա, կարծում եմ, ճիշտ չէ: Մենք մեկի հետ ընկերություն անելուց անպայման ինչ որ մեկի դեմ չենք անում չէ ընկերությունը: Եվ ուրիշների հետ ընկերակցելը չի բացառվում: 
 «Կենտրոն» հեռուստաընկերություն. Պարոն վարչապետ,  ես շատ գործարարների հետ եմ զրուցել, որոնք ասում են՝ մեզ մոտ օբյեկտիվ պայմաններ չկան, որ մենք ԱՊՀ շուկայում դառնանք մրցունակ: Ի՞նչ առումով, մեզ մոտ էներգակիրները թանկ են, այսինքն այն, ինչն ինքնարժեքի վրա է ազդում, մեզ մոտ հարկերն ավելի թանկ են, ճանապարհների ծախսերն օբյեկտիվորեն ավելի շատ են նստում, քան Բելառուսից Ռուսաստան կամ Ռուսաստանից Ղազախպստան տանելը, և դրամը ռուբլու հետ դոլարի համեմատ շատ ավելի հզոր է: Այսինքն, բոլոր պայմանները կան, որ մեր ապրանքները մրցունակ չլինեն ռուսական շուկայում, ինքնարժեքի առումով: Ո՞նց եք տեսնում այս խնդրի լուծումը: 
 - Տեսեք, ո՞նց եմ տեսնում: Նախևառաջ փաստ չէ, որ կամայական ապրանքը, որն այստեղ արտադրվում է, պետք է մրցունակ լինի: Բիզնեսի խնդիրն է՝ որոշել այն ապրանքները, ելնելով մեր բարդ տրանսպորտային լոգիստիկայից և այն օբյեկտիվ իրավիճակից, որը կա, որպեսզի մրցունակ լինեն: Երկրորդը, կարծում եմ, որ օրինակի համար, ռուսական շուկայում աշխատելու համար մեր շատ բիզնեսմեններ պետք է փորձեին. գուցե և դրա համար բարենպաստ պայմաններ չկան, որպեսզի վարկային ծրագրերը և միջոցները լինեին ռուսական ռուբլով: Երբ դու աշխատում ես նույն վալյուտայի դաշտում՝ ռիսկերը կտրուկ նվազում են, և եթե նկատել եք, մենք մեր արտահանման խթանման գործընթացում գրել ենք, որ կօգտագործենք նոր գործիքակազմ, որպեսզի արժութային ռիսկերը նվազեցնենք: Բիզնեսը պետք է կողմնորոշվի: Պետության խնդիրն ինչո՞ւմն է՝ մաքսիմալ իրեն աջակցել: Բայց, ասելով, որ գազի գինը թանկ է…Ի՞նչ պետք է անի պետությունը, եթե գազն այստեղ հասցնելը թանկ է: Ինքը պետք է ընտրի այն ապրանքատեսակը, այն ոլորտը, որի ժամանակ գազի գինն իրեն մրցունակությունից չի հանում: 
 «Կենտրոն» հեռուստաընկերություն. Եկեք բարձր տեխնոլոգիաներն արտահանենք: 
-Ոչ միայն. ոսկերչությունը, բարձր տեխնոլոգիաները, գյուղմթերքները: Գազի գինը բա՞րձր է, արևը շատ է, հնարավորությունը շատ է: 
 «Արմենիա» հեռուստաընկերություն. Գյուղացին էլ հավասար պայմաններում չէ, օրինակ, Ռուսաստանի կամ Եվրասիական միության որևէ երկրի, կամ Բելառուսին վերցնենք, ոլորտը սուբսիադավորվում է ու հավասար պայմաններում չէ հայ գյուղացու հետ: 
-Մենք ուզո՞ւմ ենք սուբսիդավորել, թե չէ: Կարծում եմ, որևէ կառավարության ղեկավար դեմ չի լինի դրան, բայց մենք սուբսիդավորում ենք այն չափով, ինչքանով մենք հնարավորություն ունենք: Վաղը մյուս օրն ավելի հարուստ ապրենք, ավելի ամուր ապրենք, սուբսիդավորման չափը կլինի ավելի՞, այո: Եվ այստեղ, մեկս մյուսին օգնելով պետք է ճանապարհ անցնենք, ուրիշ տարբերակ չկա, պատրանքների մեջ պետք է չընկնենք, պետք է ռեալ հաշվարկենք: Ձեր տան մեջ ո՞նց եք Դուք կառավարում, երբ որ Ձեր բյուջեն սահմանափակ է, Դուք որոշում եք առաջնայինն ինչին ուղղեք: Երբ որ Ձեր բյուջեի չափով չեք ապրում, միշտ այդ ընտանիքը խնդիրներ է ունենում: Նույնը մեզ մոտ է: Հիմա մենք կարող ենք բողոքել, որ մեր բյուջեն, մեր հնարավորությունները սուղ են, օգուտ կա՞ այդ բողոքելուց: Ընդամենն այսքանը: Եվ քայլ առ քայլ պետք է գնանք, որպեսզի մեր բյուջեն, մեր հնարավորություններն աճեն, որ վաղը մյուս օրը մենք իրականում կարողանանք գյուղատնտեսությանն ավելի շատ սուբսիդավորել, ավելի շատ կողքին կանգնել, իրեն հուշել: Այդպես քայլ առ քայլ պետք է գնանք առաջ: