Տուֆի վրա չի կարելի կանաչ մետլախ խփել ու մի ամբողջ շենք նման դիզայնով կառուցել. Հրանտ Թոխատյան

Տեղեկացրել էինք, որ մի խումբ արվեստագետներ` Միքայել Պողոսյան, Արամո, Հրանտ Թոխատյան, Մարկ Գրիգորյան, Արթուր Իսպիրյան, Հրանտ Վարդանյան, Տիգրան Հեքեքյան, համախմբվել են` կոչ անելու դադարեցնել Երևան քաղաքում հին շենքերի քանդման գործընթացը: Նրանք «Քաղաքացիական պահանջագիր»  են տարածել, որը հանձնելու են Երևանի քաղաքապետարանին:

Ներկայացնում ենք դերասան Հրանտ Թոխատյանի տեսակետը Երևանում տեղի ունեցող կառուցապատման վերաբերյալ:

- Պարո\'ն Թոխատյան, այն, ինչին հիմա փորձում եք տեր կանգնել, ոմանց համար «սառայ» է, ինչպես Արամի 30-ի դեպքում ասվեց: Որտեղի՞ց է գալիս նման մտածելակերպը:

-Դա իրենց կարծիքն է, որն էլ արտահայտում են: Թե որտեղի՞ց է դա գալիս, դժվարանում եմ պատասխանել, որովհետև եթե իմանայի դրա արմատը, կփորձեի արմատից կտրել: Մենք ունենք այլ կարծիք, մենք ուզում ենք պայքարել: Այնպես չի, որ պայքարն ինչ-որ բանի համար նոր է սկսվում, ամեն ինչն էլ պայքարով է ստեղծվում, ուղղակի յուրաքանչյուրս առանձին մեր տեղում փորձում ենք ինչ-որ քայլ անել` մեկն ավելի գոռգոռոցով, մյուսը` լուռ: Այսօրվա օրով որոշ բաների հասել ենք և հիմա վերջապես հասանք չարենցյան մտքին, որ եթե բոլորս միասին լինենք, շատ ավելի հեշտ կլինի, և ես ուրախ եմ, որ այս հարցի շուրջ վերջապես բոլորս հավաքվեցինք: Մեզ էլի մարդիկ կմիանան, կլինեն մարդիկ, որոնք հակառակ կարծիքը կունենան, և կռիվ տալ կամ ասել` «վայ, էդ ինչ ես խոսում», չպետք է լինի, ամեն մեկն ունի իր կարծիքը, մենք պետք է փորձենք մերն առաջ տանել: Ես դեռ դիմելու եմ իմ այն գործընկերներին, ովքեր կողմ են մեր որոշմանը, բայց դեռ չեն ստորագրել այս որոշման տակ, և հարցը կբարձրացնեմ ավագանու նիստում:

- Չեք կարծո՞ւմ` դանակը ոսկորին է հասել, նոր եք բարձրաձայնում:

- Ես Աֆրիկյանների ժամանակ էլ եմ բողոքել: Այն, ինչ վերաբերում է իմ քաղաքին, ինչը բխում է իմ քաղաքի շահերից, հնարավոր չէ, որ ես լռեմ: Դրա մասին են խոսում նաև իմ ներկայացումները, որովհետև իմ ամբիոնը դա է, և այն վայրում, որտեղ ես ձայն ունեմ, խոսքը հենց ավագանու նիստերի մասին է: Ճիշտ է, ես ոչ մի բանում համոզված չեմ, միայն համոզված եմ, որ այսօր երեկոյան արևը մայր կմտնի, իսկ վաղն արևածագ կլինի, դրա մեջ վստահ եմ… Ավելի ճիշտ` տա Աստված: Մնացած հարցերում վստահ չեմ, բայց ամեն ինչ կանեմ դրա համար:

-Երևանի գլխավոր ճարտարապետն ու քաղաքաշինության նախարարը վստահեցնում են, որ այդ շենքերը չեն քանդվելու: Փաստորեն, Դուք վտա՞նգ եք տեսնում:

-Այնքան բան է ասվել ու չի արվել: Բացի այդ` հիմա, որպեսզի իրենց ավելի հեշտ լինի` իրենց ասածին տեր կանգնել, կփորձենք լինել նրանց կողքին: Մեկ-մեկ պաշտոնյային ինչ-որ տեղ կարող եմ հասկանալ, ոչ թե արդարացնել, այլ հասկանալ, քանի որ նրան էլ են սեղմում, կան ինչ-որ ուժեր, որոնք ասում են` ինչ անել: Դրա համար պետք է լինել այդ մարդկանց կողքին, որ վաղը, մյուս օրը չասեն` ասացին ու չարեցին:

- Բայց զավեշտ չէ՞ այն, որ շենքը քանդում-վերջացնում են ու նոր ասում, որ այն «Հին Երևան» ծրագրում պետք է ընդգրկեն:

- Եթե ժամանակին` սրանից ավելի առաջ, խոսք լիներ այդ մասին, մենք էլ հետաքրքիր ծրագիր կմշակեինք, որ տանեինք ու ասեինք` այդտեղ կարելի էր կառուցել փոքրիկ թատրոններ, համերգասրահներ: Օրինակ` Լիլիթ Պիպոյանը` հրաշք մի երգչուհի, որը չունի իր անկյունը, ինչո՞ւ մարդուն մի փոքր` 50-60 տեղանոց դահլիճ, ակումբ չտրամադրել, որտեղ ցերեկը երեխաները կսովորեն, երեկոյան էլ նրան կլսենք:

- Ինչպիսի՞ Երևան կուզեիք տեսնել տարիներ անց:

- Բոլոր սերունդները տեսել են իրենց Երևանը` պապիկս իրենն է տեսել, հայրս` իրենը, ես` իմը: Ես չգիտեմ` վաղն աղջնակս ինչ Երևան է տեսնելու, էլ չասեմ` թոռնիկս, որն ընդամենը երկու ամսական է: Բայց ես ուզում եմ, որ սերնդեսերունդ` պապ ու թոռ, հայր ու որդի, կապը կարողանանք պահել, որովհետև եթե մեր տարաձայնությունը հայրիկիս հետ Երիտասարդության պալատն էր /չէր սիրում այդ շենքը/, մյուս կողմից` ինքն էլ ուզում էր, որ Կրիվոյը մնար: Հիմա Կրիվոյը չկա, և վաղը կարող է չլինեն Կոնդը, Նորագյուղը, էլ չեմ ասում` Սարի թաղը: Ձեզ համար դա որևէ նշանակություն կունենա՞:

-Իհարկե:

-Ինչո՞վ:

-Իր հին ու մին տներով, այնքանով, որքանով հուշեր ունեմ` այդ տեղանքների հետ կապված, որքանով Երևանի մի մասն են կազմում դրանք:

-Լավ, բայց Ձեզ պես քանի՞ հոգի են քայլում այդ փողոցներով ու հիանում, չէ, չկան նման մարդիկ, բայց վաղը, որ ձեռք տան այդ թաղերին, բոլորս ոտքի ենք կանգնելու: Հիմա Կրիվոյի տեղը կանգնած է եկեղեցի, մեր քաղաքի ամենաբարեկարգ տեղերից է, բայց, մեկ է, իմ հիշողության մեջ մնացել է Կրիվոյը, ես այդ բացը զգում եմ: Թամանյանի օրոք էլ քանդել են Հին Երևանը, կառուցել նորը, ու սա դարձել է մեր չափանիշը, բայց այն ժամանակ, ախր, խելացի մոտեցան: Ես դեմ չեմ, որ հինը քանդեն ու նորը կառուցեն, բայց եթե լավ հին է, պետք է պատմականը մնա, իսկ եթե ուղղակի հին է, եկեք մտածված կառուցենք նորը, այնպես, որ հնի կողքին նայվի:

-Բայց երբ տեսնում ենք` տեղն ինչ են կառուցում, անգամ «ամենավատ» հինը չենք ուզում, որ քանդեն:

-Այո, ճիշտ եք, քանի որ խոսքը միայն այն մասին չէ, որ հինը քանդում են, այլև նրա, թե ինչ են ուզում տեղը կառուցել: Եթե սեփականատերը հասկանա, որ տուֆի վրա չի կարելի կանաչ մետլախ խփել ու մի ամբողջ շենք նման դիզայնով կառուցել, միգուցե չկառուցի. մարդ է, կարող է, չէ՞, ճաշակ չունենալ, լինում է նման մարդ, նա հո մեր թշնամին չի՞: Այդ մարդու կողքին պետք է լինի խելացի մեկը, որ բացատրի, թե ի՞նչն ավելի գրավիչ կնայվի, և այդ դեպքում կառուցողը միտքը կփոխի, ավելի ճիշտ` երևի… Ասում են` տասն անգամ գլխին բամփես, կստացվի:

-Ի՞նչ ելք եք տեսնում:

-Ես լավատես եմ, ամեն ինչի ելքը շատ լավ եմ տեսնում: Ես գիտեմ, որ եթե մենք այսքան արվեստագետներով հավաքվել ենք, կարող ենք հարցին ինչ-որ լուծում տալ: Ամեն մեկս էլ ունենք ճարտարապետ ընկերներ, որոնց կարելի է խնդրանքով դիմել և կազմել որևէ նախագիծ, որը կներկայացնենք քաղաքաշինության նախարարություն կամ քաղաքապետարան: Մեզ, բնականաբար, այնտեղ կասեն` այն մարդիկ, որոնք այսինչ շենքը սարքում են, գումար ունեն, իսկ մենք չունենք, և այդ դեպքում, կարծում եմ, եթե աշխարհով մեկ պրպտենք, մենք մեր Երևանի համար գումար կհայթայթենք:

***

Ի դեպ, արվեստագետների «Քաղաքացիական պահանջագրում», մասնավորապես, գրված է. «Մենք բարձրաձայնում ենք հազարավոր մտահոգ քաղաքացիների բողոքն ու վրդովմունքը. հանրության շահը պահանջում է պահպանել և վերականգնել մեր ինքնության մաս հանդիսացող մշակութային արժեքները: Մեր հստակ պահանջն է` դադարեցնել պատմամշակութային հուշարձանների շարունակական ոչնչացումն ու որդեգրել դրանց պահպանման, խնամքի և մշակութային ժառանգության վերականգնման պետական քաղաքականություն»:

Կարինե Հարությունյան